Týn keshu

Joldan - sabyr súradym, qústan - qanat,

Jylaghanda tóbemnen mystan qarap.
Janarymnan júldyzdar tógiledi
Qara týnning keudesin qúshqanda alap...

Emirenip, egilip kól tolqidy,
Tebirenip, tógilip jel tolqidy.
Esirik kýy ensemdi ezgilese,
Órshilenip órleuit bel tolqidy.

Jaldamshy bop shygharday janym sonda,
Aldamshy bop túrarday saghym sonda.
Bir ghajayyp sәulening joghaldy izi,
Ýmitimdi, qayteyin, shaghylsa ol da.

Ýzilmegen týsterden taptym medet,
Gýl erkelep, ishinde baq gýldep ed(i).
Kólenkeme qolymdy sozyp túryp,
Obalymnyng otyna battym kenet?!

Betin japqym keldi me kýnәli oidyn,
Betim shaqqyng keldi me jylany oidyn?!
Mynau sheksiz ghalamnyng taqsiretin
Taspasyna taghdyrdyng jylap oidym.

Qaytara almay aspannyng jasyn, otyn.
Kýrsinis bop tógiler qasiretim,
Minәjatyn oqimyn synghan aidyn
Jalghanbaghan joldardyng basyp ótin.

 

Sosyn meni kóterip dýriya aspan,
Tabanymnan týrtkeler dýley asqan.
Sorly aqynnyng mandayyn kýnge tanyp,
Qoyynyna әketer dýniya astam.

Alagóbe shaq keler Ardy baylap,
(Alauyz tang tap keler qarghy baylap.)
Armanymdy Haq kórer sonda menin,
“jalghyzdyghyn otyrghan qalghyp-oylap...”

 

 

***

Men Tashkentte óler em –
Almaty bar,
Tek men ghana týsinem ol qalany.
Esenghaly Raushanov

Olar da Almatyny týsinbey me,
Týsinbese bolady qanday aqyn?!
Hamit Esaman.

Sen ghana ma eng týsiner búl qalany,
Kóktem de ótken, 
qashanghy ol múndanady?!
Dostargha aittym... 
Syrada basym qalghyr,
Qústargha aittym - olar da tyndamady...

Qústar, qústar - adaldyq serti me edin?!
Kókting saghan búiyrghan kórki kerim.
Kóktem kele kýtip em, (keshe basym),
Sary shaldyng qasynda men kim edim?!

Kóshe jatyr adasqan úlgha kýlip,
Aqyn. 
Ólen. 
Terekter túrghan úlyp...
Kimder endi qalady búl manayda,
Kimder endi keledi?!
jyldaghy ýmit...

Biri - kóshin taba almay, (biring - sheshim),
Qargha dosqa, qayteyin, úrynsa óshim...
Qay dalanyng qalamyz jerin qúshyp,
Qay kóktemning oqimyz jyryn sosyn...

Aru qalar eske alyp baqtardy әlgi,
Qayghysymen qaryghan aqpan qardy.
Sosyn, sosyn syr aityp masang týnge,
Otyrarsyng shygharyp joqtan bardy.

Nesi qaldy ótkenning parqyn bilmek?!
Aldyng - qúrmet, kórgenin, artyng - dýrmek.
...Biz ketermiz ómirding búldap kóshin,
Ádiletsiz qalanyng saltyn kýndep...

 

 

***

Kenistik sóileydi saldaqy kósheler tilinde,
adasqan arudyng aighyzdap jýregin...
Men bolsam búl týni 
búlynghyr súlbalar iytergen kýnәmning aldynda sýringem,
bilemin...

Bilemin, 
kóp qabat qoraptar - ne týrli 
ýmit pen ýreyding mýrdesin kótergen sanasyz qalpynda.
Ondaghy sauatsyz tanba men jazular qashalghan jarlar da
Aleksandriyalyq paqyrdyng eng eski iyeroglifteri sekildi 
xayuangha senuge shaqyrghan
shartynda...

