Seysenbi, 21 Mamyr 2024
Biylik 6786 0 pikir 12 Qazan, 2016 saghat 11:00

AQPARATTYQ QAUIPSIZDIK. ZANG NEGE ÓZGEREDI?

Kez kelgen memleketting óz aq­pa­rat­tyq qauipsizdigin qorghauda, elding әrtýrli salalarynyng damuy men jiti saralanuynda, qoghamdyq qatynastarda búqaralyq aqparat qúraldarynyng atqaratyn róli óte zor. Al aqparattardy taratuda týrli qúraldar men amaldar qol­danylatyny belgili. Degen­men, otandyq aqparattyq kenis­tikti odan әri damytyp, bәsekege qabi­lettiligin arttyru ýshin búqa­ra­lyq aqparat qúraldary, teleradio habarlaryn taratu, baylanys jәne aqparattandyru mәse­­leleri boyynsha zannamany jetil­­diruding manyzy tipten zor. Búl jóninde «Aqparat jәne kommu­nika­siyalar mәseleleri boyynsha Qazaqstan Respublikasynyng keybir zang aktilerine tolyqtyrular men ózgertu­ler engizu turaly» tújy­rym­dama jobasynyng qo­ghamdyq talqylaugha keninen týs­kendigin mysalgha keltiruge bolady. Osy orayda, Aqparat jәne kommunikasiyalar ministrligining atalghan tújyrymdamany egov.kz portalynda ashyq talqylaugha úsy­nuynyng ózi salalyq vedomstvonyng jú­mysyndaghy ashyqtyqty kórse­tetinin aita ketken jón.

Ashyqtyq pen aiqyndylyqty qamtamasyz etu

Tújyrymdamadaghy aqpa­rat­tandyru salasyndaghy mәselelerge kenirek toqtalar bolsaq, oghan tyng ózgerister engizu qajettiligi ai­qyn bayqalady. Mәselen, «Aqpa­rat­tandyru turaly» zangha sәikes, aqparattyq sýiemeldeu barysy paydalanugha arnalghan aqparat­tyq jýieni onyng maqsatyna say qol­danyluyn qamtamasyz etu retin­de aiqyndalghan. Sonyng ishinde týzetu, modifikasiyalau jәne bagh­dar­lamalyq qamtudaghy olqylyqtardy janghyrtusyz jәne qosymsha qyz­mettik talaptardy jýzege asyr­may-aq onyng tútastyghyn saqtau shartymen jýrgizu sharalary qamtylghan. Alayda, aqparattyq jýie mindetin bolmashy aiqyndau qajet etken jaghdayda problema tuyndaytyny da ras. Mәselen, memlekettik qyz­metti avtomattandyru ýshin aq­pa­rattyq jýie mindetin retteu qajet eken. Alayda qoldanystaghy zangha sәikes, búl ýderis mýmkin emes. Osyghan baylanysty «Aq­pa­rat­­tan­dyru turaly» zangha memle­kettik organ qyzmetin jәne olar kórse­tetin memlekettik qyz­met­terdi avtomattandyru kezinde aq­parat­­tyq jýielerding damu ýderi­sin je­nil­detu bóligine ózgerister en­gizu qa­jet bolady. Búl tәjiriybe jýzin­de ai­qyndalyp túrghan mәsele kórinedi.

Sol siyaqty aqparattandyru sa­lasynda naqty bir erejeler bol­mauynyng saldarynan mem­le­ket­tik organdar qyzmetining ashyq­­tyghy men aiqyndyghy jәne aqpa­rat­­tan­dyrudy iske asyru mode­lining bar­lyq qatysushylary layyqty qam­tamasyz etilmeui nәtiyjesi óz ke­ze­ginde sybaylas jemqorlyq jagh­daydyng tuyndauyna, soghan yqpal etuge, tipti ýderiske qatysushylargha qysym kór­setu tetigin tudyrugha soq­tyruy mý­m­kin. Mine, atalghan Tújy­rym­damada aitylghanday, osyghan sәi­kes, memlekettik organ, «elek­­trondy ýkimettin» aqpa­rat­tyq-kom­­munikasiyalyq infra­qú­ry­lym operatory jәne ser­vistik baghdarlamalyq ónimderdi jet­kizushiler arasyndaghy aqparattyq-kommunikasiyalyq qyzmet kórsetu kelisimsharttaryn zang dengeyinde retteu qajet etiledi.

