Júma, 26 Sәuir 2024
Biylik 5115 0 pikir 15 Qarasha, 2014 saghat 18:11

Tereng ózgeristermen teng túratyn sayasat

Býgingi tanda biz jahandyq auqymda, sonymen birge, әlem­ning jekelegen elderinde oryn alyp jatqan týrli dýniyejýzilik, ónirlik jәne ishki qyr kór­setu­lerdin, tәuekelder men qauip-qaterlerding kuәgerleri әri qa­tysushylary boludamyz. Qazaq­stan Respublikasy әlemdik kenis­­tiktegi manyzdy geosayasy oiyn­shy retinde, әlbette, atalghan ýderisterding belsendi qatysushy­syna ainaluda.

Elbasy Núrsúltan Ábishúly Nazarbaev «Núrly Jol – bola­shaqqa bastar jol» Joldauyn ha­lyqqa jariyalay otyryp, ózi­ning strategiyalyq kóregendigin taghy da airyqsha pash etti. Pre­ziydent aldymyzda әlemdegi ahualdy týbegeyli ózgertetin jahandyq synaqtar kýtip túrghanyn aldyn ala sezedi.

Atalghan qauip-qaterlerding aldyn alu maqsatynda Memle­ket basshysy qolda bar re­surs­tardy, tetikterdi jәne mým­kin­dikterdi shúghyl jasaqtaugha jaghday tughy­zatyn Jana Ekonomikalyq Sayasatty algha tartty. Búl sheshim­di men Amerikany Úly kýizelisten alyp shy­ghugha mýmkindik bergen ózining әigili Jana baghy­t­yn úsyn­ghan AQSh pre­ziydenti Fran­klin Dela­no Ruzvelitting prag­ma­tiy­kalyq sayasatymen jәne belgili reformator Den Syaopinning tereng bas­tamalarymen týpki nәtiyjesinde eldi әlemning Ekinshi ekonomikasy mәr­tebesine kótergen Qytaydaghy tereng ózgeris­termen ghana bir qatargha qoya alamyn.

Áleumettik salada qyzmet etken adam retin­de Joldaudyng әleu­met­tik jan-jaqty bagh­dar­lylyghyn atap kórsetkim keledi.

Joldaudyng «Núrly Jol» dep ataluynyng da ózindik mәni bar. Preziydent bizding barshamyzgha jaryq, shúghylaly әri ashyq jol núsqap otyr. Halyqtyng enbekpen qamtylu dengeyin ósiruge jol ashatyn infraqúrylymdy damy­tugha, jana júmys oryndaryn ashugha ekpin berildi. Nәtiyjesinde, biz otandyq ekonomikanyng damuynyng qozghaushysyna ainalatyn әue jolynan bastap avtomobilige deyingi kólik magistralining tútastay jýiesin qúramyz. Tek jol qúrylysynyng ózinen 200 myng jana júmys orny ashylmaq.

Joldauda basty oryn adam­dargha jan-jaqty qamqorlyq jasaugha, ómir sapasyn jaq­sar­tugha, tútastay alghanda, qazaq­standyqtardyng әl-auqatyn ny­ghaytugha berilip otyr.

Osyghan oray, Joldaudaghy jalgha beriletin әleumettik túr­ghyn ýidi damytu turaly erejeni airyqsha atap ótkim keledi. Búl qadam býginde el halqynyng shiyreginen astamyn qúraytyn Qazaqstannyng bolashaghy – jastargha degen qamqorlyqqa baghyttalghan.

Búl qazirgi әlemde tendesi joq erekshe memlekettik sheshim. Jahandyq ekonomikalyq ósim bәseng tartyp, júmys oryndary qysqaryp jatqan qazirgi jaghdayda  bizding elimizde Memleket bas­shy­synyng strategiyalyq kóre­gen­digining arqasynda damu men ór­kendeuding búryn-sondy bolma­ghan baghdarlamasy – Jana Eko­no­mikalyq Sayasat qarqyn almaq.

Búl baghdarlamanyng maqsat­tary, mindetteri men mazmúndyq dengeyi eng damyghan elderdegi osy taqylettes qújattar ólshemimen tolyq say keletinin atap ótken oryndy. Men «Núrly Jol» bagh­darlamasy Qazaqstannyng al­da kýtiletin «Ekonomikalyq Ma­rian shúnghymasyn» baghyndyrugha mým­kindik tughy­zatynyna senim­dimin.