Osynyng bәrine kóz júmyp, 
Jetinshi avenu boyynda shylymyn sorghylap otyrghan 
essizdeu bir shaldyng kónilin demegim keledi...
Senseniz, mening tym aqyldy joldasym
Tәurәtti tóbege kóterip shoqynghan -
Kózderdi duanyng úshyna baylaudyng bayyrghy ýlgisin bildi ghoy, 
demek, ýndemedi...

Demek, ol - 
jónine týsuge qúlyqsyz jandardyng tirisin taba almay,
әserli týsi men irili-úsaqty kartina ishinde asylghan Qúdayyn izdegen.
...Aspannan izdegen, 
dastannan izdegen...

Týsinuge tyrystym 
taghy da, taghy da,
Shirkeude qartayghan saqaldy, sәldeli әruaq bola almay.
Osylay barlyghy:
izgilik ústanghan jýrekting ishine beyuaq qonaqtar keledi aghyla,
ketedi aghyla.
...qona almay...

Al keyin
basyma qarghystay ainalyp oralghan 
esepsiz jat arman, baqsykek -
jәshikting ishinde jatady býktelip.
Olardyng iyesi - aljyghan aqyl men 
órtengen taqsiret 
Jazanyng betine tik kelip,
jylaydy...

Jylaydy qúlshylyq:
balaghyn týrmegen kýmbezding basynda,
Men bolsam qartayghan qúmdardyng qolymen sipadym jýzimdi.
Qaraly aspangha qonbaghan sózderding qanaty, 
rasynda,
qasterli joldardyng kózinde ýzildi.

Sana men mynjyldyq dәrmensiz oilardyng súlbasy -
bosaghan qanyltyr artynda tenselip barady.
Kýndegi qyrghynnan sharshaghan meyirli búqanyng mýiizin baghytsyz búrghasyn,
jap-jasyl qaghazdar senim men sezimning ólshemin enserip barady.

Jarnama paraghy - pirler men monarxiya kósemi qolynan túr basym.
(Shynymen kýlgen be Djokonda?!)
Meninshe,
Eng eski kitaptar - ghasyrdyng qúrdasy,
janasy - ótkendi qaytalau bolghanmen,
Áyelding kinәsi joq onda...

Sóz

Oralar sózge aqyry qaytip, 
Oilardy, qaytem, isingen?! 
Búldaydy uaqyt aqylyn aityp 
júmbaq kitaptyng ishinde...

...Júmbaq kezender jasyrdy neni? 
Basyndy keri ómirim. 
(Elester sipap basymdy ýnemi -  
Shygharmaushy edi joq yrym...)

Keudeme zarly tosyn boylay mún, 
Tóbemde túrdy sol qargha... 
Ózin aldaghan dosymdy oilaymyn, 
Izi qalmaghan joldarda...

...Ol nege mylqau, 
Ol nege bóten. 
Ol nege bәrin jasyrghan? 
Men múnday týsti kórmegen ekem... 
Ólmegen ekem, 

ashyngham...

Janyma solay jaqyn ghoy qayghym, 
Sózimdi, qaytsin, jat óre. 
Qolymdy almaghan aqyndy oilaymyn, 
Jolygha almaghan kafede... 

 

 

Ida

Qayghyrudy úmytqan, gýl aludy bilmegen,
Ida, sening kózinde ómirdi oilap túrdy ólen.
Myna ghalam ertegi oqyp túrsa bir qyzgha,
Sen de aspan qyzghanghan ainalarsyng júldyzgha,
Men de solay eleusiz estelikpen birge ólem.

Ida,
Ida,
Qayda erkim?
Essiz bola alar ma eken múnsha adam?!
Kólenkemdey jasyryp jýr ay kórkin,
Ayaulym-au,
Kýn jylasa, -
jyr saghan,
Týn jylasa, -
jyr saghan...

Ne kýteyin qadiri joq isimnen?
Taghy qaytyp sezimderdi jútty ýmit.
(Túrar ma eding kók túmannyng ishinde,
Búl ghalamgha әdildikti úqtyryp?!)

