I. Jolynan  janylghan  tarih  

  Qazaq halqynyng ýsh ghasyrlyq Resey otarlauy kezeninde tartqan tauqymetinin, san úrpaghynyng tógilgen qanynyng óteui bolar, KSRO imperiyasy kýirey basghan shaqta ózge elderding sonynan biz de 1991 jyly tәuelsizdigimizdi jariyaladyq. Alayda, jaghdayymyz tarih mysaldarynda aitylatyn tәuelsizdikke, azattyqqa mýlde úqsamady. Álgi «tәuelsizbiz» dep úrandaghan elderding barlyghynda derlik Mәskeu otyrghyzghan birinshi basshylar nókerlerimen qaz-qalpynda, biylikte qaldy.

1991 jyldyng ayaghynda solar Resey biyligimen qayta birlesip, Almatyda TMD atty jana «odaq» qúrdy. «Halua, halua!» dep qansha aiqaylasang da auzyng tәtti bolmaydy» degendey, búryn-sondy últ-azattyghy ýshin kýresken el tileui jýzege asyrylmaghan son, tek «tәuelsizbiz!» dep úrandaghannan halqymyz shynayy últtyq azattyqtyng ne ekenin kóre, sezine de almady. Sol kezde-aq, múnday «tәuelsizdiktin» uaqytsha, Resey esin jinap alghansha búrynghy otar halyqtardy aldarqata túru ýshin ghana jariyalanghany belgili boldy. 1992 jyly aqpanda jazghan «Aytpady demender!..» atalatyn feletonymda týsimde Reseyge qaytadan otar bolghanymyzdy kórgenimdi, eger әreket jasamasaq sol týs ónge ainalatynyn «Jeltoqsan» gazetinde eskerttim. Óitkeni men múhit syrtynda jatyp sәuegeylik jasaytyn Bzejinskiy naghashymdyy emes, tumysymnan orys ortasynda jýrip, búl halyqtyng mentaliytetine qanyq edim. 1970-77 jyldary orystyng jaulau tarihyn zerttep «Internasionalizm jәne ony orystandyrugha qoldanu», «Orystardyng dýniyejýzilik jandarm bolugha tyrysuy», «Halyqtardyng assimilyasiyalanuy turaly», t.b. jiyrmaday maqala jazyp, taratqanym ýshin sottaldym da. Qashanda ash qúrsaq jýretin orys halqynyng ashu-yzasyn biyligi ózinen búryp: «Sen úly halyqsyn!» dep ózgemen jaulastyratyn әdetinshe, keshikpey-aq «KSRO shekarasyn qalpyna keltiru» revanshistik úranymen orystyng «últtyq birligin» nyghaytpaqqa әreket bastalary men ýshin aidan-anyq edi.

Jariyalaghan tәuelsizdigimizden qayta aiyrar, qanshama úrpaqtyng tógilgen qany, tartqan azabyn zaya qylar múnday qaterdi boldyrmau ýshin Resey imperiyasy 1991 jylghyday taghy da bólshektenip, otaryndaghy Tatarstan, Daghystan, Yakut, Buryat, t. b. elder azattyq aluy qajet edi. 

Búryn, 1970-1986 jyldary halyqty otarshyldyqqa qarsy kýreske ýgittegende  KSRO -da nasihattalatyn jalghan tarihtargha sendik qoy. Zerttesem – «sharualar kóterilisining basshylary» delinetin IY.Bolotnikov Polisha biyligi qoldaghan jalghan II Dimitriyding qolbasysy bolghan eken, S.Razin orys patshasynyng Edil men Kaspiy su joldaryndaghy reketi bolghan, E.Pugachevti Týrkiya qarjylandyrghan. Mussoliny men Gitler biylikke qalay kelgeni, Lenindi Germaniya ýkimeti qarjylandyrghany belgili boldy.  Qysqasy, qanday da bir shet memleket ya qarjyly alpauyttar jәrdeminsiz esh elde eshqashan da «sharualar», «azamattyq», últ-azattyq ta kóterilisi jasalynbaghan, al lap etken halyq narazylyqtary az-aq kýnde túnshyqtyrylady eken.

1990 jyldarda «Jeltoqsan», «Azat» siyaqty últtyq úiymdarda tóraghalyqqa talas, arty jikke bólinu bolyp jatatyny júrt esinde shyghar. Enbekaqysyz atqarylatyn tóraghalyq kimge ne ýshin qajet bop talasqandaryn qaydam, al maghan úiym ózim 1970 jyly bastap, sol jolda bala-shagha, tuystarymdy qayghygha úshyratyp, óz jastyq ómirimdi berip kýresken últ-azattyghy iydeyasyn sonyna deyin atqarugha qajet bolghan edi. Óitkeni sheteldik elshi, tilshiler tek úiym basshylarymen sóilesetin.

Biraq 1991-1992 jyldary oppozisiyany aptasyna «shaygha» shaqyratyn AQSh pen Batys Evropa elderining ókilderi múnay men gaz, t.b. baylyqtarymyzgha túmsyqtary tiyisimen «demokratiya» sózin úmytyp, postkenestik elderding otarshyldardan qalghan basshylyghymen auyz jalasyp shygha keldi. Sondyqtan men 1992 jyly-aq Qazaqstandaghy AQSh elshisi Uliyam Kortniyge: «Bayqauymsha, «demokratiyashyl elmiz» deushiler ekonomikalyq payda ýshin kommunistermen de, fashistermen de auyz jalasugha bar siyaqty», – degenmin.

Degenmen 2005 jyly jazda AQSh elshisining sayasy kenesshisi Debora R. Mennuttiyge kezdesip, olardyng bәsekelesteri Resey men Qytay imperiyalary qazaq halqyna da ejelden qater ekenin, biraq NATO-gha mýshes elder búl eki imperiyagha qarsy qarulanugha sonshama qarjy beker shyghyndaghanyn, búlardy әlsiretudi Jer ekologiyasyn býldirmesten, ýlken soghyssyz-aq jәne olar jinaqtaghan yadrolyq qarularyn, sýnguir qayyqtaryn mýlde qoldana almastay etip iske asyrugha bolatynyn (Riym, t.b. imperiyalar yadrolyq qarusyz-aq qúlaghanynday, negizinde, imperiyalar ishten iriytin), Resey men Qytay imperiyalarynyng qaterinen әlemdi qútqarar kilt – olardyng otaryndaghy týrk halyqtary ekenin, әr elderdegi  týrkshil úiymdardyng liyderlerimen baylanysym bolghandyqtan búl júmysty atqara alatyndyghymdy aitqanmyn. «O key! Dúrys eken, oilanayyq» dep, Debora habarsyz ketti. Astanagha kóshkeli esigin tars japqan AQSh elshiliginen habar alugha jәrdemdese me dep 2007 jyly Almatydaghy Polisha elshiligine kirdim. (Olar 1996 jyly meni «shaygha shaqyryp», mening anamnyng 1608-1616 jyldary Smolensk pen «Kasimovo sarstvo» aralyghyn, әsirese Mәskeu aimaghyn talqan etip soghysqan polyak grafy A.i.Lisovskiyding úrpaghy ekendigin biletinderin aitqan). Qarsy alghan elshining kenesshisine «Resey es jisa kórshilerine qauip tóndirer әdeti baryn, múny polyak halqy tarihta san ret basynan ótkergenin, qauipting aldyn alugha aitqan úsynystaryma jauap estu ýshin AQSh elshiligi qabyldauyna kómektesuin» súraghanmyn. Álgining óni qashyp: «Polisha men  Resey arasynda beybit qarym-qatynas turaly kelisimder bar, al siz bizdi arandatpaqsyz!» - dep, túra jóneldi. «Hatynidi úmytqan ekensinder! Men arandatpay-aq әli kóresini kórersinder Reseyden!» - dep, elshilikten shyghyp ketkenmin.

