Biylik tarmaqtarynyng ókilettiligin bóluge oray Konstitusiyagha kezekti ret ózgerister jasalmaq ekeni mәlim. Biylik Ata zangha engiziletin ózgerister jobasyn 26 qantarda jariya etip, 26 aqpangha deyin jalpyhalyqtyq talqylaugha shygharghan. Jobadaghy Konstitusiyanyng 26 baby әleumettik jeli qoldanushylary arasynda ýlken qarsylyqqa tap bolyp, jýzdegen adam «Men Qazaqstan Respublikasynyng azamaty retinde, Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyasynyng 26-babyna ózgertu engizuine qarsymyn!» dep óz paraqshalaryna jazyp, azamattyq kózqarastaryn bildirip jatyr. Áleumettik jelidegi әleumetting qarsylyghy eskerile me, joq pa ol jaghy әzirge belgisiz.

Eske sala keteyik, Konstitusiyagha engiziletin ózgerister jobasynda 26 baptaghy azamattardyng menshik qúqyna baylanysty «Qazaqstan Respublikasynyng azamattary» dep naqty jazylghan sózdi «Árkim» degen sózben auystyru úsynylghan.

Biz óz tarapymyzdan 1 aqpan kýni búl mәselede «ATA ZANGhA ENETIN ÓZGERISTER: ÁRKIM – OL KIM?» degen taqyrypta material jazyp, tәuelsiz sayasatker Ámirjan Qosanovtyng pikirimen birge jariya etkenbiz. Al, 26 bap tóniregindegi әleumettik jelidegi qarsylyq reaksiyasy arada eki kýn ótkennen keyin bastaldy.

Osy rette el ishinde qyzu talqygha týsip jatqan 26 bapqa qatysty zanger Abzal Qúspannyng pikirin oqyrman nazaryna úsynyp otyrmyz.

Abzal Qúspan, zanger: 

- Songhy kezdegi menshik qúqyghy, jer mәselesinde ushyqqan taqyryp boyynsha shetel tәjiriybesin zerttep jatyrmyn. Ázirge tómende aitylatyn elderding Konstitusiyalaryn  qarap shyqtym. Islandiya, Lihtenshteyn, Daniya, Portugaliya memleketterinde shetel azamattary jәne azamattyghy joq adamdar menshik qúqyghyna ie bola alatyny, alayda olardyng qúqyghy arnayy zandarmen shektelui mýmkin ekendigi bekitilgen. Al, Rumyniya, Estoniya, Slovakiya, Litva jәne bir kezdegi KSRO qúramynda bolghan elderding basym bóligi shetel azamattary jәne azamattyghy joq adamdardyng óz elderinde menshik qúqyghyna ie bola almaytynyn Konstitusiyamen bekitip tastaghan. Sonymen qatar, Evropanyng birqatar elderi shetel azamattary jәne azamattyghy joq adamdar menshik qúqyghyna ie bola alatyn menshikter qatarynan jerdi alyp tastaghan. Jerge baylanysty Qytay biyligi bolsa jekemenshik qúqyghyn engizbey, tek qana memlekettik menshikti qaldyrghan. Biraq, jer iyelenushiler tolyqtay jeke sharualar men sharua qojalyqtary bolyp tabylady.  

KSRO elderi qatarynda Resey memleketi óz Konstitusiyasynda «Árkim menshik qúqyghyna iye bola alady» dep kórsetken. Bizdin engizbekshi bolyp otyrghan núsqamyz, әdettegidey Reseydin Konstitusiyasynan alynghaly otyr. Alayda, Resey men Qazaqstandy salystyrugha mýldem kelmeydi. Resey shyn mәninde kópúltty, federativtik qúrylymdaghy memleket. Al, Qazaqstan bolsa, unitarly memleket. Resey dýniyejýzindegi kez-kelgen elge qarsylyq kórsete alatyn, armiyasy kýshti, әskery quatty, imperiyalyq ambisiyasy bar el.  Qazaqstan óz tәuelsizdigin bayandy etu jolynda atqarylar sharua әli kóp. Mening zanger retindegi pikirim, bizge menshik qúqyghy, onyng ishinde jerge baylanysty qolayly sayasat, ol - Qytay ústanghan sayasat! 

REDAKSIYaDAN: QR Konstitusiyasy 1995 jyly 30 tamyzda halyqtyq referendumda qabyldandy. Býgingi kýnge deyin Konstitusiyanyng 98 babynyng 34-i punkti, 341 tarmaqtyng 91-i punkti ózgertilgen. Endi taghy da Konstitusiyagha ózgeris engizu úsynylyp otyr.

Konstitusiyanyng túraqtylyghy – memleketting túraqtylyghy bolyp esepteledi. Onyng jii ózgeriske úshyrauy memleketting qúqyqtyq qúrylymyna әser etedi.

Núra Matay

Abai.kz