O, Úlyghym,
Qaytar endi janymdy,
Aq gýlderge orap ber de shashylghan...
Sonyng ýshin kókten jetken әr ýndi
Kóbelekting jýregine jasyrgham.

Inkәrlikti sezine alar shaq bar ma?
Ómir degen - Ida, sonday kýpti ilim.
Japyraqtar jylap jatqan baqtarda,
Uaqyttyng toqtaghanyn kýtti kim?..

 

 

 

***

Álgi eles ot bolyp ketetin siyaqty
tiyip qalsam,
Álgi aru joq bolyp ketetin siyaqty 
sýiip qalsam.

Álgi esik ashylmay qalatyn siyaqty

qaytyp barsam,
Álgi sóz jasyngha ainalatyn siyaqty 
aityp qalsam.

Álgi ýiler órtenip ketetin siyaqty

oralmasam,
Álgi oilar erte ólip ketetin siyaqty
jol aldasa...

Bir kezim ótpey qoyatyn siyaqty
múng úrlaghan,
Bir sezim jetpey qoyatyn siyaqty 
býgin maghan.

Bir óleng jylap ketetin siyaqty 
qúlynynan,
Bir әlem qúlap ketetin siyaqty

túghyrynan...

Sonda sen qús bolyp ketetin shygharsyn,
jan bilip pe?!
Sonda men týs kórip ketetin shygharmyn 
mәngilikke...

 

Kók qyzy

Jyrdyng jýgin arqalap, qyzdyng múnyn,
Kýnәsi kóp ghalamnyng ýzdim gýlin.
Óshire alsa qaytedi esten bәrin,
Keshire alsa qaytedi kýz Múnlyghyn.

Jarylqamas janymdy týnder – keren,
Ón tanyttym ókpeli kimderge men?!
Ótkenge emes, ózime taqtym kinә,
Kóktemge emes, oqydym gýlderge ólen. 

Gýlderge óleng oqydym órt bop túryp,
Ýlgermegen qayghym da dert bop túnyp...
Ýzdi bәrin ýmitim ýrkip qashqan.
...Qyz jylady jýregi kekke úmtylyp...

Ei, Kók qyzy, sener ma em ghúrypqa men?!
Pәtuasyz jýriske qúnyqqan em.
Sening minsiz jýzinde ay qymsynyp,
Perishteler tasada túrypty әren...

...Qara týn de jabyrqau, jylap tyndy,
Qayghysynan qústardyng qúlaq túndy.
Aspa-a-a-n jaqtan bir әuen estiledi...
Shaqyrady...
Shaqyrdy biraq kimdi?!

 

Izadora 

...S toboI greh mne liysemeriti, Ty slishkom angel dlya togo...
Mihail Lermontov 

Biyle,
Biyle -
Qar biyin,
Qara týnning qúshaghynda qalghiyn.
Sen solay-aq sýie alasyng kóktemdi,
Sen solay-aq úgha alasyng jan kýiin...

Taghdyrymmen qasarysyp, qaghyna
"Tango,
Tango, 
Tango" - dedim taghy da.
Ol - sýiding eng ghalamat ýlgisi,
Ol - ótkenning zary ma?!.

Aljasayyn aqyldan da, esten men,
Onsyz da, erkem, qiyanatqa des bergem.
Tas tóbennen súqtanatyn kózderden
Qútqaratyn joldar baryn kesh kórgem.

Búl ghalamnyng azabyn da kóterem,
Mazaghynan elemesten óter em.
Son-song dausym tynyshtyqqa jútylyp,
Kózderinde órtenip-aq keter em...

Sol bir dúgha...
Mening dúgham...
Ertenim
sheksizdikke jeteleytin belgisiz.
Ol jaqta da aru jýrer, kórkemim,
Ol baqtarda baqyt bary - sengisiz...