 2006 jyly jazda Astanadaghy Japon elshiligine de bardym. Ol el Reseyden Kuril araldaryn daulaghaly jarty ghasyrdan asty. Qytaydyng ekonomikalyq jyldam damuynan, qaruly kýshterinin  ósuinen qauiptenetinderin de aityp jýr. Meni qarsy alghan elshilikting eki qyzmetkerine (biri kenesshi Hiroky Masuo) ózimning 1970-1989 jyldardaghy týrmelerdegi suretterim, dissiydenttik shygharmalarym bar kitabymdy berip, eki imperiyany әlsiretu turaly josparymdy úsyndym. Ekeui meni tym-tyrys otyryp tyndap, basshylaryna mәlimdeytinderin aitty. Álgilerding shoshyghan týrlerinen-aq esh nәtiyje bolmasyn sezdim. Meyli, «Qazaqtar momyn dep jýrsek, mynadaylary da bar eken-au!?», - dey jýrsin...

2008 jyly kóktemde Qytay ýkimeti Tiybette jazalaular jýrgizuine baylanysty barsha elderding sportshylaryn, preziydentterin Pekiyn-2008 olimpiadasyna qatyspaugha shaqyryp ýndeu jazghanmyn. Almatydaghy bir press-klubta baspasóz mәslihatyn ótkizbek bolghanymda soqqygha jyghyldym. Indiyadaghy Dalay-lamagha hat jazyp Tiybetti, t.b. Qytay otaryndaghy halyqtardy azat etu mәselesimen oghan kezdesuge baratynymdy aittym.  05.09.2008 j. Dalay-lamadan: «Men diny adammyn, sayasatqa aralaspaymyn, kezdesuge uaqytym tapshy», degen jauap aldym. (Al Tiybette jazagha tartylghandar onyng lamalary edi).

2008 j. tamyzda Resey qaruly kýshteri Gruziya qúramyndaghy Ontýstik Osetiyagha basyp kirdi. Ertesinde men Gruziya preziydenti G.Saakashviliyge «Reseymen betpe-bet soghysugha bolmaytynyn, ózining adamdyq, azamattyq qúqyghyn qorghaugha selqos orystar, biyligi «Sen úly halyqsyn!» dep arqadan qaghyp, araghyn berse ólermen, dýley bolyp ketetinin tarih talay kórsetkenin, orys otarshyldyghymen ondaghan jyldar boyghy kýres tәjiriybem baryn» aityp qabyldauyn súrap telegramma, hat joldaghanmyn. Astanadaghy Gruziya elshisine telefon shalyp, mening baratynymdy Saakashviliyge eskertuin súradym. Elshi: «Oy, Hasan-agha! My Vas znaem, Vy bolishoy, izvestnyy batyr!», dep madaqtap alyp, eger mening aitqan búiymtayymdy oryndasa, ony Qazaqstan ýkimeti elden shygharyp jiberetinin, Saakashviliyge eskertpey-aq bara beruime bolatynyn aitty. Shetelge kómek úsynyp baryp, bosaghadan qaytqan jaghdaylar bastan ótkendikten asyqpadym. (Áytse de, 2011 jyly Ýrimshi kóterilisinde ýsh myng kisi tútqyndalghanda, olardy atyludan qútqaru jolyn aqyldaspaqqa Stambulgha barghanmyn. NATO-da qyzmet etken úighyr general: «Auyryp jatyrmyn», - dep, al úighyr jastarynyng úiymy da, Shyghys Týrkistan turaly jurnal shygharatyndar da menen ýrkip, bes kýn beker tentirep qaytqanym da bar).    

Gruziyadan jauap bolmaghan son,  2008-2010 jyldary Bishkektegi AQSh (sayasy kenesshi Dastin R.Biykelge) jәne Germaniya elshilikterine baryp 2005 jyly Deboragha aitqan úsynystarymdy qaytalap, josparlarymdy ýkimetterine jetkizulerin súradym...

Sodan keyin de әlgi memleketter Resey men Qytaydy synap, әr nәrsege renjisken bop, qaru-jaraq shygharugha trilliondaryn ysyraptauyn jalghastyruda. Biraq mәseleni sheshu ýshin menimen habarlasugha, úsynghan tiyimdi josparlarymdy qoldanugha barar emes. Osyghan qaraghanda әlgi «Reseydi әlsiretu ýshin ondaghy otar últtardy azattyq kýresine kóteremiz, t.b.» delingen Allen Dalles «Doktrinasy» shynymen de A.Ivanovtyng «Vechnyy zov» romanynan alynghan synayly. Óitkeni Resey otarshyldyghymen qýresken 45 jyl boyynda maghan AQSh tarapynan Reseymen kýresu turaly esh úsynys aitylghan emes. Sondyqtan  men AQSh-tyng (NATO-nyn) Resey men Qytay imperiyalaryna qatysty sayasaty ótken tarihtaghydan ózge bir ústanymgha auysqan ba?» – dep, әlemdik sayasatty zertteuge kiristim. 

 II. «Álemdik astyrtyn biylik» bar ma?

Ralif Epperson “Nevidimaya ruka, ily Vvedenie vo vzglyad na istorii kak na Zagovor” kitabynda adamzat qoghamyndaghy bolyp jatatyn eleuli oqighalardyng barshasy aldyn ala josparlanyp jasalatynyna kóptegen aighaq, mysaldar keltiredi. «Batystyq demokratiya» atyn jamylghan ósimqorlar klanynyng (Zagovorshiki) maqsaty qoghamda soghystar, inflyasiyalar, revolusiyalar úiymdastyra otyryp adamzat qoghamynda sheksiz diktaturamen qatang basqarylatyn «Jana әlemdik tәrtip» ornatu» dep, osy ispen dәl býgin ainalysushy adamdardyng birqatarynyng atyn atap, týsin týsteydi.

 «Astyrtyn biyliktin» bary turaly Djozef Kennedy (preziydent Djon Kennediyding әkesi):  “Amerikoy upravlyayt  pyatidesyat chelovek y eto kruglaya sifra”,  al AEG-ny 1909 j. basqarghan A. Valiter-Rathenau: “Trista chelovek, vse iz nih znait drug druga,  napravlyait sudibu evropeyskoy ekonomiky y vybirait preemnikov sredy sebya”, – dese, AQSh preziydenti F. Ruzvelit: “V politiyke  nichego ne proishodit sluchayno.  Esly chto-to sluchilosi, to tak bylo zadumano.” – deydi. (Al búl elderdegi halyq memleketterin ózderi saylaghan preziydentter, parlament basqaryp, biyleydi dep senip keledi!).

