Atyrau oblysynyng әkimi N.Noghaevting nazaryna

«Ayta aita Altaydy, Jamal apay qartaydy» degendey, qaqsap-qaqsap, aqyry Qúlsarydaghy jezóksheler ýii 2017 jyly qantardyng 9 júldyzynda týbegeyli jabyldy. Men búl mәselelerdi Abai.kz aqparattyq portalyna jazyp, jelilerge salyp mәsele kótergen edim. Búl isim bolmaghan jaghdayda qyruar qarsy adamdardyng qolymen QR Jogharghy soty men QR Bas prokuroryna joldamaq bolghanmyn, oghan bolmaghan jaghdayda «jaman ýi» aldyna samsaghan namystylarmen ereuil jasap, jurnalister shaqyrtyp  birnәrse qylarmyn dep týigenmin.

Qoghamdy shulatqan búl maqala «jaman ýidi» osy uaqytqa deyin qorghap kelgen aghaly-inili jandardyng (Jyloy audany II Bólimining qúqyq qorghau qyzmetkeri men Inder audanynyng prokurory) qolyna týsken. Týsken maqalany balalary sheshelerine kórsetken. Ár tanda úldarynyng tileuin tilep otyratyn namazhan sheshesi búl isten mýldem beyhabar eken. Sol boyda ashugha minip, ghimaratyn jaldap otyrghan jezókshelerdi әi-shәigha qaramay týgelimen tyrqyratyp quyp shyqqan. Ábden kóshirip bolghan song Anar esimdi shesheleri mening ýiime kelip isting mәn-jәiin tolyghymen týsindirip berdi. Nýktesi qoyyldy, yaghny búl is osymen tamam!

Eng bastysy, úrpaqty jamandyqqa bastaytyn bir kýnә oshaq jabyldy. Búl da jenis! Endi, oblys әkimi Núrlan Noghaev myrzagha aitpaq ekinshi mәselem bar.  Maghan Qúlsary jastary atynan kóptegen hattar kelip týsedi. Áriyne, men shamam kelgeninshe bәrine aqylgha salyp, salihaly, beybit týrde jauaptaryn berip otyramyn. Maghan tiyimdisi – ógizding ólmegeni, arbanyng synbaghany, arbakeshting japa shekpegeni. Sonyng ishinde myna mәseleni qúr jauappen qaldyrugha bolmaytynday kórinip otyr. Qúlsary qalasy, 3-shi móltekaudan túrghyny 25 jasar Gýlmira Saghatqyzynyn: «Myna týrimizben bizde qanday bolashaq bar?» degen shyryldaghan jan-ayqayy meni bey-jay qaldyrmady. Onyng jibergen nәrselerin kórip men jaghamdy ústadym. Biz jaudy daladan keledi dep ýreylenip jýrgende, jau óz ortamyzdan, óz últ-úrpaghymyzdan, óz jastarymyzdan shyghyp, bizding salt-sana nebir qúndylyqtarymyzdy shaytantispen kemirip jatqandyqtary eriksiz janyna batady eken.

Qazaqtyn: «Jau joq deme, jar astynda, bóri joq deme, bórik astynda» degen úshqyr maqaly osynyng dәleli bolyp otyr. Bir jamandyqtan qútylyp «uf!» dep, arqany kenge sala bergende, myna jaqtan ekinshi zúlmat boy kótere qoydy. Áleumettik jelilerde «Kurisa Kulisary, Bomba Kulisary, Kulisary detka» degen jaman las, anayy toptar ashyldy. Búlardyng endi atqaryp jatqan shaytany is-әreketteri óte súmdyq! Jezókshelik, ashynalyq kerek pe, zinaqorlyqtyng shekten shyqqan auyr «tyajelyi» týrleri kerek pe, qyztekeler kerek pe, býkil auyr, jeksúryn jynystyq qatynastyng bәri osy topta. Jәne de keyipkerleri ónkey óz qazaghymyzdyng besikten әli beli shygha qoymaghan, ong men solyn ajyrata qoymaghan, auzynan ana sýti keppegen, әli albyrt, aumaly kezenning qyl ýstinde túrghan uyljyghan jap-jas sýikimdi qyzdary. Yaghni, bolashaq kelinderimiz, bolashaq jarlar, bolashaq analar, ertengi kýngi әjeler!

