Beysenbi, 16 Mamyr 2024
Kәsip-týbi nәsip 5423 0 pikir 27 Qazan, 2016 saghat 11:45

MARAL ÓSIRU – BAYLYQTYNG BIR KÓZI

Memlekettik dengeyde kónil bólinse, maral sharuashylyghynyng bolashaghy zor. Mәselen, Qytayda jasandy jolmen úryqtandyrudyng arqasynda, maral mýiizining salmaghy 24 kelige jetken.

Al bizde atalghan mal sharuashylyghy kәsibimen ainalysushylar nebary 9 kg salmaqqa iyek artyp, sony qanaghat tútuda. Qazaqstanda iyrek mýiiz jylyna bir kesilse, Qytay Halyq Respublikasynda kem degende eki ret alynady.  Taghy bir manyzdy mәsele, qytay halqy maraldy basqa maldan bólek jayyp, qanyna deyin kәdege jaratsa, Qazaqstanda kәsipkerler tek mýiizin satumen shektelip, qoy-siyrmen birge óristete beredi eken. Al búdan júqpaly aurular qaupi jogharylaydy.

Mine, dәl osy elimizde tyng janalyq bolyp sanalatyn qolmen úryqtandyru tәsilin qytaylyq ghalym Janshou Miyn, Shyghys Qazaqstan oblysy aumaghynda ornalasqan sharua qojalyqtary iyelerine ýiretip qaytty.

Kórshi memleket ókilin «Atameken» Últtyq kәsipkerler palatasy Agrobiliktilik ortalyghy arnayy shaqyrtypty. 3 seminar ótkizip ýlgergen Ýrimshi qalasynyng túrghyny ózi de búghy ósirumen ainalysyp, kól-kósir kiriske kenelude. Sebebi, ol jaqta tiyisti sala jan-jaqty zerdelengen, emdik qasiyeti mol, eti men sýiegi jangha shipa, boygha azyq januardy kýtip ústaugha múqiyat kózqaras qalyptasqan. Qytay fermerleri býginde qolgha kóndikken tirshilik iyesining ónimdiligin arttyru maqsatynda jaqsylap baptaugha kirisipti.

Mәselen, Altay ónirindegi qazaqstandyq әriptesterimen bay tәjiriybesin bólisip, birneshe kýn erkin pikir almasqan Janshou Minning ózinde maraldyng 20 myng basy bar eken. Dәrisker búl shaghyn sharuashylyqty da keninen órbitip, әrtaraptandyrugha, tereninen óndep, mol payda tabugha bolady degendi keltiredi.

«Sizderge alghash ret ayaq basyp otyrmyn. Qajetti qúral-jabdyqty qosa әkeldim. Búl apparat baghasy 15-18 myng AQSh dollary shamasynda. Qolmen úryqtandyrudy jigitterge is jýzinde kórsettim. Erinbey damytatyn bolsa, Qazaqstandaghy búghy sharuashylyghynyng keleshegi kemel. El ishinde óndiris ashyp, shiykizattan dәrilik úntaq jasasa, qospalarmen nyghaytsa, qúny da әldeqayda qymbat bolatyny dausyz, - dedi J.Miyn. – Sabaq barysynda jasandy jolmen egu arqyly buaz kýige engen 10 úrghashy búghy aman-esen tóldep qalsa, ghajap emes. Tabighy  sipatta 40 payyz maral tól berse, bizdegi tehnologoliyada mýmkindik - 90%. Sonymen qatar, arnayy baqqan maldyng denesi men sýiegi iri bolyp, kóz sýisintedi».

Qytay Ýkimetinen jasandy úryqtandyrudaghy jetistikteri ýshin eki mәrte marapattalghan bilikti auyl sharuashylyghy mamany Janshou Min shetelge shyqqanda da ýnemi maral ósirudegi janashyldyqtardyng qyr-syrymen tanysyp jýredi eken. Sodan bedeldi akademikterding dәristerine qatysyp, ózindik derbes әdistemesin týzgen.  

Agrobiliktilik ortalyghynyng basqarushy diyrektory Bolat Seysenov maral sharuashylyghyna Ýkimet qoldau tanytyp, subsidiya bólinse, ekonomikagha ýlesi qomaqty bolaryna, eksport naryghyna jana ónim qosylatynyna senimdi.

«Dәrilik quaty kýshti mýiizding 1 kelisi 350 dollargha baghalanady. Sonda eseptey beriniz, tabystyng qanday bolatynyn. Jalpy taza shópti tandap qorektenetin maraldyng týrli aghza mýsheleri dertke taptyrmas shipa, túnyp túrghan qazyna.  Bel men omyrtqa auyryp, tize syrqyraghanda etin pisirip jep, sorpasyn ishse tez aiyqtyryp, tauqymetti jenildetedi.  Jastardyng arasynda mal túqymyn asyldandyrugha, jasandy jolmen úryqtandyrugha qyzyghushylyghy oyana bastady. Syrt kelbeti súlu búghy sharuashylyqtaryn turizm nysandary retinde úsynsaq ta artyq etpes edi», - dep pikirin bildirdi Ortalyq ókili.   

Aldabergen KEMPIRBAEV

Abai.kz

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2091
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2506
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2170
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1617