R.Epperson kitabynda Evropa men AQSh bankirlerining Birinshi jәne Ekinshi dýniyejýzilik soghystardy qalay josparlap, úiymdastyrghanyna dәlelder keltirip, Gitlerlik Germaniyanyng qarulanuyna jәrdemdesken kәsipkerlerdi de ataydy. Búghan KSRO da Germaniyany metall, múnay, t.b. shiykizattarmen qamtamasyz etip, nemis úshqyshtaryn jattyqtyryp  atsalysqany belgili. Soghystar meylinshe sozyla týsip, adam shyghyny kóp bolu ýshin «qarsylas jaqtar» óz ara kelisip istegen týrli әreketteri de birtindep әshkerelenude. Ekinshi dýniyejýzilik soghysty zertteushiler aghylshyndardyng osy maqsatpen ózderining 4 mynday әskerin Norvegiyanyn  bir aralynda jónsiz qyrghyngha úshyratqanyn, t.b. mysaldardy jazyp otyr. Soghys toqtap qalmau ýshin fashistik  qaruly kýshterdi janarmaymen qamtamasyz etken Rumyniya múnay oryndaryna esh shabuyl jasalmaghan eken. Al KSRO-nyng qaruly tehnikasy Kavkaz múnayymen esh kedergisiz qamtamasyz etilui de eki soghysushy jaqtardyng kelisimimen jasalghanyn kórsetedi.                                    

Vermahtyng 5 sәuir 1942 jylghy №41 diyrektivasynda «Shyghys maydandaghy negizgi maqsat ontýstiktegi Kenes әskerin talqandap, Kavkazdaghy múnayly audandardy alyp, orystardy tolyqtay jenu» deline túra, 1942 jyldyng shildesinde Kavkaz baghytyndaghy B tobynan 6-shy armiya bólinip, Stalingrad baghytyna jiberilgen. Bolmasa janarmaysyz qalghan KSRO-da soghys 1942 jyldyng ortasynda-aq toqtaghan bolar edi.

Sonday-aq, eger AQSh  nemis admiraly Kanaristing josparyn qabyldaghanda da soghys 1943 jyly kóktemde toqtaghan bolar edi.

1941 j. 7 jeltoqsanda AQSh-tyng Pirl Harbordaghy soghys bazasyna Japoniyanyng «kenetten shabuyldaghany» jalghan ekendigi turaly R.Epperson: «Y Ruzvelit, y ministerstvo Armiy toje znaly ob etom, tak kak “... ocheni vajnyy ofiyser Amerikanskoy armeyskoy razvedki, slujivshiy na Dalinem Vostoke v 1941 g. ...poluchil svedeniya o  plane  Yamamoto poslati udarnui gruppu dlya napadeniya na Pirl Harbor y napraviyl  try otdelinyh soobsheniya s etoy informasiey v Vashington i, po krayney mere, dva iz nih popaly v armeyskie dosie zadolgo do napadeniya na Pirl Harbor”,

Nakones,  6 dekabrya 1941 g.  Yaponskoe praviytelistvo v otchayaniy posylaet telegrammu v svoe posolistvo v  Vashingtone, po suty obryvaya vse peregovory s Amerikanskim praviytelistvom. Posle togo, kak soobshenie bylo perehvacheno Amerikanskim praviytelistvom,  rasshifrovano y vrucheno Ruzvelitu,  on proiznes: “Eto oznachaet voynu” Teperi Ruzvelit znal,  chto Yaponiya planiruet napadenie na Soediynennye Shtaty, no vse je nichego ne sdelal, chtoby preduprediti Amerikanskie voorujennye sily v Pirl Harbore»,– dep jazady.

Al KSRO-nyng Shyghys Evropany basyp alyp NATO-gha qarsy «Varshava kelisimi» sosialistik lagerin qúruyna kimder jaghday jasaghany turaly: «Russkim pozvolyalosi kommunizirovati strany Vostochnoy Evropy pod prikrytiyem voyny. Poskoliku Rossiya prodvigalasi s vostoka medlennee,  chem ojidalosi, Soizniky byly vynujdeny predostaviti ey bolishe vremeni; otsuda zaderjka so vtorjeniyem v Zapadnuiy Evropu. Senator Joseph McCarthy pripisyval eto resheniye  GosSekretaru Dj.Marshallu: “Teperi my, bezuslovno, podoshly k tomu, chto bylo samym vajnym voennym resheniyem v Evrope:  reshenii Marshalla ... sosredotochitisya na Fransiy y selikom ostaviti Vostochnui Evropu Krasnoy Armiiy”,– degen aighaqtar aitady.

Osylaysha Epperson óz kitabynda bir-birine qarsy boldy dep sanalatyn kapitalizm men sosializm jýielerining bir ortalyqtan basqarylyp otyrghanyn, maqsattary – barsha memleketterding ýstinen baqylap, basqaratyn «jana әlemdik  tәrtip» (әlemdik biylik) ornatu ekenin kóptegen adamdardyng zertteulerining nәtiyjelerin keltire otyryp dәleldeydi. HH-ghasyr basynda (1905, 1917 jj.) Reseyde revolusiya jasau ýshin Lenindi, Troskiydi, Kerenskiydi AQSh pen Batys Evropalyq bankterding qalay, qansha somamen qarjylandyrghanyn naqty qújattarmen kórsetedi.

Revolusiyadan keyin de osy memleketter ózderi qúrghan KSRO-gha soghys qarularyn jasaytyn tehnologiyalardy berip túrghan eken: «Kogda 4 oktyabrya 1957 g. Russkie obiyavili, chto vyvely na orbitu pervyy v istoriy sdelannyy rukamy cheloveka satelliyt, kotoryy ony nazvaly “Sputnikom”,  nachalasi «kosmicheskaya gonka». Odnako, vozmojnosti vyvesty na orbitu sputnik zemliy  byla  predostavlena  Russkomu praviytelistvu  Amerikanskim v konse Vtoroy mirovoy voyny.

General Djordj Patton, dvigayasi na vostok, vglubi Zapadnoy Evropy y Germaniiy,  zahvatil dva nemeskih goroda - Penemunde y Nordhauzen, gde nemeskie uchenye razrabatyvaly rakety V-1 y V-2. Verhovnyy Glavnokomanduyshiy Soyznymy voyskamy general Duayt Eyzenhauer prikazal Pattonu  peredati ety dva goroda Russkim v selosty y sohrannosti. Pry etom im dostalisi  tysyachy nemeskih uchenyh,  kotoryh vyvezly v Rossii iz etih dvuh gorodov vmeste s zavodamiy.    