Aqparat zandylyghynyng talaptary

Tújyrymdamada Internet arqyly búqaralyq aqparatty taratudyng jana tehnologiyalary men formalarynyng payda boluy men belsendi damuynyng ayasynda týr­li Internet resurstardaghy aqpa­rat taratushylardyng («blo­ger­lerdin») qyzmetin zannamalyq retteu mәselesining ózektiligi artuda ekendigi aitylady. Áriyne, zanna­mada qoldanysyndaghy «internet-resurs» týsinigin «blogerlerge» sәikes qayta qarastyru úsy­­nylady. Sonymen qatar, atal­ghan mә­seleler blogynda uәkilet­ti organda internet-resurstardy je­lilik basylym retinde tir­keuge qoigha qatysty qúqyqtyq qayshy­lyq­tardy alyp tastau qajet ekendigi es­kerilgen. Óitkeni, erikti týrde esep­ke qoyylghannan keyin internet-re­surstyng BAQ retinde tolyq qú­qyqtyq subektilik alu qaghida­tyn tolyqtay zannamalyq túrghy­da bekitu úsynylyp otyr. Óitkeni, blogosferagha qatang baqy­lau ornatu qogham ýshin tiyimsiz. Naq­tyraq aitqanda, múnda kózdelgeni otandyq blogosferagha qatang baqy­lau ornatu emes. Atalghan Tújy­rym­damada әleumettik jelining belsendi qoldanushylaryna óz qalauymen jelilik basylym retinde tirkeuge túru mýmkindigin beru úsynylyp otyr. Yaghni, búl degenimiz olargha jana mýmkindik pen qúqyq beriledi degen sóz.

Búl orayda jurnalistik qyz­metti retteu mәselesi de kende qalmaghan dep payymdaymyz. Óit­keni býginde BAQ salasyndaghy qol­danystaghy zannamamen memle­kettik organdardyng resmy habar­lamalaryn taratu retteledi. Alayda kvaziymemlekettik sektor mekemelerining jәne basqa da meke­melerding aqparattyq habarlamalary zannamada kórsetilmegen. Osylay bola túra, «Aqparatqa qol jetkizu turaly» zangha sәikes jogharyda kórsetilgen mekemeler aqparatty taratushy bolyp sanalady jәne onyng qoljetimdiligin qamtamasyz etuge mindetti. Sonday-aq, qoldanystaghy zannama barlyq menshik týrine jatatyn mekemelerden BAQ-tyng auyzsha jәne jazbasha súranym arqyly aqparat aluyndaghy qoghamdyq qatynastardy rettemeydi. Demek, múnda «Aqpa­rattyq habarlama» jәne «mindetti habarlama» úghymdaryn engizip, sonday-aq BAQ-tyng auyzsha jәne jazbasha súranymdaryna aqparat úsynu prosesterine qoyylatyn talaptardy zannamalyq túrghyda bekitu úsynylady.

Aqparat órisi – baylanys

Tújyrymdama jobasyndaghy negizgi nysandar – búqaralyq aqparat qúraldary, teleradio habarlaryn taratu, aqparattan­dyru jәne baylanys, aqparat­tyq qauipsizdik salasyndaghy qogham­dyq qatynastar bolyp tabylady dedik. Endeshe múndaghy maqsat ta búqaralyq kommunikasiya tehnologiyalarynyng damuyna ilese ózgeriske úshyraghan BAQ, teleradio habarlaryn taratu, aqparattandyru jәne baylanys salasyndaghy qoghamdyq qaty­nastarda qoldanylatyn normalardy naqtylau men oghan jana­lyq­tardy engizu arqyly qúqyq­tyq túrghydan baylanysty retteu qajet­tiligi jogharydaghyday zang jobasyn qabyldaugha negiz bolyp otyr.

Tújyrymdamadaghy ýsh negizgi mәseleni atap ótken jón deymiz. Mәselen, zannamada aqparattyq qauipsizdikti qamtamasyz etu sala­syndaghy qúqyq búzushylyqtar ýshin әkimshilik jauapkershilik ins­tiy­tutyn jetildiru kózdelgen. Búl arada bir aita keterligi, atalghan zang jobasynda, sonday-aq, osy salany retteu mәselesi boyynsha qúqyq qoldanu tәjiriybesimen baylanysty qighashtyqtardy joigha baghyttalghan basqa da erejeler qarastyrylghan. Ekinshiden, azyn-aulaq qúqyq búzushylyqtar boyynsha jauapkershilik sharalaryn qayta qarastyru úsynylghany jayly atap ótuge bolady. Ýshinshiden, internet arqyly búqaralyq aqparatty taratudyng jana tehnologiyalary men formalarynyng payda boluy men belsendi damuynyng ayasynda týrli internet resurstardaghy aqparat taratushylardyng («blo­ger­lerdin») qyzmetin zannamalyq retteu mәselesining ózektiligi artuda. Jalpy atalghan Tújyrymdamaghy ózgeristerding bәri zaman talabyna say jaqsylyqqa bir qadam bolsa da jaqyndau ekendigin úghynghan jón.

Aleksandr TASBOLATOV,

«Egemen Qazaqstan»

P.S. Aqparat jәne kommunikasiyalar ministri Dәuren Abaev osy Tújyrymdamagha qatysty eki ret Feysbuktegi paraqshasynda arnayy habar jazyp, júrtshylyqty belsendi talqylaugha shaqyrghan bolatyn. Erten, yaghny 12 qazanda Tújyrymdamany ashyq talqylau merzimi ayaqtalady. Qújat sayttan alynatyndyqtan, endi oghan qatysty egov.kz portalynda pikirler men úsynystar jazu mýmkin bolmaydy. Al býginge deyin 6 pikir ghana jazylypty. Búl da bolsa, bizding osy saladaghy jalpy júrtshylyq pen mamandardyn, sarapshylardyng beyjaylyghyn bayqatsa kerek.

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2197
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2583
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2518
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1683