Júma, 17 Mamyr 2024
Janalyqtar 3694 0 pikir 30 Qazan, 2010 saghat 14:02

I. V. MUShKETOV [Shoqan Uәlihanov jәne onyng geologiyalyq kolleksiyasy]

1858 jәne 1859 jyldary Shoqan Uәlihanov kópes retinde sauda keruenine erip alghash ret Vernyy qalasy men Ystyqkólden Zәuki asuy arqyly Tyani-Shaninyng barlyq jotalaryn kesip ótip, Shatyrkól kólinen asyp Qashghargha bardy.

1858 jәne 1859 jyldary Shoqan Uәlihanov kópes retinde sauda keruenine erip alghash ret Vernyy qalasy men Ystyqkólden Zәuki asuy arqyly Tyani-Shaninyng barlyq jotalaryn kesip ótip, Shatyrkól kólinen asyp Qashghargha bardy.

Uәlihanov myrza óz sayahatynyng barlyq nәtiyjelerin jariyalap ýlgermedi; ol tek manyzdy ghylymy mәni bar, avtordyng siyrek kezdesetin bayqampazdyghy men mol bilimin tanytatyn birneshe maqalalaryn jaryqqa shyghardy; shyqqan tegi jaghynan - qyrghyz, ol jergilikti halyqtardyng tilin jaqsy bildi, sondyqtan jergilikti halyqtardan әrtýrli jәne tolyq maghlúmattardy odan artyq eshkim jinay almaytyn edi, egerde ol Qashghardan qaytyp kelgen song kóp úzamay qaytys bolmaghanda onyng enbekterining nәtiyjeleri tipti jemisti bolar edi. Onyng birneshe maqalalary bar, eng songhysyn ol qaytys bolghannan keyin 10 jylday uaqyt ótken song P. P. Semenov jariyalady2. Olardyng alghashqylary geografiya salasynda emes, tarih jayly, sondyqtan manyzdy bolghanymen de biz olargha toqtalmaymyz, tek atap óterligi, Zәuki nemese Jәuki arqyly Tyani-Shani asularynan kóldenennen kesip ótip, Semenov jolyn jalghastyra kele, ol «jolda kezdesken tau jynystarynyng kolleksiyasyn jasap, sonday-aq Yarkent manyndaghy Mirdjay taularynda jәne Qaraqas ózeninde alynatyn nefrit bólikterinin, bolorlyq yashmanyn, mәrmardy, hrustaldy, Keriya ózenining qúmdy altynyn jinady». Ókinishke qaray, búl siyrek kezdesetin kolleksiya saraptalmay jatyp joghalyp ketti3, qalay bolsa da, men qansha izdesem de, ony tappadym.

Altyshardy sipattaghanda Uәlihanov myrza әrtýrli miyneraldy zattardyng bar ekenin qysqasha aityp ótedi, olar az zerttelgenimen, Keriya auylynda altynnyng kóp mólsherde juylyp alynatyny sonshalyq, túrghyndar salyqty (Qytaygha) osy metalmen tólep, ony jeke adamdargha sata alady. Hotannan saraygha jyl sayyn 80 langha deyin altyn jóneltiledi. Biraq altynnyng kóp mólsheri lazuriyt, feruza, laghylmen birge Pamiyr, Qarategin jәne Bolorda óndiriledi.

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2109
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2522
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2217
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1625