Bolishinstvo sovremennyh istorikov obychno obiyasnyaet, chto Russkie poluchily sekrety atomnoy bomby ot  priznannyh  vinovnymiy  Amerikanskih shpionov Ethel y Julius Rosenberg, kotoryh v 1950 g. obvinily v peredache Russkim etih rabot. Odnako istoriya atomnoy bomby nachalasi eshe do prigovora Rozenbergam. Amerikanskoe praviytelistvo peredalo Rossiy bombu v 1943 g., v hode programmy Lend Liza», – deydi, osy mәselelerdi zerttegen adamdardyng kitaptaryna jýginip.

1950 jyly Korey soghysynda da AQSh-tyng óz «qarsylastaryna» (kommunisterge)  kómekteskeni jayly aighaqtar keltiredi: «Spustya dva dnya posle vtorjeniya v YujnuYu KoreYu, kitaysy na Tayvane (chankaychiylikter. –H.Q-T), chuvstvuya,  chto dlya nih prishla pora vystupiti protiyv  Kommunisticheskogo praviytelistva kontiynentalinogo Kitaya,  poluchily jestokiy vygovor ot Preziydenta Trumena: «Ya prizyvai Kitayskoe praviytelistvo na Formoze (Tayvani) prekratiti  vozdushnye  iy  morskie operasiy protiv materika”. Y Trumen ne toliko zayaviyl, chto pretenziy svobodnyh Kitaysev k Kommunisticheskomu Kitai protivorechat Amerikanskoy politiyke, no takje  prikazal  Amerikanskomu  Flotu voyty v Tayvaniskiy proliyv, chtoby obespechiti eto. Vposledstviy General Duglas MakArtur rasskazal, chto on rassmatrival etu aksii kak prednamerennoe deystvie so storony Amerikanskogo praviytelistva,   obespechivaishee vstuplenie v voynu Krasnogo Kitaya.

General MakArtur,  soznavaya, chto Krasnyy Kitay byl gotov vstupiti v voynu, chetko predstavlyal, chto edinstvennyy puti sorvati ego massirovannoe vtorjeniye, eto - razbombiti mosty cherez reku Yalu. «Nemedlenno posledovala telegramma ot GosSekretarya  Dj.Marshalla, otmenyaishaya moy prikaz y predpisyvaishaya mne “otlojiti bombardirovku vseh seley v predelah pyaty mili ot Manichjurskoy granisy”.

Pomimo etogo, MakArtur poluchil prikaz ne presledovati Severo Koreyskie samolety,  udiraishie v Manichjurii, ravno kak y ne mog on bombiti bazu snabjeniya v gorode Racin...Racin yavlyalsya osnovnym skladom, na kotoryy Sovetskiy Soyz otpravlyal pripasy iz Vladivostoka dlya SeveroKoreyskoy Armiiy”.

25 noyabrya 1950 g. komanduiyshiy Kitayskoy Krasnoy Armiey General Lin Piao  perebrosil vse svoy voyska cherez reku Yalu v Severnuy Korey. MakArtur schital, chto “...im doljny byly peredati soobsheniye, garantiruishee, chto mosty  cherez  Yalu ostanutsya svyashennymi, a ih bazy nikto ne tronet”. General Lini Byao pozdnee priznal, chto on “nikogda by ne poshel v nastuplenie y ne stal by riskovati svoimy ludimiy...  esly by ya ne byl uveren, chto Vashington uderjit Generala MakArtura ot prinyatiya  sootvetstvuishiyh  otvetnyh  mer protiv moih putey snabjeniya y kommunikasiy”,

Drugaya oblasti,  v kotoroy Soediynennye Shtaty pomogaly Russkiym, eto - voennaya tehnika. Vo vremya Koreyskoy voyny Sovety postavlyaliy  Severnoy Koree iy  Krasnomu Kitai reaktivnye samolety, v tom chisle MIYG-15. Etot samolet byl pohoj na postavlyavshiyesya Amerikanskim praviytelistvom F-86,  na kotoryh letaly Yujnokoreyskie y Amerikanskie letchiki. Oba ety samoleta byly skonstruirovany odnim y tem je chelovekom - Nemsem, vzyatym v plen v konse Vtoroy mirovoy voyny v  Nordhauzene.  Kak uje govorilosi,  uchenyi  popal v odnu stranu,  a ego chertejy - v druguy» – deydi kitabynda Epperson.

1960-jyldardaghy Vietnam soghysyna baylanysty da ol: «Navernoe, nebyvalym priymerom Amerikanskoy voennoy pomoshy Russkomu praviytelistvu stala Vietnamskaya voyna. D-r Satton priyshel k vyvodu, chto “... vintovki, boepripasy, orujiye, transportnye sredstva, ubivavshie Amerikansev vo Vietname,  postupaly iyz  subsidiruemoy  Amerikoy ekonomiky Sovetskogo Soyza”;

Napriymer, perecheni za tretiy kvartal 1971 g. yavlyaetsya tipichnym y pokazyvaet, chto nashe praviytelistvo, za odin toliko etot kvartal, otgruzilo ryad tovarov Russkomu praviytelistvu, v to vremya kak Rossiya postavlyala v Severnyy Vietnam vosemidesyat prosentov tovarov y boevoy tehnikiy.

Sredy sudov,  dostavlyavshiyh  Russkie gruzy v porty Severnogo Vietnama, byly prinadlejavshie Velikobritanii, Yaponii, Gresii, Norvegii, Livanu, Italii, Zapadnoy Germaniy y Paname.

      Amerikanskaya pomoshi delu Severovietnamskogo praviytelistva iymeet davnuu predistorii. Lloyd Shearer v svoey statie “Kogda Ho Shy Min byl agentom razvedky dlya SShA» podrobno  rasskazyvaet,  kak  Amerikanskoe praviytelistvo sodeystvovalo pervym usiliyam osnovatelya revolusiy protiv Yujnovietnamskogo praviytelistva. Ho Shy Min popolnil ryady apparata Amerikanskoy razvedki. V statie govoritsya: “U nas byl  nadejnyy agent,  kotorogo  my regulyarno obespechivaly orujiyem, radioapparaturoy, radistamy y medikamentami. Vse eto sposobstvovalo uprochenii ego polojeniya y statusa”.

Takim obrazom, eshe do nachala Vietnamskoy voyny Amerikansy obespechivaly partizanskui armii cheloveka, kotoryi, v konse konsov, vozglavil Viet Kong v voyne protiv Amerikansev.

Eshe bolee  priskorbnaya prodaja Russkomu praviytelistvu sostoyalasi v 1966 g., kogda praviytelistvo SShA: “... napravilo v Sovetskiy Soyz polnye tehnicheskie usloviya, neobhodimye tomu dlya stroiytelistva zavoda po proizvodstvu gliyserina. Gliyserin priymenyaetsya v proizvodstve vzryvchatyh veshestv. On priymenyaetsya v detonatorah miyn-lovushek, osobenno vo Vietname.  Bolee  50 % vseh  Amerikanskih poteri vo Vietname bylo vyzvano minamiy-lovushkamiy”.

