ASTANADA LANKESTIK OQIGhA BOLA JAZDAGhANY RAS PA?
QR Últtyq qauipsizdik komiyteti Elordada terrakti jasamaq bolghan lanketik úiymnyng qúryqtalghanyn habarlaghan edi. Búl aqparatty Astana qalasynyng әkimi Ádilbek Jaqsybekov myrza rastady. Búl turaly nur.kz sayty QazAqparatqa silteme jasay otyryp habarlaydy.
«Terorizmmen kýres býgingi kýnning basty mәselesine ainalyp otyrghany jacyryn emes. Mysaly, Qazaqstannyng Últtyq qauipsizdik komiyteti Astana qalasynda terrakti jasamaq bolghan lankestik topty qúryqtaghany ras. Keshe Astana qalalyq antiyterroristik komissiyanyng kezekti otyrysy ótti. Onda men lankestikting aldyn alu ýshin barlyq sharalardy qoldanugha tapsyrma berdim. Dese de, múnday jaghdayda halyqtyn, astanalyqtardyng da kómegi óte manyzdy ekenin eskergenimiz jón. Sondyqtan, terrorizmmen kýresu ýshin júrt bolyp júmyluymyz kerek», – deydi bas qalanyng tizginshisi Ádilbek Jaqybekov.
Ádilbek myrza songhy uaqyttary memleket aumaghynda diny aghymdardyng nasihaty dendep bara jatqanyna alandaushylyq bildirip, terrorizmning aldyn alu ýshin barlyq profilaktikalyq júmystardy jýrgizudi tapsyrghan.
Sonymen qatar, astanalyq prokurorlar da qaladaghy barlyq iri sauda, oiyn-sauyq ortalyqtarynda polisiya beketterinining sanyn arttyryp, qoghamdyq baqylau sharalary men tekseristerdi kýsheytu kerek deydi.
«Astanalyq prokuratura qaladaghy iri sauda, oiyn-sauyq ortalyqtarynda, bazarlar men qoghamdyq oryndarda stasionarly polisiya beketterining sanyn kóbeytu kerek. Búl polisiya qyzmetkerlerining jedeldigin arttyrugha, boluy yqtimal qylmystyng aldyn alugha mýmkindik beredi», – deydi Astana qalalyq prokuraturasy basshysynyng birinshi orynbasary Timur Sýleymenov.
Ayta keteyik, qazaqstandyq qúqyq qorghau organdary terrorizmmen kýresudi jýieli jýrgizgenimen, elimizdegi әleumettik jelilerde «jihadqa ýndeytin» internet birlestikter sany kýn sanap kóbeide. Búl turaly total.kz jazghan bolatyn.
Mysaly, 2014 jyly internet jelilerinde 432 jihadqa ýndeushi toptar men birlestikter anyqtalsa, biylghy jyly búl kórsetkish alty esege artqan. Al antiyterroristik ortalyq basshysy Janat Saypoldaevtyng aituynsha, әleumettik jelilerde múnday toptargha tosqauyldar qoymen ghana shektelmey, jastar arasynda týsindiru, oqytu sharalaryn da qolgha alu kerek.
Áleumettik saualnamalar qorytyndysy kórsetkendey, diny aghymdardy nasihattaytyn әleumettik jelilerdegi toptargha 15 pen 29 jas aralyghyndaghy jastarda tәueldilik basym.
«Bizding zertteulerimiz kórsetip otyrghanday, ekstrimizm ýshin tútqyndalghan qazaqstandyqtar múnday toptar negizinen internet arqyly ýndeuler jasaytynyn rastaghan. Ásirese diny sauaty men patriottyq sezimi tómen, ómirlik tәjirbiyesi joq, ekonomikalyq problemalary bar, qaltasy tesik, әr nәrsege iyilgish keletin jastar kóptep qyzyghushylyq tanytady. Osylaysha, diny aghymdar óz iydeologiyalarymen jastardyng sanasyn op-onay ulap jatyr. Internettegi diny aghymdardyn, sektalar men úiymdardyng sharmauyna әsirese student jastar kóptep kirip otyr. Sebebi týsinikti. Qarjylyq qiyndyqqa tap bolghan jastar kómekke múqtaj bolyp keledi. Al býgingi kýnning basty mәselesi terrorizmmen, ekstremizmen, diny radikaldy úiymdardyng nasihatyna qarsy kýres. Býgingi tanda qúqyq qorghaushylar tiyisti sharalardy qoldanyp jatyr degenimizben әleumettik jelilerge toqauyl qoyylmay mәsele sheshilmeytini ras. Mysaly, sheteldik internet servister: Twitter, YouTube, Facebook pen әleumettik jeliler – WhatsApp, Mail.ru, Agent t.b. arqyly da ýgit nasihat jýrgizilude», – deydi Janat Saypoldaev.
Al QR Mәdeniyet jәne sport ministrligining Din isteri basqarmasynyng resmy aqparattaryna sýiensek, Qazaqstanda 3586 diny birlestik tirkelgen. Sonyng ishinde, 2488 úiym islamy baghytta ýgit nasihat jasauda. Al pravoslavtik 326 birlestik jýieli týrde júmys jýrgizude. Búlardan ózge, injildik hristian-baptister, katoliktikter, IYegova kuәgerleri, presviyteriandyq shirkeui, jetinshi kýn adventisteri, injildik-luteran shirkeui, Isa Mәsihting songhy qasiyetti kýnderi (mormondar) shirkeui, krishnaitter, bahai, iudaizm, buddizm t.b. týrli senimder Qazaqstan territoriyasynda taratugha rúqsat etilgen eken.
Týiin: Elimiz shyn mәninde әlemdegi dәstýrli emes dinderding ortalyghyna ainalghanday. Basqany qoyyp, islamnyng óz ishindegiler de qyryq tarmaqqa bólinude.
Músylmandyqty sholaq balaq, qaba saqal, kebinge oranyp jýru dep úghatyndar «Ahmadie jamaghaty», «Allya-Ayat» (Farhatshylar) kulittik-miystiykalyq diny aghymy, «Ata joly» («Aq jol»), tahrirshilder, tabliyghshylar, salafiyler, takpirshiler, koranitter bolyp kóptegen tarmaqtargha bólinude. Al osynau negizgi maqsaty belgisiz diny aghymdardyng әrqaysysynyng eteginde bir-bir qandasymyz ketken kýnning ózinde últ qauipsizdigine qanshalyqty qauip tónetinin baghamday beriniz. Tipti býginde mamandar kópúlttylyqtan góri, kópdindilikting zardaby auyr ekendigin jarysa aityp jýrse de kópdindilikting aldyn alu maqsatynda atqarylyp jatqan sharalar joqtyng qasy. Ras, osynday «bombanyn» kózi der kezinde joyylmasa, Qazaqstannyng Astanasy Fransiyanyng Pariyji sekildi sorlap qalary anyq.
Núrgeldi Ábdighaniyúly
Abai.kz
