«Birigip pishken ton kelte bolmas» deydi qazaq. Key rette iygi bastamalar, ishinara memlekettik baghdarlamalar jauapty organdar arasynda yntymaqtyng azdyghynan ong nәtiyjege jete almay jatatyny qúpiya emes. Sondyqtan Memleket basshysy biylik buyndarynyng bir-birimen ýilesimdi júmys isteui keregin ýnemi aitady. Múny eskergen «Núr Otan» partiyasy Tóraghasynyng Birinshi orynbasary Múhtar Qúl-Múhammed, Densaulyq saqtau jәne әleumettik damu ministri Tamara Dýisenova jәne Bilim jәne ghylym ministri Erlan Saghadiyev ózara týsinistik jәne yntymaqtastyq turaly memorandumgha qol qoydy. Aldaghy uaqytta osy qújat arqyly joghary oqu oryndaryna týse almaghan jәne Últtyq birynghay testileudi tapsyra almaghan mektep týlekterine qoldau kórsetiletin bolady, - dep jazady "Týrkistan"gazetining tilshisi.

Otyrysqa tóraghalyq etken «Núr Otan» partiyasy Tóraghasynyng Birinshi orynbasary Múhtar Qúl-Múhammed óz sózinde mektepti endi ghana bitirgen, jana ómirge qadam basqan jastarymyzdyng júmysqa ornalasuynyng manyzyna toqtaldy. «Eger shyndyghynda biz tәuelsizdikti alghan jyldarymyzda elimizding barlyq ónirlerindegi jastardy týgeldey júmysqa ornalastyrghan bolsaq, qazirgi qoghamda oryn alyp otyrghan kelensizdikterge kezikpes edik dep oilaymyn. Óitkeni Abay atamyzdyng «Tamaghy toqtyq, júmysy joqtyq azdyrar adam balasyn» degenindey mynaday toq, baquat zamanda adam júmys istemey, qolyn qusyryp bos jýretin bolsa destruktivti úiymdargha, týrli qylmystyq ortagha tartylyp, teris jolda jýrgen diny aghymdardyng yqpalynda ketui mýmkin. Múny ómirding ózi dәleldep otyr. Demek, búl bizder men sizder atqarghan júmystardaghy kemshilikterden tuyndaghan mәsele dep qarastyruymyz kerek», – dedi M.Qúl-Múhammed.

Partiya Tóraghasynyng Birinshi orynbasary memorandum ayasynda Elbasy tapsyrmalaryn jýieli týrde oryndaugha, jastardyng bolashaghyna qatysty qordalanghan biraz mәselening týiinin sheshuge jol ashylatynyn aitty. «Elbasynyng tapsyrmasyn oryndau bizge ýlken ýsh mәseleni sheshuge mýmkindik beredi. Eng aldymen, biz mektep bitirgen jastardy týgeldey júmyspen qamtityn bolamyz. Ekinshiden, Elbasynyng «Núrly Jol» jana industriyalandyru sayasaty boyynsha ashylghan kәsiporyndargha júmysshylar tartamyz. Ýshinshiden, júmyssyz jastardyng teris jolgha týsuining aldyn alamyz. Sondyqtan Elbasy tapsyrmasyn oryndau eng basty mindetterding biri bolyp esepteledi. Aldaghy uaqytta búl júmys «Núr Otan» partiyasynyng barlyq filialdarynyng qatang baqylauynda bolady», – dedi Múhtar Qúl-Múhammed.

Mәselening manyzyn týsinu ýshin mektep bitirgen týlekterge qatysty myna derekterge nazar audarghan jón. Biyl 122 mynnan astam týlek mektep bitirse, olardyng shamamen 70 myny ÚBT-ny sәtti tapsyrghan. Al 37 mynnan astamy testileuge qatyspay, 14 myny synaqtan óte almaghan eken. Partiya bastamasymen elimizding barlyq aimaghynda egjey-tegjeyli saraptau júmystary jýrgizilip, biyl synaqtan óte almaghan jәne oqugha týspegen mektep týlekterining tizimi jasalghan. Sonyng arqasynda ÚBT-da qajetti eng tómengi balldy jinay almaghan 14 myng týlekting 2,5 myny qayta testileuden keyin JOO-gha qabyldanghany anyqtalyp, odan bólek, 5 myngha juyghy tehnikalyq-kәsiptik bilim beru mekemelerine týsken. Taghy 346 týlek qazirding ózinde «Júmyspen qamtudyng jol kartasy-2020» baghdarlamasy arqyly júmysqa ornalasty. Sonday-aq, taghy jýzdegen týlek ózdiginen júmys ta­uyp, enbekke aralassa, keybirining shetelge oqugha ketkeni belgili bolghan. Endi birqatary әsker qataryna shaqyrylyp, kelesi bir top mamandardy qayta dayarlau ortalyqtarynda bilim aluda. Osylaysha, ÚBT tapsyra almaghan 9 myngha juyq týlek ómirdegi óz baghyt-baghdaryn tapty.