     Odnako nekotorye torgovye sdelky iymely kuda bolee  razrushiytelinye posledstviya dlya budushey bezopasnosty Ameriki: “Po slovam d-ra William Perry, zamestiytelya Ministra oborony po NIOKR, k 2000-mu godu SSSR budet v sostoyaniy opredelyati y otslejivati mestopolojenie vseh podvodnyh lodok SShA.  Prichina?  My eksportiruem kak “apparaturu dlya razvedky neftiy” samuiy peredovuiy Amerikanskui seysmologicheskui y svyazannuy s ney vysokuy tehnologii” – deydi.

Epperson 1962 jylghy «Karib kriziysi» atalghan oqighanyng da jalghandyq bolghanyn, aghash jәshikter suretinen ózge Kubagha KSRO raketalarynyng ornatylghanyn da, alyp ketilgenin de dәleldeytin eshbir aighaqtyng joqtyghyn aitady.

Epperson kitabynyng sonynda orys dissiydenti A.Soljenisynnyng 1975 j 5-shilde kýni AQSh halqyna aitqan: “Vsya nasha rabskaya sistema (SSSR) zavisit ot vashey ekonomicheskoy pomoshi. Kogda ony horonyat nas zajivo, pojaluysta,  ne posylayte iym  lopaty iy  samoe sovremennoe zemleroynoe oborudovaniye” jәne de:  “Zachem my (SShA) peredaem Kommunisticheskomu  totalitarizmu  vse  bolishe  y bolishe tehnologiy - slojnoy, tonkoy, razvitoy tehnologiiy,  kotoraya emu nujna dlya voorujeniy y sokrusheniya svoih sobstvennyh grajdan” – degen sózderin keltirip: «No, nesmotrya na vse preduprejdeniya, pomoshi y torgovlya prodoljaytsya. A Russkoe praviytelistvo  prodoljaet “sokrushati svoih sobstvennyh grajdan”. S pomoshiu Amerikiy», – dep ayaqtaydy kitabyn.

 R.Epperson, t.b. zertteushiler kapitalistik NATO men KSRO bastaghan sosialistik jýie arasyndaghy jarty ghasyrlyq «qyrghiy-qabaq teketires» («holodnaya voyna») jalghan oiyn bolyp, «oyyn»  bir ortalyqtan basqarylghanyn dәleldeydi.

 Álemdi bir ortalyqtan biyley túra halyqty bir-birimen ótirik qarsy qoy nege kerek desek, shyn mәnisinde, «soghys qaupi bar» degen jeleumen óz halyqtaryn ýreyde ústau arqyly basqaru – biyleushilerding baghzy zamandardan qoldanyp kele jatqan әdisi eken.  AQSh Gudzon instituty zerteuining Esebinde de (1961 j.) osy biyleu sayasaty: «Vozmojnosti voyny obespechivala lubomu praviytelistvu chuvstvo ego vneshney neobhodimosti, bez kotorogo nikakoe praviytelistvo ne mojet dolgo ostavatisya u vlasti. Istoricheskie dannye obnarujivait selyy ryad priymerov togo, kak nesposobnosti rejima sohranyati pravdopodobie voennoy ugrozy privodila k ego raspadu»,– dep kórsetilipti.

 Halqyn týrli qauip-qatermen ýreylendirip, qorqynyshta ústamaghan ýkimetting «kýni sanauly»  bolatyndyqtan  biyleushiler «Titanniyk» kemesining apaty, Niu-Yorktegi Sauda ortalyqtaryn qúlatu, revolusiyalar, dýniyejýzilik soghystar, terrorizmderdi ózderi úiymdastyryp halyqqa «shok-shoular» kórsetip keledi.

 AQSh-tyq Aaron Russogha  Nikolas Rokfeller  Niu-Yorktegi Sauda ortalyghynyng eki ghimaraty qúlatylatynyn oqigha bolardan 11 ay búryn eskertip, sony syltauratyp  «terrorizmmen aqyry-sony kórinbes kýres bastalatynyn», Aughanstan, Irak, t.b. elderge әskerler kirgiziletinin aitqan. A.Russonyn: ««Astyrtyn әlemdik biyliktin» týpki  maqsaty ne?» –  degen súraghyna alpauyt Rokfellerler otbasynyng mýshesi Nikolas: «Konechnaya seli?! Chtoby vsem v miyre byl ustroen chip radiochastotnoy iydentifikasii, y vse denigy budut privyazany k etomu chipu. A kto budet protestovati y delati chto-to nam na perekor – my u nego chip otkluchiym», – depti (A.Russo, «Interviu s N.Rokfellerom»).

 «Schastie v svobode» jobasyn jasaushy reseylik V.A.Tokarev óz maqalasynda: «Povsemestno provoditsya vnedrenie mikrochipov pod koju. Chipirovanie naseleniya Rossii, Ukrainy - uzakonennyy stihiynyy prosess, dlya kotorogo ustanovleny chyotkie sroki. V SShA vo mnogie firmy ne prinimait na rabotu, esly v ruku kandidata ne vjivlyon mikrochiyp. Molodym vladelisam mikrochipa daje predostavlyaetsya "ligota": ony mogut legche proyty vo vsyakie kluby y diskotekiy», – deydi.

     «Taynoe Mirovoe praviytelistvo gotovit miru «globalinui imperii» (Istinnaya vlasti sosredotochena v rukah neofisialinoy mejdunarodnoy gruppy liys) maqalasynda (Internet, 18 aprelya 2011) Andrey Poluniyn: «Pry slovah «mirovoe praviytelistvo» prinyato krutiti palisem u viska. No vot problema: mnogie vpolne serieznye eksperty ne veryat, chto stranamy upravlyayt preziydenty, premiery, predsedately y prochie «vidimye» ofisialinye lisa. Ony schitait, chto istinnaya vlasti – moshnaya, nepokolebimaya, no skrytaya – sosredotochena v chiiyh-to drugih rukah. Etu neofisialinui mogushestvennui gruppu, kotoraya ne priznaet nasionalinyh graniys, kontroliruet bankovskoe delo, strahovaniye, ugledobychu, promyshlennosti,– ony nazyvayt mirovym praviytelistvom.

Na eto tenevoe praviytelistvo, utverjdaiyt eksperty, rabotaiyt taynye organizasiy y mozgovye sentry. Napriymer, «Sovet po mejdunarodnym otnosheniyam», kotoryy sozdan v 1921 godu amerikanskim bankirom Morganom, y kontroliruet Federalinui rezervnui sistemu SShA, Niu-YorkskuY fondovuY birju y vedushie sredstva massovoy informasii. Ily «Biliderbergskiy klub» (1954), kotoryy obedinil amerikanskui elitu y evropeyskuy. Ily «Trehstoronnyaya komissiya» (1974), v kotorui voshly predstaviytely SShA, Evropy y Yaponii. Ee seli – «sozdati mehanizm globalinogo planirovaniya y dolgosrochnogo pereraspredeleniya resursov». Ily «Rimskiy klub» (1968), kotoryy iymeet svoy chastnye razvedyvatelinye agentstva i, krome togo, «zaimstvuet» informasii u Interpola, FSB y Mossada. Kuriruet rabotu etih organizasiy milliarder Devid Rokfeller.

