Júma, 26 Sәuir 2024
Mәiekti 7412 0 pikir 5 Mamyr, 2016 saghat 14:19

28-PANFILOVShYLAR MONUMENTI QAShAN BÚZYLADY?

Belgili jurnalist Marat Toqashbaev ózining Facebook-tegi paraqshasynda "28 Panfilovshylar turaly anyzdyng aqiqaty" degen jazba jariyalady. Onda avtor oidan shygharylghan qaharmandyqqa tabynudyng eshqanday reti joq ekenin aitady. 

"Ózimiz kishkentayymyzdan erligin mektepte oqyp ósken 28 panfilovshy turaly anyqtalghan aqiqat búrynnan qalyptasqan úghymmen mýlde ýilespeydi. Ol oidan shygharylghan anyz ghana bolyp shyqty. Is jýzinde ol "Krasnoy zvezda" gazetining әdeby hatshysy Yu.A.Kriviskiyding qiyalynan tughan dýnie eken. Daqpyrt osy jurnalisting 1942 jyly 22-qantarda «Krasnaya zvezda» gazetinde jariyalanghan «28 panfilovshynyng ósiyeti» degen materialynan bastau alghan. 1942 jyly mausym aiynda Batys maydan komandovaniyesining úsynuymen 1942 jyly 21-shildede Kriviskiyding materialynda aty-jónderi atalghan 28 jauyngerding bәrine Kenes Odaghynyng Batyry ataghy berilgen. Keyin kóp nәrsening beti ashyla bastady. 

Alghashynda týgel jer jastandy delinip jýrgen 28 batyrdyng beseui: Vasiliev Illarion Romanovich, Shemyakin Grigoriy Melentievich, Shadrin Ivan Demidovich, Dobrobabin Ivan Evstafievich pen Kujebergenov Daniil Aleksandrovich tirilerding qatarynan tabyldy. Masqara bolghanda búlardyng ishinde «Kenes Odaghynyng Batyry» atanghan Dobrobabin Ivan Evstafievich satqyn bolyp shyqty. Harikov garnizony Áskery prokuraturasy jýrgizgen tergeu materialdary onyng 1942 jyldyng kókteminde nemisterge óz erkimen berilip, qyzmet etkenin anyqtaghan. Nemister uaqytsha okkupasiyalaghan Harikov oblysy Valikov audany Perekop selosynda polisiya bastyghy bolyp istegen. 1947 jyly qarasha aiynda Dobobabin qamaugha alynyp, sottaldy. 

1942 jyldyng mamyr aiynda Batys maydannyng aiyryqsha bólimi nemisterge óz erkimen berilgeni ýshin 8-gvardiyalyq panfilovshylar diviziyasy 1075 polki 2-bataliony 4-rotasynyng jauyngeri Kujebergenov Daniil Aleksandrovichti tútqyngha aldy. Ol ózining 1941 jyly Dubosekovo týbindegi shayqasqa qatyspaghandyghyn, «qatysqan erlikterin» gazetten oqyp alghandyghyn aityp bergen. Resmy týsiniktemesinde Yu.A.Kriviskiyding ózi 28-panfilovshynyng erligi ózining jurnalistik qiyalynan tughandyghyn jasyrmay aityp bergen. 

1075 polkting búrynghy komandiyri Kaprov Iliya Vasilievich te Dubosekovo raziezdi týbinde 1941 jyly 16-qarashada nemis tankilerimen eshqanday soghys bolmaghandyghyn, búl oqighanyng týgelimen oidan shygharylghandyghyn kóldeneng tartqan. Aumaghynda Duboskovo selosy bar Nelidov selolyq sovetining tórayymy N. Smirnova 1942 jyldyng aqpan aiynyng basynda ýsh jauyngerding denesin, qar ery bastaghan song nauryz aiynda taghy ýsh jauynger denesin (onyng biri soldattar tanyghan politruk Klochkov denesi) tauyp jerlegen. Basqa ólgen sovet jauyngerlerining denesi bolmaghan. 
Klochkov «Sheginetin jer joq, artymyzda Moskva!» degen sózdi aitpaghan. Ol sózdi Klochkovtyng auzyna jurnalist salghan bolyp shyqty. 

Osy keltirilgen derekting bәri 28 panfilovshylar erligi oidan shygharylghan anyz ekendigin kórsetip túr. Sonda Almatydaghy 28 panfilovshylar memorialy oidan shygharylghan anyzgha qoyylghan bolyp shyghady. Búl aitylghannyng bәri qazaqstandyqtardyng Ekinshi jahan soghysyndaghy erlikterin kemsitu ýshin emes aqiqattyng oryn aluy ýshin jazylyp otyr.

Sondyqtan «28 gvardiyalyq panfilovshylar atyndaghy park atauy «Otan qorghaushylar parki» bolyp ózgertiluge tiyis. Al «28-panfilovshylar monumenti» búzylyp, ol jerge «Otan qorghaushylar» monumenti oryn alsa qúba qúp. «Otan qorghaushylar» monumentine Abylay han, Qarakerey Qabanbay, Qanjyghaly Bógembay, Shapyrashty Qarasay, Nauryzbay, Qanly Sarbúqa, Rayymbek, han Kene jәne t.b. Otanymyzdy shynayy qorghaghan batyrlarymyz beynesi túruy kerek! Oidan shygharylghan qaharmandyqqa tabynudyng eshqanday reti joq!"

Marat Toqashbaev

Abai.kz

 

 

0 pikir