«Núrly Jol – bolashaqqa bastar jol» Joldauyn iske asyru, sózsiz, indust­riyalyq-inno­vasiya­lyq ekonomikany odan әri teren­detuge, әleumettik inf­ra­qúry­lymdy sapalyq jaghynan odan әri damytugha, osy arqyly qa­zaqstandyqtardyng ómir sýru sapasyn týpkilikti jaqsartyp, Elbasymyz algha qoyghan әlemning damyghan 30 memleketining qa­taryna qosylu turaly basty maq­satty jýzege asyrugha baryn­sha jaghday tughyzatynyn da qosa aitqym keledi.

Gýlshara ÁBDIQALYQOVA,

Qazaqstan Respublikasynyng Memlekettik hatshysy.

El ómirindegi manyzdy qújat

 Ayman MÚSAQOJAEVA,

Qazaqstannyng halyq әrtisi, professor, Qazaq últtyq óner uniyversiytetining rektory.

Biz elimiz damuynyng qarqyn­dy kezeninde ómir sýrip jatyr­myz. Sondyqtan, búl kezeng jana mým­kindikterge jol ashyp, biyik ar­mandar men maqsattargha jeteleydi. Biraq, sonymen qa­tar, әlemdik auqymda sayasy jәne ekonomikalyq qiyn jagh­day­lar da qatar kele jatyr. Qam­kónil bolyp jýrgen jandar da barshylyq. Alayda, biz osynday kezderde shúghyl, batyl sheshimder qabylday alatyn qabilettiligimizdi de tanyta biluimiz qajet.

Mine, dәl býgingi kýnimiz osyn­­day taghdyrly bolyp túrgha­nymen erekshe. Áytse de, biz ýshin, halqymyz ýshin eng bastysy: qor­ghanymyz bar, ol – Pre­ziy­dentimiz Núrsúltan Nazar­baev. El­basynyng sayasy kóre­gendiligi men ómirlik mol tәjiriybesining arqasynda elimiz týrli jaghday­lardan ýlken qiyn­dyqsyz óte alady. Ol kýni keshegi Jol­dauy arqyly әlemdik eko­nomikalyq jaghdaydyng kýrt tómendeuine baylanysty eli­miz­degi ekonomikalyq jәne әleu­mettik salalardy shúghyl qayta qúrudyng joldaryn úsyndy.

«Núrly Jol» dep atal­ghan Qa­zaqstannyng Jana Eko­no­­mikalyq Sayasaty boyyn­sha úsynylghan is-sharalar saliy­qaly oidyng jemisi ekeni anyq. Ol úsynylghan is-әreketter memleketimizdegi qúry­lymdardy der kezinde sauyq­tyrudy kózdeydi. Preziydent úsynghan sharalar tek ekonomika, qarjy instituttary, kólik jәne óndiris oryndaryn ghana emes, sonday-aq, elimizdegi keng au­qymdy әleumettik salalardy, bilim beru jәne densaulyq saqtau salalaryn da qamtyghan.

Qazaqstannyng Jana Eko­nomikalyq Sayasatynyng maqsaty aiqyn әri naqty, ol − Qazaqstan halqynyng jaghdayyn jaqsartu. Búl jana sayasat jas úrpaqtyng bolashaghynyng qamyn, elimizding ýlken sayasattaghy aby­royyn oi­laudan tughan. Sondyqtan, biz­ding әrqaysymyz Preziydent N.Nazarbaevtyng jana sayasy baghytyn barynsha qoldap, azamattyghymyzdy tanyta bilui­miz kerek. Tek qana algha! Biz El­basy – Preziydentimizding barlyq bastamalaryn qoldaymyz!

ASTANA.

Jastardyng ýmitin oyatty

 Erjan KÓLDEEV,

Q.Sәtbaev atyndaghy

QazÚTU-ding innovasiyalyq

qyzmetter jónindegi prorektory.