    Chto predstavlyaet soboy taynoe mirovoe praviytelistvo, kakie sely staviyt, rassujdaet doktor yuridicheskih nauk, general-mayor milisiy v otstavke, eks-sovetnik predsedatelya Konstitusionnogo Suda, eks-glava rossiyskogo buro Interpola Vladimir Ovchinskiy.

  – Vladimir Semenovich, taynoe mirovoe praviytelistvo, na vash vzglyad, deystviytelino sushestvuet?

 – Kogda nashy politologi, sosiology y istoriky nachinait govoriti o mirovom praviytelistve, schitaetsya, chto chelovek vyjil iz uma. A vedi na Zapade uchenye otnosyatsya k etomu voprosu ocheni seriezno. Napriymer, takie izvestnye ludi, finansisty mirovogo urovnya, kak Djordj Soros, Jak Attaly govoryat, chto dalineyshee razvitie istoriy nevozmojno bez mirovogo praviytelistva, bez mirovogo parlamenta, bez mirovyh voorujennyh sil y bez mirovoy polisiiy», – degen, t.b. pikirlerin keltiredi.

Býgingi kýni Qazaqstan shetel bankterine 150 mlrd. AQSh dollary kóleminde (al әr azamatqa shaqqanda 8500 dollardan) qaryz ekendigi aitylyp jýrgen aqparat. Qazaqstan biyligi: «Elimiz ekonomikalyq damu ýstinde» dey túra, osy qaryz nege jyl sayyn ósip barady? Sóitsek, qaryzgha batyrylu sebebimiz – sheteldikter múnayymyzdy, t.b. iygeruge jәrdemdesemiz dep, qúrlystaryna júmsalatyn qarajatty smetada 6-7 ese asyryp kórsetedi eken, al sol qarajattyng ózi bizding elge kelmey әlgi júmystardy atqarmaq kompaniyanyng sheteldegi bankine (sheteldegi bir bankten ekinshisine) audarylady eken. Búl turaly «Álemdik biyliktin» bólimshesi sanalatyn AQSh-taghy «Sovet po mejdunarodnym otnosheniyam» mekemesining búrynghy qyzmetkeri Djon Perkins ózining «Ispovedi ekonomicheskogo ubiysy» kitabynda (2004 j.) osy mekemening qazirgi memleketterding basshylarymen kelise otyryp qalaysha halqyn qútyla almas qaryzgha batyratyndyghyn, sóitip soghyssyz-aq otarlaudyng qazirgi zamanghy tәsili turaly jazghan: «Usloviyem predostavleniya zayma yavlyaetsya to, chto raboty po etim proektam vypolnyait stroiytelinye y injenernye firmy toliko iz nashey strany. Fakticheski, bolishaya chasti sredstv tak y ne uhodit za predely SShA: denigy prosto perevodyatsya iz bankovskih organizasiy v Vashingtone v stroiytelinye organizasiy v Niu-Yorke, Hiustone ily San-Fransisko».., «Nesmotrya na to chto denigy praktichesky nemedlenno vozvrashaytsya v korporasiy - chleny korporatokratiy (to esti k kreditoram), strana, poluchaishaya zaem, obyazana vyplatiti ego nazad s prosentami. Esly EU (ekonomubiysa-agent) prevoshodno spravilsya so svoim zadaniyem, zaymy budut nastoliko veliki, chto doljnik uje cherez neskoliko let budet ne sposoben vyplachivati dolg y okajetsya v situasiy defolta. Y vot togda, podobno mafii, my trebuem sebe sheylokovskogo «funta jivoy plotiy». Takovoy chasto sostoit iz odnoy ily neskolikih pozisiy: strana doljna golosovati po nashey ukazke v OON, pozvoliti razmestiti nashy voennye bazy y dopustiti k dragosennym prirodnym resursam, napriymer k nefty ily k Panamskomu kanalu. Konechno, pry etom doljnik poprejnemu ostaetsya doljnikom - y vot eshe odna strana voshla v nashu globalinuy imperii»...

 «Pochty vse strany, kotorye usiliyamy EU byly podtyanuty pod zontik globalinoy imperii, iymely shojuy uchasti. Iz kajdoy sotny dollarov, izvlekaemyh v viyde nefty iz livnevyh lesov Ekvadora, neftyanye kompaniy zabirait 75 dollarov. Try chetverty ostavshihsya 25 dollarov idut na vyplatu vneshnego dolga. Iz togo, chto v itoge ostaetsya, bolishaya chasti rashoduetsya na armii y praviytelistvo. Zdravoohraneniye, obuchenie y programmy podderjky bedneyshego naseleniya poluchait lishi okolo dvuh s polovinoy dollarov»,  «Vo mnogih sluchayah pomoshi v razvitiy ekonomiky privodit k obogashenii neskolikih chelovek na vershiyne piramidy, nahodyashiyesya je vnizu opuskaitsya eshe niyje. Deystviytelino, razvitie kapitalizma chasto privodit k vozniknovenii sistemy, napominaishey srednevekovoe feodalinoe obshestvo. Praviytely stran znayt, chto inostrannye zaymy - obman y moshennichestvo, y seliu igry v inostrannui pomoshi yavlyaetsya ego lichnoe obogashenie y vovlechenie strany v neoplatnyy dolg», «Inostrannye zaymy garantiruit to, chto segodnyashnie dety y ih vnuky budut uderjivatisya v zalojnikah. Im priydetsya pozvoliti nashim korporasiyam razgrablyati ih prirodnye bogatstva, im priydetsya otkazatisya ot obrazovaniya, zdravoohraneniya y sosialinoy pomoshi, chtoby toliko vyplatiti nam dolgi. Tot fakt, chto nashy sobstvennye kompaniy uje poluchily obratno bolishuy chasti etih deneg dlya stroiytelistva elektrostansiy, aeroportov y tehnoparkov, ne menyaet etoy formuly», – dep jazady. Sonymen Qazaqstan halqy almaghan milliardtar ýshin qaryz bolyp otyr eken.

 Reseylik general K.P.Petrov (1945-2009) ózining «Tayny upravleniya chelovechestvom» dep atalatyn 30 saghattyq leksiyasynda adamzat tarihyna josparlanyp basqarylatyn prosess retinde zertteu jasaghan. Petrov býkil әlemdi últy evrey qarjyly alpauyttardyng 150 otbasy basqaryp otyrghanyn, kýlli memleketterding elbasylaryn osy «Astyrtyn әlemdik biylik» taghayyndaytynyn, maqsattary – adamzatty Indiyadaghyday әr kisi tughanynan-aq «óz ornyn biletin» kastalyq tәrtip ornatu arqyly basqaru ekenin aitady.

