Jeksenbi, 28 Sәuir 2024
Janalyqtar 3621 0 pikir 1 Mausym, 2009 saghat 06:17

Europa qazaqtary Londonda kishi qúryltaygha jinaldy

 

29 mamyrda Úlybritaniyanyng astanasyna jinalghan Europa qazaqtarynyng kishi qúryltayyna, Europanyng 12 elindegi qazaq-mәdeny ortalyqtaryna qosa, Dýniyejýzi qazaqtary qauymdastyghynan, Ózbekstan, Mongholiya, Resey, Iordaniya jәne Singapurden arnayy barghan qazaqtar qatysty.
Jyl sayyn Europanyng bir qalasynda qazaqtardyng basyn qosudy dәstýrge ainaldyrghan búl sharagha biyl әlemning týkpir-týkpirinen jiyny 1200-dey delegat qatysty.
London tórindegi qúryltay jayynda Úlybritaniyadaghy qazaq mәdeny ortalyghynyng tóraghasy Ismail Kesiji Azattyqqa súhbat berdi.

 

 

QAZAQ QÚRYLTAYYNA AGhYLShYN LORDTARY DA KELDI

 

 

 

29 mamyrda Úlybritaniyanyng astanasyna jinalghan Europa qazaqtarynyng kishi qúryltayyna, Europanyng 12 elindegi qazaq-mәdeny ortalyqtaryna qosa, Dýniyejýzi qazaqtary qauymdastyghynan, Ózbekstan, Mongholiya, Resey, Iordaniya jәne Singapurden arnayy barghan qazaqtar qatysty.
Jyl sayyn Europanyng bir qalasynda qazaqtardyng basyn qosudy dәstýrge ainaldyrghan búl sharagha biyl әlemning týkpir-týkpirinen jiyny 1200-dey delegat qatysty.
London tórindegi qúryltay jayynda Úlybritaniyadaghy qazaq mәdeny ortalyghynyng tóraghasy Ismail Kesiji Azattyqqa súhbat berdi.

 

 

QAZAQ QÚRYLTAYYNA AGhYLShYN LORDTARY DA KELDI

 

 

– Ismail myrza, Londonda ótip jatqan Europa qazaqtarynyng qúryltayyna kimder keldi?
– Júma namazynan keyin, qazaq elining azattyghy jolynda qúrban bolghan sheyitterimizdi eske alyp, qúrban shaludan keyin qúryltaydyng resmy jiyny ashylyp, týsten keyin Europa qazaq qoghamdar federasiyasyna mýshe qogham basshylarynyng jiyny ótti.
Bir aita keterligi, Europanyng qazaq qoghamdary federasiyasy kýni býginge deyin Europa zany boyynsha resmy tirkeuden ótpegen, aty bar zaty joq qogham edi. Mine, osy qúryltaydyng aldynda búl federasiya resmy týrde tirkeldi.
Búghan deyin búl federasiyanyng tóraghasy Munhendegi qazaq qoghamynyng tóraghasy Abdulghayym Kesiji bolyp kelgen. Ol endi ghana resmy týrde tirkelip jatqandyqtan, tóraghalyq Munhendegi qazaq qoghamynda qala beretin boldy.
Qazir qúryltaygha – Ózbekstannyn, Mongholiyanyn, Reseyding jәne Europanyng 15 elinen qazaqtar keldi. Tipti, Singapur men Iordaniyada jýrgen 1-2 qazaq ta búl qúryltay turaly estip, at arytyp jetipti.
Sonday-aq, búl qúryltaygha jergilikti әkimshilik te jetkilikti dengeyde nazar audaryp otyr. Sonyng belgisi bolar, London qalalyq әkimshilik basshylary men Londondaghy Britan parlamentining lordtar palatasynyng mýshesi lord Freyzer keldi.
Ári Londondaghy týrki respublikalary, Ázirbayjan, Qyrghyzstan, Ózbekstan, Týrkiya, Tәjikstan, Týrkimenstan memleketterining de elshilikteri at salysuda.