Al ÚBT-gha mýldem qatyspaghan 37 myng týlekting 2820-sy – qazaqstandyq, 6205-i sheteldik JOO-largha oqugha týsken. Sonday-aq, 21663 týlek kәsiptik-tehnikalyq bilim beru mekemelerine qabyldandy. Qalghan eki myng mektep bitirushi mamandar dayarlau ortalyqtarynda bilimderin jetildirude, keybiri әsker qataryna shaqyrylady. Dey túrghanmen, әli 10 myng týlekting mәselesi naqty sheshimin tappay otyr. Olargha biz tilge tiyek etip otyrghan memorandum ayasynda kómek kórsetilmek. Atalghan qújatta mektep týlekterin júmyspen qamtudyng mynaday tetikteri qarastyrylghan:

– halyqty júmyspen qamtu ortalyqtary arqyly mektep týlekterin oqytugha, júmyspen qamtugha jәne ornalastyrugha kómektesu;

– halyqty júmyspen qamtu ortalyqtary arqyly jastargha mamandyq tandauda kәsiby baghyt-baghdar beru; – biliktiligin arttyru, sonday-aq, kәsiby dayarlau jәne qayta dayarlau boyynsha tegin kurs­tar úiymdastyru;

– «Júmyspen qamtudyng jol kartasy-2020» baghdarlamasy boyynsha jastardy júmysqa ornalastyru.

«Núr Otan» partiyasynyng búl salada mol tәjiriybesi bar ekenin atap ótken jón. Naqty aitqanda, partiya qazaqstandyq kәsiporyndarmen jemisti yntymaqtastyq ornatyp, «Sәtti qadam» jobasy ayasynda kolledjder men JOO týlekterine tәjiriybeden ótuge, keyin júmysqa ornalasugha kómektesip keledi. Osylaysha, myndaghan jastyng ómirden óz oryndaryn tabuyna jaghday jasady. Býginde Elbasynyng tapsyrmasy boyynsha qolgha alynghan partiyanyng búl bastamasyn Qazaqstannyng 240 jetekshi kompaniyasy qoldap otyr.

Otyrysta sóz alghan Densaulyq saqtau jәne әleumettik damu ministri Tamara Dýisenova jastardy júmyspen qamtuda arnayy «Jol kartasy» jasalghanyn, ol boyynsha barlyq jergilikti әkimderge qanday mamandyqtargha súranys barlyghy jóninde tizim jiberilgenin, qanday kәsipterge zәrulik barlyghy da anyqtalyp, kolledjder men kәsiptik-tehnikalyq oqu oryndarynda oqyp mamandyq aluda qoldau kórsetiletinin aita kele búl rette oqu aqy, tamaq pen túratyn jayy da tegin bolatynyn atap ótti.

Óz kezeginde Ghylym jәne bilim ministri Erlan Saghadiyev el jastarynyng bәsekeli ómirde kóshten qalmauyndaghy bilimning róline toqtalyp, sapaly bilim beruding arqasynda jastardyng talay biyikke kóteriletindigine senim artty.

Jiynda oblystarda atqarylyp jatqan keleli ister de sóz boldy. «Núr Otan» partiyasy Shyghys Qazaqstan oblystyq filialy tóraghasynyng birinshi orynbasary Ánuarbek Múhtarhanov jastardy júmyspen qamtu mәselesinde «Sәtti qadam» partiyalyq jobasynyng manyzyna toqtaldy. «Biyl oblysymyzda últtyq birynghay testileuge qatysqan 5524 týlekting 868-i shektik dengeyden óte almady. Ortalyq apparattyng tapsyrmasymen, atalghan jobanyng 3-baghyty boyynsha sol týlekterdi týgendep, olardy júmyspen qamtudy qolgha aldyq. Osy maqsatta birneshe basqarmalarmen jәne bilim ordalarymen tyghyz baylanys ornattyq. Sonyng nәtiyjesinde býginde 231 týlek joghary oqu oryndarynyng aqyly bólimine oqugha týsti, 486-sy kәsiptik-tehnikalyq bilim beru mekemelerine qabyldandy. Sonday-aq, 43 jas әsker qataryna shaqyrylsa, 71-i shetelge oqugha ketti. Taghy 2 týlek qayta dayarlau kurstarynda bilim aluda. Al qalghan 24 jas júmysqa ornalasty. Mine, búl tek «Sәtti qadam» boyynsha atqarylghan júmystar. Endi búl bastamanyng ayasy keneyip, ong nәtiyjeler artatyny dausyz», – dedi ol.