Leksiyasynyng bir tarauyn K.Petrov «Plan unichtojenie russkogo naroda» dep atap, onda «Astyrtyn әlemdik biylik» Resey Sibirin iygerudi maqsat etkenin bayan qylady.  Reseylik REN-tv jәne ózge de telearnalar «Astyrtyn әlemdik biylik» (mirovoe zakulisie)  maqsaty Resey Federasiyasyn 8-ge bólshekteu, orys halqyn azaytu ekenin aita bastady. Múny tyndaghan adam: «Resey biyligi «Astyrtyn әlemdik biylikten» tәuelsiz eken», dep oilap qalady. Alayda «Álemdik biylik» taghayyndaghan Preziydent te ózin «tәuelsizbin» dey túra qojalarynyng tapsyrmasyn oryndap óz halqyna genosid jasaytynyn, jer baylyghyn tonatatynyn tarih kórsetken. Batysty laghynettey otyryp olardyng bilim beru, antiymәdeniyet, medisina, t.b. jýielerin engizetin, qatygezdik filimderin synay túra dәl sonday etip óz elinde filimder shygharugha rúqsat etken elbasy qaydan tәuelsiz bolmaq!?..

 Sóitip, ózderin Resey men Qytaygha qarsymyz dep jýrgen AQSh, Polisha, Gruziya, t.b.   elshilerining menen qashqaqtau sebebi – bәrining bir ortalyqtan basqarylatyndyghynan, ymy-jymy birliginen eken. Ánsheyinde «adam qúqyghy» turaly auyz jappaytyn «Batys» sayasatshylary Ferghanada, Janaózende halqyn qyryp salghan Aziyadaghy diktatorlarmen jymiysyp arqadan qaghysatyndary osydan eken. Al әlgi Ontýstik Osetiya, Abhaziya, t.b. ýshin Reseymen qaqtyghystar bәrining diriyjeri bir ekenin – «Astyrtyn әlemdik biyliktin» baryn jasyru ýshin istelingen shoular bolypty.

Sonymen, kópshiligimiz senbey jýrgende, «chippen» baqylaugha alu tehnikasy damyghan elder týgil, Qazaqstannyng ózinde bastalyp ketipti. Mysaly, «Raketa-kosmostyq tehnika» konstruktorlyq burosynyng basshysy, Evraziyalyq últtyq uniyversiytetting Kosmostyq tehnika jәne tehnologiya qafedrasynyng mengerushisi Ómirzaq Qasymov súqbatynda: 

«Kazahstan uje iymeet dva semeystva sputnikov – eto KazSat y KazEOSat. V kajdom iz nih po 2 edinisy. KazEOSat-1 uje vo vsu rabotaet y otpravlyaet nam ocheni kachestvennye snimkiy...Zadach ocheni mnogo, samoe glavnoe – uviydeti vse to, chto proishodit na territoriy Kazahstana, vkluchaya erozii pochv, izmeneniya v strukturah naselennyh punktov. Blagodarya nashim tehnologiyam ludy uje nachinait chipirovati svoih korov, chtoby nahoditi ih cherez sistemu navigasiy GPS. Blagodarya sputnikam provoditsya distansionnoe zondirovanie zemli. K priymeru, v Astane, v laboratornom komplekse Evraziyskogo nasionalinogo uniyversiyteta, NASA postavila stansii GPS – sistemu vysokotochnogo pozisionirovaniya»,– deydi.

 Ómirde bolyp jatqan kóp jaylar «Astyrtyn әlemdik biyliktin» baryn aighaqtaydy. Ary qaray da múny moyyndamay, qaterden qútylu ýshin basyn qúmgha jasyratyn týieqús keypinde qashangha deyin qala beremiz?! Siyrgha tughan kýnning keshikpey qazaqqa da tuary belgili boldy. Sondyqtan «Álemdik biyliktin» adamzatty «chiptendiru» arqyly qúlaqkesti qúldargha ainaldyruyna qanday jolmen qarsy túrugha bolady dep osynau kitap, maqalalardy birneshe jyldan beri oqyp, zerttep «Adamzat qayda barady» degen kitap jazyp jýrgenmin. Sonyng negizinde 2014 jyldyng aqpan aiynda Adamgershil (gumanistik) «Jana sana» qozghalysynyng baghdarlamasyn jasap, pikirlester izdeuge kiriskenmin.

                                                                  ***

     Dәl osy kezde Ukrainagha qatysty NATO elderi men Resey arasynda bastalghan alakózdik júrtshylyqta «Álem әli de bir ortalyqtan basqarylmaydy eken» degen oy tudyrdy. Al bayqaghan jangha Rada deputaty Irina Farion kóshede: «Ukrainada ukrain tilinde sóileu kerek» degeni ýshin Qyrym týbegin (osyny kýtip otyrghanday)   Reseyding bir oq shygharmay-aq «basyp aluy», oghan Batys elderining narazylyq tanytqan synayy, t.b. isterden jasandylyq kórinip túrdy. Óitkeni men 2008 jyly Ukraina preziydenti M.iyshenkogha: «NATO-gha kirmek bolsanyz Resey Qyrymdy jәne Ukrainanyng shyghysyndaghy birneshe oblysty tartyp almayynsha, jibermeydi. Elde sizdi qoldaytyn últshyldar qataryn ósiru, kelesi preziydenttik saylauda reseyshil kandidat ótip ketpeu ýshin Ukrainada «Antikonolialdyq jiyn» ótkizeyik dep hat joldaghanmyn. Odan jauap bolmaghandyqtan Astanadaghy Ukraina elshiligine, Ukrainagha janashyrlyq tanytqan bop jýrgen AQSh, Úly Britaniya, Germaniya, Fransiya, Litva, t.b. memleketterding elshilikterine de Ukrainagha tóner qauipterdi aityp, «Resey otarshyldyghy keshe jәne býgin» degen taqyrypta jiyn ótkizuge Yushenkogha yqpal etulerin súrap 2008-2009 jyldary hattar tapsyrghanmyn. Eger Ukrainanyng territoriyalyq tútastyghyn saqtap qaludy qalaytyn bolsa, osy elder mening eskertulerime alty jyl boyyna nege kónil bólmedi!?

        Otarlaghan elderinde tuyp-ósse de orystardyng jergilikti halyqtyng tilin ýirenuge qasarysatyn minezin bile túra, Ukrainanyng jana basshylary biylikke keler-kelmesten til mәselesin aituy orysshyldardyng separatizmin әdeyilep oyatqanday edi. Al Lugansk pen Donbastaghylar Resey tuyn kóterip, ózderin «Novo-Rossiya» atay túra, dәl bir tәuelsiz memlekettey «Kedendik odaqqa» kiremiz dey túra «separatist emespiz» dep aqtalmaq boldy. Reseyding olargha óz tuyn kóteruge rúqsat etui jәne olardy «halyq respublikalary» dep BAQ-ta atauy – separatisterdi jeke memleketter retinde moyyndap, olargha jel bergeni edi. Eger eki oblys halqy separatist emespiz, tek Ukraina biyligindegi oligarhtargha qarsymyz dese nege «Novo-Ukraina» atanyp, qyzyl tu kótermeske!? Álde búlar Reseydi sosialister basqaryp otyrmaghanyn, Kedendik odaqqa kirgen elderdi de oligarh әri diktator preziydentter biylep otyrghanyn, olardyng qorghaushylary «batys imperialisteri» men Putin ekenin bilmey me? Ukrainadaghy Kenes kezeni eskertkishterin qúlatushylardy «fashistar, nasister» deushi Resey BAQ-tary Lenin eskertkishteri Reseyding ózinde әldeqashan alynyp tastalghanyn da jaqsy biledi emes pe!?..