 

 

BASTY MÁSELE – JASTARDY QAZAQY RUHPEN TÁRBIYELEU

 

– Biylghy qúryltay qanday mәselege arnaldy?
– Qúryltaydyng basty maqsattarynyng biri – Europada tuyp ósken, qazaq mәdeniyetinen jyraqta jýrgen qazaq jastarynyng sanasyn sәulelendirip, qazaqtyng salt-sanasy men mәdeniyetin tanytu jәne týsindiru, olardyng bir-birimen tanysuyna mýmkindik jasau.
Europadaghy qazaq diasporasy óte ýlken emes. Eng kóp shoghyry Parij qalasynda – 200 otbasy túrady. Keybir qalalarda 10 otbasy ghana túryp jatyr. Demek, bir-birinen jyraq jýrgen qazaq jastary qazaq tilin bilmeydi, salt-sanany úmytyp barady, әri ózara qarym-qatynasy tym siyrek.
Sol sebepti de, qazaq jastarynyng bir-birimen baylanysyn kýsheytip, ózara otbasy qúruyna osy qúryltaylar septigin tiygizedi.
– Al, qazaq tilin ýiretu mәselesin qolgha almaq niyetteriniz bar ma?
– Qazaq tilin ýiretu mәselesin Europadaghy qazaq mәdeny ortalyqtary әrkim óz betinshe sheshuge daghdylanghan. Búryn Londonda otyrghan Qazaqstannyng tótenshe jәne ókiletti elshisi bizding osy mәselemizdi sheshuge at salysyp, arnayy qazaq tilin ýiretetin múghalim bólip bergen edi.
Elshi auysyp ketkennen keyin, búl is toqtap qaldy. Býgin Qazaqstannyng jana elshisi Qayrat Ábuseyitovpen osy mәsele jayynda әngime ótkizdik. Qúryltaydan keyin qazaq tilin ýiretu kursy óz júmysyn jalghastyratyn boldy.
Al, Europanyng kóp qalalarynda múnday sharalar joqtyng qasy. Olarda da osynday sharalar qoldansa jaqsy bolar edi. Keybir qalalarda qogham tarapynan bir auditoriyalardy jaldap alyp, senbi kýnderi sabaq ýiretip jatqandary da bar.
Alayda, búl qazaq qoghamdarynyng qaltasyna qiyngha týsedi. Ári qazaq mәdeniyeti men tilin mýldem bilmeytin balalargha qazaq tilin ýiretu de onaygha soqpay otyr. Negizinen olargha kórnekilik qúral, teledidar arqyly qazaqsha ýiretken dúrys bolar edi.
Qazaq telearnalary shettegi qazaqtargha arnap kýnine 1-2 saghat qazaq tilin ýiretu baghdarlamasyn berse degen tilek bar.

 

 

DÝNIYEJÝZI QAZAQTARY QAUYMDASTYGhY ÚSYNGhAN DISKILER EUROPA QAZAQTARYNA JARAMSYZ

 

 

– Dýniyejýzi qazaqtary qauymdastyghy shettegi qazaqtargha arnap qazaq tilin ýiretu ýshin SD jәne DVD diskilerin úsynghandaryn habarlaghan edi. Ol qanshalyqty tiyimdi?
– Áriyne, búl diskiler bizding ýlken adamdar ýshin tanymdyq túrghydan óte paydaly. Degenmen, Europa jastaryna búl tym tiyimdi emes. Óitkeni, ol diskiler týrikshe-qazaqsha úsynylghan. Al, Europadaghy qazaq jastary ózderi túratyn elderining tilinde sóileydi ghoy.
Qazirgi әkelgenderin әzirge kórgen joqpyn. Jalpy, ol diskilerdi jasaghanda búndaghy adamdarmen aqyldasa otyryp, kәsiby dengeyge jetkizu kerek shyghar.
Býginge deyin bizge jetken diskilerding oqytu metodikasy eski. Jana metodikalardy oilap tauyp, balalardy qyzyqtyrudyng ózge amaldaryn qarastyrghan jón bolar edi.
– Ángimenizge rahmet, Ismail myrza.

 

 

Esengýl KÁPQYZY 29.05.2009
«Azattyq» radiosy

0 pikir