Jeksenbi, 28 Sәuir 2024
Ruhany janghyru 5909 11 pikir 5 Shilde, 2017 saghat 11:57

Passionarlyqtyng tektonikalyq qozghalystary bizden shyghatynyna senimim mol!

Batys tarihynda Shyghys mәdeniyeti adamzattyng damuyna eshqanday iygilik qospady, tek joyqyn kýsh boldy degen pikir basym. Mýldemge qate úghym! Tek qana, Euraziyanyng kindigi Altaydan tórt-bes baghyttaghy passionarlyq aghymdar tarady. Mәselen, әli kýnge deyin Europa aralynda, Rim Papasy óz tarihynda bir-aq adamnyng aldynda jyghylghan, ol – Attila. Halyqtardyng úly kóshi kezinde týrkiler Europagha bardy. Europanyng ishindegi ortalyq memleketterding qaghidasy, ekonomikalyq-qarjylyq jәne ruhany jýiesi ghúndardyng әserimen qúryldy. Ekinshi passionarlyq kýsh Shynghys hanmen tarady. Onyng әskerining 80 payyzy týrkiler edi. Ibn Batuta Shynghys han әskeri qypshaqtardy jaulap alghanymen, olardyng tilin qabyldap, sinip ketkenin jazady. Shynghys han biyligining ekinshi buyny Batu hannyng qúman tilinde, yaghny qypshaqsha sóilegeni turaly naqty derek bar. Búl týrki halqynyng ekinshi passionarlyq jarylysy. Olar da Europagha kelip, әleumettik modernizasiyanyng bastauyn týzdi. Resey siyaqty ortalyqtandyrylghan memleketting eng negizgi elementterin jasady. Dәl sol kezde Yuani imperiyasynda Qúbylaydyng biyligi boldy. Onda saray ishindegi qarjy men kadr mәselesin qypshaqtar sheship otyrdy. Dely súltanatyn da qypshaqtar qúryp, ortalyqtandyrylghan memleketting negizderin jasady. HH ghasyrdaghy Alash orda – qazaqtyng jana passionarlyq kýshi. Búl qazaqtyng әbden qaljyrap, últtyq ruhynyng joyylyp bara jatqan kezeninde últty basqa dengeyge kóterdi. HH ghasyrda M.Áuezov, Gh.Mýsirepov, S.Múqanov, Gh.Mústafiyn, I.Esenberlin men 70-80 jyldardaghy «Mening Qazaqstanym!», «Atameken» syndy ólen-jyrlarmen qazaq muzykasy, poeziyasy qazaqtyng biyik ruhy bar ekenin tanytty. Qazirgi tanda bizge taghy bir sonday ýlken passionarlyq baghyt kerek. Jalpy, dialektikada «sannyng sapagha kóshui» zany bar. Sondyqtan qazaq últy mәdeniyetinin, ruhany әlemining taghy bir qordalanu, qor jii dәuiri bolyp jatyr. Ómir-ózen, bolashaq әli aldyda.... Passionarlyqtyng tektonikalyq qozghalystary bizding Úly Daladan shyghatynyna senimim mol!

Erlan Sairov, sayasatker

Abai.kz

11 pikir