        Sóitip, bәdik auyz V.Jirinovskiy 25 jyl boyy ertep minu arqasynda deputat bolyp jýrgen «orystyng shovinistik qotyryn qasu» taqyrybyn (konek) barsha Resey sayasatshylary әp-sәtte iyemdenip shygha keldi. Men osy shulaudyng maqsaty «Álemdik biylik» Resey arqyly jalghan kóppolyarlylyq jasap alyp Ýshinshi dýniyejýzilik soghysty bastap, Jer halqyn azaytu dep bildim.

     Ukraina shyghysynda soghys órship, Reseyge batys memleketterining ekonomikalyq sanksiyalary, ýkimetterining birin-biri kinәlaulary jiyiledi. Álemde 7 mlrd. halyq bola túra, batys elderining kәsipkerleri 130 mln. Resey halqyna qarap qalghanday Italiya, Polsha, t.b. elderde jasandy jiyndar ótkizildi.

      Orys sayasatshylary, aqparat qúraldary NATO-nyng Reseydi bólshektemek jospary baryn aityp baybalamdauy kýsheydi. Áriyne, amerikandyq pedagog Robert Hatchinz: «Edinyy mir na osnove konsepsiy sovershennoy tiraniy huje, chem neskoliko mirov, v kajdom iz kotoryh tiraniya po-raznomu nesovershenna. Po krayney mere v kajdom iz mirov legche osvoboditisya ot svoystvennoy emu tiranii, iymenno blagodarya ee nesovershenstvu, chto pomojet y ostalinym miram osvoboditisya ot svoystvennoy im tiraniiy», – degenindey, adamzatty «chiptep» qúlaqkesti qúlgha ainaldyrar birpolyarly «Álemdik biylikke» qarsy túrar ekinshi kýshting bolghany jón ghoy...

     Sol kez jylgha juyq reseylik BAQ «Álemdik biylik» turaly aituy sap tyiylyp, tek: «Evroodaq elderin Ukrainany qoldaugha mәjbýrleushi»,  dep AQSh preziydenti B.Obamagha qarghys jaudyrdy (Dәl bir afro-amerikandyq Obamanyng preziydenttikke óz kýshimen kelgenine senetindey-aq). 

        Sóitip, múnyng NATO men Kremliding kezekti «oyyny» ma, әlde shynayy qarsylastyq pa ekenin anyqtau ýshin men RF preziydenti V.V.Putinge 2014 jyldyng nauryz aiynda hat joldadym. Sol kezderi «Russkiy yazyk drevneturkskiy?» degen zertteuimdi ayaqtap,  týrk jәne slavyan halyqtarynyng tilderining týp-tamyry bir ekendigin anyqtaghan edim. Hatym: «Eger NATO shynymen de Reseydi jaulap, bólshektemek dep esepteseniz, oghan qarsy túru ýshin týrk jәne slavyan halyqtarynyng etnikalyq tamyrynyng birligin dәleldegen mening zertteuimdi nasihattap, osy Túrandyq halyqtardy bir-birimen soghyspaugha, odaqtasugha shaqyru júmystaryn jýrgizeyik», degen mazmúnda boldy. Keshikpey RF preziydenti әkimshiliginen, mening hatymnyng sayasy manyzyn týsinbegendey: «Biz kitap shygharumen ainalyspaymyz», degen jauap keldi. Qaytalap jazghan hattaryma da dәl osynday bes «jauaptar» aldym. Mening úsynysymdy qabyldamauynan Resey biyligining «batys agressiyasyna» qarsy túrugha qúlyqty emestigi, sonday-aq, N.Nazarbaev oryspen «odaqtastyryp» jatqan qazaq, qyrghyz siyaqty týrk halyqtargha búrynghyday «starshiy brat» túrghysynan qaraytyndyghy aiqandaldy. Búl – keleshekte týrk halyqtaryna taghy da Resey tarapynan genosidter jasaluy mýmkin degen sóz. (QR Til basqarmasyna, Almaty Til departamentine, jauap bolmaghandyqtan N.Nazarbaevqa «orystildi qazaqstandyqtargha qazaq tilin ýiretudi mening metodikamdy qoldanudan – eki tilding ortaq týbirli ekenin kórsetip, «qazaq (týrk) tili bóten» degen qarsylyghyn jongdan bastaudy úsynghanmyn. Putinning de, Nazarbaevtyng da úsynysymdy qoldamauy, «Bólshekte de biyle», degendey, biylikke qazaq pen orystyng birin biri bótensip jýrgeni tiyimdi ekenin dәleldeydi.).

      2014 jyldyng kýzine qaray keybir orystar da Qyrymdy basyp alugha baylanysty qozdyrylghan shovinistik elirmeden aiygha bastady. Mysaly Reseydegi «Jana Kommunister» tobynyng jetekshisi V.S.Petruhin «Sgovor» atty maqalasynda (09.09.2014)  preziydentter V.Putin men P.Poroshenkonyng «jabyq esik artyndaghy» әngimelesui turaly: «O chyom, skajiyte, mogut govoriti dva chasa, bez sviydeteley, ludi, obvinyaishie odin drugogo (v teleperedachah) vo vseh grehah? Dva chasa mogut govoriti drug s drugom druziya, obmozgovyvaishie obshiy plan deystviy. O chyom mogut dogovarivatisya drug s drugom preziydenty kapitala?! Za spinoy odnogo - oligarhy Rossii. Za spinoy drugogo - oligarhy Ukrainy. Za spinamy oboih - vsya vlasti, oliysetvoryaiyshaya kapitalisticheskui svolochi planety! Toliko ob odnom ony mogut govoriti: kak usmiriti vzbuntovavshiysya narod, kotoryy mojet, esly ego ne ostanoviti, otnyati (y otniymet) u nih vlasti, a u oligarhov – sobstvennosti», – dep jazghan.

Ukrainadaghy jaghdaydy, NATO men Resey arasyndaghy әreketterdi BAQ-tar arqyly jylgha juyq baqylap, preziydenti P.Poroshenkogha, premier Yasenukke, t.b. sayasatshylaryna úsynystar aityp talay hattar joldaghanymmen, birine de jauap kelmedi. Sondyqtan Ukrainadaghy oqighalar Reseyding KSRO imperiyasy shekarasyn qalpyna keltiruge әreketi me, әlde «Álemdik biyliktin» Kremli men NATO-ny taghy da jalghan «holodnaya voyna» oinattyryp, әlem halqyn ýreyde ústau ýshin, sanyn azaytyp «altyn milliardty» ghana tiri qaldyru ýshin úiymdastyrghan kezekti qasaby ma?» - degen súraqtaryma jauap tappaqqa ol elge baryp qaytu qajet boldy. Sóitip 2015 jyldyng 24 aqpanynda Kiyevke jýrip kettim.

(Jalghasy bar).

Hasen Qoja-Týrk (Qoja-Ahmet).

10.07. 2015. 

Abai.kz