Al Atyrau oblysynda jastar mәselesining qalay sheshilip jatqanyn H.Dosmúhamedov atyndaghy Atyrau memlekettik uniyversiyteti rektorynyng mindetin atqarushy Abzal Taltenov bayandady. «Býgingi memorandum tek qoldaugha ghana layyq bastama. Osynyng arqasynda myndaghan jas ómirdegi óz oryndaryn tabatynyna senimim mol. Qazirgi tanda elimizde últtyq birynghay testileudi ekinshi ret tapsyrugha rúqsat berilgeni belgili. Búl mýmkindikti de paydalana almaghan jastar studentter qataryna shartty týrde qabyldanady.

Jalpy, biyl Atyrau oblysynda 1118 mektep týlegi últtyq birynghay testileude shekti ball jinay almady. Sonyng 456-sy qayta testileuge qatyssa, 291-i joghary oqu oryndarynyng studenti atandy. Odan bólek, 563 týlek kolledjder qabyrghasynda bilim alady.El jastarynyng jarqyn bolashaghyn oilaghan «Núr Otan» partiyasy manyzdy isti qolgha alyp, jastardyng әleumettik beyimdeluin maqsat etip otyr. Býgingi qol qoyylghan memorandum sonyng jarqyn kórinisi. Jastardyng jaghdayyn jaqsartudy kózdegen «Sәtti qadam» jobasy syndy tyng baghdarlamalardy elimizdegi barlyq joghary oqu orny qoldaydy dep senemin», – dedi Abzal Taltenov.

Otyrysqa júmys berushiler, jastargha qoldau kórsetuge niyetti kompaniyalar da qatysty. «QazPlast» jәne «Bekem plast» kompaniyalar tobynyng bas diyrektory Sergey Vodiko: «Bizding kompaniya zamanauy tehnologiyalar arqyly polietiylen zattaryn jәne poliropiylennen gofrli qúbyrlardy óndiredi. Kәsipornymyzdyng qúrylghanyna kóp bola qoymasa da, kelesheginen zor ýmit kýttiredi. Osy rette bizge jas mamandardyng da septigi mol bolatynyn aita ketkendi jón sanap otyrmyn. Býgingi memorandum – soghan jasalghan manyzdy qadam. Partiya tarapynan jastardy júmyspen qamtamasyz etu, arnayy oqu oryndarynda bilim alu bastamasy óte oryndy jәne útymdy ekenin kórsetti. Bizding kompaniya osy joba ayasynda óz qataryna 10-gha deyin jastardy júmysqa alugha jәne bolashaqta tyghyz baylanysty júmys isteuge dayyn», – dedi.

«Aqmola vagon jóndeu zauyty» diyrektorlar kenesining tóraghasy Zeynulla Shibkenov te kәsiporynnyng partiyamen memorandum ayasynda birlesip júmys isteuge dayyn ekenin jetkizdi. «Songhy jyldary Elbasymyz kәsiptik-tehnikalyq bilim beruge erekshe kónil bólip, tiyisti oryndargha naqty tapsyrmalar bergenin bilemiz. Sonyng arqasynda elimizde tehnikalyq mamandardyng sany artyp, júmys kýshi kóbeygeni anyq bayqalady. Býgin qol qoyylghan qújattyng arqasynda sol bastamanyng ayasy keneyip, odan әri jandana týsetini anyq.Óz kezegi bizding kәsiporyn jastardy júmysqa qabyldaugha dayyn. Dәl qazirgi kezde zauytymyzgha gazben dәnekerleushi, slesari syndy mamandar qajet. Olardyng biliktilikterin arttyryp, kәsiby túrghyda ósulerine qoldan kelgen barlyq jaghdaydy jasaymyz», – dep sendirdi zauyt basshysy.

«Núr Otan» partiyasynyng mektep týlekterin júmyspen qamtugha mýmkindik beretin jana jobasy elimizding ózge kәsipkerleri tarapynan da qyzu qoldau tabaryna senim mol.

Abai.kz