Al jogharydaghy aty atalghan azghyryndy toptar úrpaghymyzdyng tapa-taltýste essiz adasuyna zor ýlesterin qosyp otyr. Olar tipten qatysy joq jap-jas qazaq qyzdarynyng da suretterin tel nómirlerimen qosyp topqa jariyalap jiberip jatyr. Esh nәrseden habary joq qyzdargha zinaqorlar: «Qaydasyn, keleyin be, plya, mayyspash, qumash» degeni siyaqty keyipte qonyraular shalady. Esh qatysy joq beyshara qyzdar tang qalyp, sonynda amalsyz telefon nómirlerin ózgertuge mәjbýr. Qaranyz, jabyq, qorghan ýide otyryp alyp, internet jelisin jamandyqqa sheber paydalanyp, bir adamnyng ózi qansha kózsiz úrpaqtyng shamadan tys azuyna, hayuany sezimmen joldan tayquyna septigin tiygizip otyr?

Qara da túr, myna týrmen ertengi kýni «Zoofily Kulisary, Pedofily Kulsary, Maniyaki, Ludoedy Kulsary, Semeynyy insest Kulsary» degen toptar anyq ashylady. Der kezinde kýre tamyrgha balta shappasa, aldynghy toptar búnyng alghashqy baspaldaghy bolyp qalady. Sonda bәri kesh, barmaq shaynau paydasyz bolmaq. Auyr da bolsa aitayyn, endigisi, jeti atadan aspay qyz almaghan tekti qazaqtyng birimen-biri (aghasy men qaryndasy, sheshesi men balasy siyaqty) shaghylysulary qaldy? Qúlsarynyng keybir ayaldamalarynda ýlken etip, baqyraytyp qoyyp qyzyl syrmen jazyp qoyghan «Kulisary detka» degen jazulargha deyin payda boldy. Búl endi jaman toptyng ashyq jarnamalary men aiqyn siltemeleri. Qaymaghy búzylmaghan qazaq auyldardan kýnәhәr jastardyng ishki «evrokýnә» jarghylary men jymysqy sasyq iyisteri mýnkip shygha bastady. Kýle kirip kýnirene shyghatyn batystyng bylyghynan qútylu endigi jerde zor azapqa týsedi. Men qauip etkennen aitamyn. Zanda búlargha qadaghalau joq pa?

Qazaq: «Ishten shyqqan jau jaman!» degen. Rasynda da bizding bolashaq búlynghúr! Múnday jastardan qúralghan últ jaularyn týp-tamyrymen týbegeyli joy kerek! Eshkimning arashasyn qajet etpesten kózderin týgel qúrtu kerek! Múnday topty ashqandargha, ashugha sebep bolghandargha da zannyng eng qatan, eng kýrdeli týrin qoldanu kerek! Meyilinshe auyr jazalau kerek! Merzimning eng kóbin taghayyndap, barsakelmes, yntyqtyng týbine bir-aq jiberu kerek! Osy mәselede Atyrau aimaghy boyynsha barlyq II Departamenti, II Bólimine, ÚQK-ne, Prokurotura, qanday da bir qatysy bar qúzyrly oryndardyng bәrine, barlyq meshit imamdaryna aimaqtyng patshasy retinde shúghyl týrde qatang tapsyrma beruinizdi súraymyn! Imamdar mektep aralap, jastarmen jiyi-jii súhbattasyp, aramza toptardan saqtandyryp, jaman toptargha qarsy kýres jýrgizetin toptar ashyp, elding belsendi jastaryn oyatu kerek! Múnday toptar Atyrau oblysynda da jeterlik dep esepteymin. Eger búlay ruhany azyp jatsaq, teledidardan: «Biz damyp jastyrmyz!» dep eldi aldamay-aq qoyayyq! Búl kýres, úrpaq kýresi – barlyghymyzdyng mindet, boryshymyz! Ertengi kýni Qúday aldynda da súralamyz! Intermaydan alanynda, shynynyng arghy jaghynda jasyrynghan tek qana qúr úranmen nayza tili bar «monitor batyrlary» soghysty ózimizge jýrgizip otyr. Elimizde qansha meshit, qansha bilim oshaghy – mektepterimiz bar. Osylardyng bәri jabylyp úrpaqty jamandyqtan arashalap qalugha kýshteri jetpey aqsap jatyr.

Shyndyqty moyyndau kerek, arqyraghan alpys imam aifonnyng alty minuttik azghyruyna arasha týse almaydy! Mening búl ýndeuim barlyq elding jastaryna altyn syrgha! Qysqasy, adamzatty, onyng ishinde jastardy aiuandyqqa, jauyzdyqqa, nebir kóru men estuge auyr súrqiya shekten shyqqan amaldargha jeteleytin dәl osynday isterding der kezinde jelkesin qiyp, shauyp, joq qylu kerek!

Túrar Shapqara, Jyloy audany, Qúlsary qalasy

Abai.kz