Júma, 17 Mamyr 2024
Mine, әngime! 3817 0 pikir 6 Qyrkýiek, 2015 saghat 02:00

JETISUDAN KERUEN ShYQSA, ELORDALYQTAR ELENDEYTIN BOLDY

Jetisu jeri – agrarlyq aimaq. Tabystyng toqsan payyzy osy sa­ladan týsedi. Týgin tartsang mayy shyghatyn ónir ekologiyalyq ja­ghynan ta­za әri sa­pa­sy joghary ónim óndiredi. Osyny biletin elor­da­lyqtar Je­tisu jerinen sau­da kerueni kele jatyr dese elendeytin bol­dy. Qa­la­lyqtardy әrsirese, ba­ghasy tó­men tagham týri qyzyqtyrady. Ha­lyqqa berer jaqsylyghy mol sha­rapatty sharua qala manyndaghy azyq-týlik bel­deuin damytu jәne asta­na­lyqtardyng súranysyn qa­na­ghattandyru maq­satynda úiymdastyrylady. Ja­rasymdy jal­ghasyn tap­qan iygi dәs­týr biyl da sәtti ótti.

 Sharagha әdettegidey ónirimizding on alty audany men ýsh qalasynan barghan auyl­sharuashylyq tauar óndirushileri óz әkel­gen­derin eshbir deldalsyz saudalap qayt­ty. Baghany túraqtandyrugha atsalysyp jýr­gen Jetisu әleumettik korporasiyasy da bú­dan qalys qalghan joq. Jәrmenkede n­e­gi­zi­nen et, sýt ónimderi men jemis-jiydek, kó­k­ó­­nis jәne baqshalyq daqyldar sau­da­lan­dy. Óitkeni, búghan Astana júrt­shylyghy ta­ra­pynan súranys mol. Jetisulyq sharua­lardy Astana tórinde ótetin jәr­men­kege oblys әkimining orynbasary Serikjan Bes­kempirov bastap bardy. Jýk kólik­te­rimen jetkizilgen ónimder jergilikti túrghyn­dar men qala qonaqtaryna Astana baza­r­larynan on bes, jiyrma payyzgha tómen ba­gha­da úsynyldy.

Sonau jaqtan at terletip jetken je­ti­sulyq satushylar da bar ynta-yqy­las­y­men sapaly qyzmet kórsetuge tyrysty. Sol kýngi aua rayynyng qolaysyzdyghyna qara­mas­tan, jәrmenkege jinalghan júrtshylyq sau­da kórigin qyzdyryp, qalauynsha óz tan­daghandaryna qol jetkizdi. Osynday mým­kin­dikti qalt jibermegen túrghyndar qysqa qam­danyp, biraz qor jasap aldy. Onda kýn­delikti tútynugha qajet azyq-týlikting nebir týri saudalandy. Sórelerde qatyq-ayran­nan bastap, et-sýt,balyq, bal, alma, almúrt siyaq­ty dәrumenge bay ónim mol boldy. Bar­lyghy jetisulyqtardyng óz ónimderi. «Ba­r­ma­san, kelmeseng jat bolarsyn» demekshi, jyl­da ótetin jәrmenkege ýirenip qalghan as­ta­nalyqtar jeti­su­lyq­tar­gha jyly shyray ta­nytyp, aman­dyq-saulyq súrasty.

Almaty oblysynyng mún­day iygilikti iske әdettegidey joghary dengeyde dayyn­dalyp kelgenine birneshe mәrte kóz jetkizgen olar búghan óz rizashylyqtaryn bildirdi. Jer­gilikti júrt­shylyqtyng oiynan shyghyp, me­reyin tasytqan shara ónim molshylyghymen de erekshelendi. Jetisu ónirinen jetken enbek­ker­ler ózining taban et man­day terimen dayyn­daghan tauarlaryn tútynushy kónilinen shy­gha­tynday etip ótki­zu­ge tyrysty.

Astanalyqtar qoy men jylqy, siyr etin jәne qap-qap piyaz, kartop, kók-qyzyl búrysh­tardy molynan alyp, artynyp-tartynyp ba­ra jatty. Qazy-qarta, jal-jaya da óz alu­shy­laryn tapty. Ár audan ózderinde óndirilip, ósi­riletin óndimderding bir-birine úqsa­may­tyn­dy­ghymen de airyqshalanady. Serikjan Islyam­úlynyng aituynsha, jәrmenkege Rayym­bek, Kerbúlaq, Aqsu audandary etti kóptep әkel­se, Panfilov, Sarqan, Qarasay, Ileden kel­gen­der kókónis pen alma, almúrt, jýzim siyaqty jemis-jiydekting nebir týrin jetkizipti. Dәmi til ýi­retin qauyn-qarbyz, alma, almúrt ta kóz jauyn alyp, júrtty ózine qaratty.

Alakólden jetkizilgen balyq ta san al­uan. Balqashtyng kýrishine súranys tanyt­qan­dar da sol jerden tabyldy. Kópshilikke qy­myz, shúbat, tary-talqan, qúrt siyaqty últtyq ta­ghamdar da úsynyldy. Qarataldyng sary may, sýzbe, kilegey, airan, qúrt-irimshik, shújyq ta sauda sórelerine lyqa tolyp, óz alu­shy­laryn tapty. Ásirese, dәmi til ýiirer jemis-jiydek pen kókónis, bau-baqsha daqyldaryna súranys kóp boldy. Satushylar asta­na­lyq­targha dәmdi toqashtaryn da úsyndy. Baldyng da әrtýri boldy. Búl ózining týr-týsi men dә­mining bir-birine úqsamaytyndyghymen de erek­shelendi.

Oblystyng ónim óndirushileri asta­na­lyq­targha tauarlarymen qosa, әn-kýy de ala kel­di. Astana alanyn әn-dumangha bólegen Jetisu je­rining әnshi-biyshileri ortalyq alandaghy sah­na tórinde bar ónerin ortagha salyp, júrt­shy­lyqty tan-tamasha etti. Olar әsem әn men kýmbirlegen kýiden, myng búralghan biyden sha­shu shashyp, bazarly kýnning shy­rayyn kel­tir­di. Kýmiskómey әnshilerding as­qaqtata salghan әni Astana aspanynda qa­lyqtap jatty. Ha­lyq­tyng kónil-kýii kó­te­rilgen sayyn sauda kó­ri­gi qyzyp, tauar ótim­diligi artty. Olar kon­sertten ruhany lәz­zat ala jýrip, kónil ser­piltti.

Júrt búghan erekshe qúrmet pen ystyq yqy­las, erekshe iltipat tanytumen boldy. Jan jaqtan kelgen shahar qonaqtary da, Jetisu ónirinen at terletip jetkender de Sa­ryarqanyng qaq ortasynan oiyp túryp oryn tepken óskeleng qalanyng býgingi keskin-kel­beti, tynys-tirshiligi, onyng aishyqty ajary men súlulyghy jayly ózara oy bó­lisip, әngime órbite jýrdi. Osylaysha, sa­tu­shy­nyng da alushynyng da kónilinen shyqqan jәr­menke týs aughansha jalghas, jo­ghary dengeyde úiymdastyrylghanymen de kóp­shilik esinde qaldy.

Abai.kz

 

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2097
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2514
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2189
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1619