Qorghay alsan, qorghay túrshy sezimdi,
Jolym solay - 
maxabbattan bastalghan.
...Alaqanyng jaba salsyn kózimdi
Songhy dúgha estilgende aspannan...

 

***

Suret saldym auagha –
Iz bolyp kórindi me?
Búlt týsirdim, tóbeden
Múz bolyp tógildi me?

Jerge әkeldim qústardy
Úsha almay, toryqtyng ba?
Týnning betin kórsettim,
Qúsharday – qoryqtyng ba?

Japyraq ýzdim demimmen,
Qarasha – kuә aldynda...
Jasyn tóktim gýlderding –
Balasha quandyng ba?

Endi...
Estelik terip jýrmin
Sýimegen erinderden.
Sendegi sezim –
jastyn
tiymegen jerinde ólgen.

Men solay
Jauraghan kóshelerdin
dosyna bara jattym.
Dýniye, nege býgin
Basyna qara japtyn?!.

 

 

Sert!
( Ghaysadan Mәdige deyin...)

1.

...ýiim emes - búl shahar, 
kýiim - eles, 
joq tegim... 
...múnsha ózimshil, 
múnsha kerbez, 
múnsha pang - 
sýng de kesh kóktemin... 

Sýng de kesh - 
jolyqtyrmas joldaryn, 
aiyqtyrmas kóshesin. 
Taghy úqtyrar qúdiretting ol baryn, 
Jalyqtyrar, o, sosyn. 

Jalyqtyrar -
zardy úqtyrghan keskinnen, 
jarlyqtardan eskirgen, 
jaqyndardan óshtengen, 
aqyldardan kesh kirgen.

2. 

Qasy kópting boldyq biri, 
basy joqtyng taghy da... 
"Qúdaylardy" kórdik tiri - 
jete almaghan taghyna. 

...jete almadym baqqa men de, 
kete almadym, sharq úrdym... 
Adaldyqty aqtap ólgem, 
saqtap ólgem antymdy...

Soq, Orfeyding zarly jeli, 
Júbat solay әlemdi... 
Sóz artynan zang jýredi, 
Ar kýledi jәne endi.

3. 

Jaghamyzdan jau alghanda, qas qylyp, 
Qalar ma edi jylyp ish?! 
Janymyzdy jibererdey tas qylyp, 
tóngen shaqta - "Úly Kýsh"...

Artymyzgha jeleu bolghan sóz beker... 
Jalqymyzdy qútqaratyn týsterge... 
Ádildik pen aqiqatqa kóz jeter - 
Horasangha qara belgi týskende...

Anyzdardan aramyzdy qashyq qyp, 
Ghúryptardy qúryqtady búl ara. 
Ózimizdi qútqarugha asyqtyq - 
Jýzimizdi jasyra almay kýnәgha... 

4. 

Sendegi - osynau taqqa qút: 
dos - tireu, 
BAS - tireu, 
Qos tireu... 
(...Úlylar qútyldy aqtalyp, 
Maqtalyp qútyrdy mas bireu...) 

Mendegi - sol sezim, 
sol dәrmen, 
Izdedim aqylsyz dostardy - 
(...kómudi ýirengen qoldar men 
"óludi" ýirengen kósh qaldy...)

Bizdegi inkәrlik tór kórip - 
Esikte taptaldy "bos tomdyq" - 
(..."Ýiirli" shaldargha jol berip, 
"Meyirli" sózderdi qosh kórdik...) 

5. 

Órkeniyet jylaghanda tasada, 
Qúlaghanda alyptardyng qamaly - 
Jazyqsyzdan janaryna jas ala, 
Bóri úlidy jaraly... 

Essizderge ainalghanda biz qaytyp, 
jay qalghanda sóz aqyr 
aldymyzdan kóre almasaq izdi aiqyn... 
...qol almasaq - óz aqym.

Ótkenimnen taba almadym súrap qúr 
ólenimdi elesterge asylghan... 
Bizding ghasyr, 
bizding ghasyr jylap túr - 
Ámirxannyng basynda...

Aybol Islamghaliyev

Abai.kz