Keyingi kezderi tastandy balalardyng kóbeyip ketkendigi, múnyng qoghamnyng bir aiyqpas dertine ainalghandyghy jasyryn jayt emes. Búghan bәrimizding de qabyrghamyz qayysady, jýregimiz auyrady. Osy orayda sol jәutimkóz balalargha jýrek jyluyn syilap, sol mýskinderdi qanatynyng astyna alyp jýrgender jayly estigenimizde bir marqayyp qalamyz. Mәselen, bizding Qostanayda Núrlan Tólegenovtyng otbasy segiz balany asyryp alghan, ózinikimen toghyz. Al Aqtóbedegi Múrat Qabylbaevtyng otbasy da toghyz balany balalar ýiinen alyp, qanatynyng astyna basqan. Múnday ýlken jýrekti, jetimderge qamqor jandar jayly jaqynda ghana elimizding barlyq baspasózi jarysa jazdy da. «Jaqsynyng jaqsylyghyn ait, núry tasysyn» degen osy bolar.

Alayda, bizding aitpaghymyz búl emes. Nege ekeni belgisiz, osy otbasylardyng barlyghy derlik әrtýrli últtyng balalaryn asyrap alady. Negizinen orystar sekildi europalyq nәsil basym bolyp keledi. Búl ne sonda, bayaghy sol «internasionaldyq otbasy» degen dýniyege әuestik pe? Biz nege aldymen ózimizding qarakózderimizge meyirim shuaghyn tókpeymiz? Aldymen solardy asyrap alyp, óz dini men dili, salty men dәstýrin sanasyna sinirip, elining layyqty azamaty etip tәrbiyeleymiz? Búlar sonda otbasynda qay tilde sóilesedi? Kópúltty jerde aldymen qazaq tili qúrbandyqqa shalynatyndyghy jasyryn jayt emes qoy. Men Qostanaydy tilge tiyek etip otyrghanym joq. Múnda qay tilding basym ekendigin aityp jatudyng ózi artyq. Al anau Aqtóbedegi Qabylbaevtar otbasyndaghy jaghdaydy jaza kelgen bir basylym «Múnda qazaqtar, orystar, týrikter men metister de bar» dey kele  «Múnda barlyghy da qazaqsha jәne oryssha sóileydi» dep ózgelerge ýlgi etedi. Mәsele mine osy jerde. Oryssha men qazaqsha jýrgen jerde qashanda orys tili ýstemdik etetindigin aityp jatudyng ózi artyq. Sosyn, «bir otbasynda eki tilde sóilesedi» degendi men mýldem týsinbeymin. Sonda qalay, maghan qazaqsha til qatsa, men oghan oryssha jauap qaytaramyn ba?

Sosyn, din mәselesi de oiynshyq dýnie emes. Álgindey otbasynda qúdaygha ghibadat etkende qazaqtar meshitke, al orystar men ózgeler shirkeuge jol tarta ma? Qazir qoghamymyzdyng ózi din mәselesinde talay jikke bólinip jatqanda, otbasyna múnyng da әseri bolmaydy dep aita alamyz ba? Aytpaqshy, din demekshi, Múrat Qabylbaev osy mәselege kelgende ózi asyrap alghan balalar óskesin dindi ózderi tandap alady degen senimde. Sonda qalay, ózgesi-ózge búryn meshitte imam bolghan búl kisining músylman dinine qaray búrudyng ornyna, «ózder biledi» degen nesi?

Men búl jerde bireudi kinәlap nemese ghaybattaudan aulaqpyn. Tek tәrbie mәselesinde úsaq-týiekting bolmaytyndyghyn eskertkim keledi. Onyng ýstine patriottyq tәrbie degen de qúrghaq sóz emes shyghar. Bolashaq azamattarymyz ata salty men dinin ústanyp ósse degen tilek qoy bizdiki.

Aytpaqshy, úmytyp barady ekenmin. Múrat Qabylbaevtyng «Vremya» gazetindegi ýlken suretinde ol ózining «Pokajy mne nebo» degen kitabyn ústap týsipti. Búl kisi nege kitabyn aldymen qazaqsha, sosyn oryssha jazbaghan eken degen saual oigha týsip ketti. Osydan keyin búl otbasynda qay tilding basym ekendigin boljau qiyn bolmas.

Múratbek Dәurenúly, Qostanay

Abai.kz