Preziydent Núrsúltan Nazar­baev Qazaqstan halqyna dәstýrli «Núrly Jol – bolashaqqa bastar jol» atty jana Joldauyn jariyalady.

«Mening tapsyrmama sәikes Ýkimet damudyng auqymdy jana baghdarlamasyn әzirleudi ayaq­tady. Býginde, aldymyzda túrghan syn-qaterlerge jauap bere otyryp, men Qazaqstannyng «Núrly Jol» Jana Ekono­mikalyq Sayasaty turaly ja­riya­­laymyn. Men 2015 jylgha arnalghan halyqqa Joldauymdy osyghan arnaymyn», dep sózin bastaghan Elbasy Ýkimetke ýlken mindetter men jauap­ker­shilikter jýktedi. Biyl­ghy Pre­ziydent Joldauy merziminen búryn boluymen qatar, ózge Joldaulardan qysqa bol­ghan­dyghymen erekshelendi.

Joldauda kópshilikting naza­ryn birden audarghan jana túrghyn ýy baghdarlamasy bolghany anyq. Qazir óz elinde ógeyding kýiin keship jýrgen jas otbasylardyng basty mәselesi de baspana bolyp otyrghany shyndyq. Elbasymyz úsynyp otyrghan tyng baghdarlama qanshama qazaq jastaryna ýmit otyn jaghyp qoymay, arman­darynyng oryndalatynyna kóz jetkizgendey. Jastar baspa­naly bolsa, júmyssyzdar sany azayyp, qanshama adam enbekpen qamtylady.

«Núrly Joldyn» ayasynda, әleumettik sala da nazardan tys qalmaydy. Mәselen, elimizdegi qúlaghaly túrghan mektep pen ýsh auysymdyq oqu mәselesin sheshu ýshin – 70, balabaqsha tapshylyghyn joygha – 20, tozghan túrghyn ýilerdi jóndeuge 200, al jalgha beriletin baspana salugha 180 milliard tenge júmsalmaq.

Jol – ómirding kýretamyry ekeni anyq. Jol mәselesin rettey otyryp, alys-jaqyn shet eldermen sauda-sattyq, alys-beristi, qarym-qatynasty jaqsarta týserimiz anyq. Elimizde әuejay, úshu-qonu alandary, teniz infraqúrylymy jappay jóndelip,  janadan jol tóselip, temirjol jelisi tartylmaq.

Biylghy Elbasy Jol­dauy­nyng da kóterer jýgi– kólik­tik-logistikalyq infra­qú­rylym­dardy damytudyng keshen­di jospary, industriyalyq jә­ne energetikalyq inf­ra­­­qúry­lym­dardy da­my­­tu bolyp otyr. Son­­­day-aq, Últtyq qor qa­ra­ja­ty­nyng júmsaluy da eng ótkir mәselening biri. Or­ny­men júm­salghan qarajat әleu­met­tik mәselelerdi sheshude, dagh­darys­tyng aldyn aluda óz sheshi­min tabady degen ýmittemiz.

Elbasy «Núrly Jol» Jana Ekonomikalyq Sayasaty әlemdi sharpyghan daghdarystyng ózinde Qazaqstannyng ekonomikasyna ong әserin tiygizetinine senim bildirdi. IYә, bilim men ghylymgha, jastardyng bilim aluyna erekshe jaghday jasauda. Biylghy «Núrly Jol – bolashaqqa bastar jol» atty Joldauda bilim jәne ghylym salasyna erekshe kónil bólinipti. Endi tek, el-júrt bolyp júmylyp bolashaqqa talpynu, izdenu, bilim men ghylym jolynda ayanbay enbek etu qay-qaysymyzgha da paryz dep bilemin.

ALMATY.

Sanagha úyalaghan jarqyn ýmit

Bizding ómirimiz integrasiyalyq ýderisterge toly, qarqyndy ózge­risterimen sipattalady. Ja­handanghan әlemde әrbir qazaq­standyq ekonomikalyq әl-au­qatymyz, kórshiles memleketter­men qarym-qatynasymyz qa­lay órbiydi dep Qazaqstan Res­pub­likasynyng Preziydenti N.Na­zarbaevtyng Qazaqstan halqyna Joldauyn asygha kýtedi, sebebi, osy saliqaly baghyt-baghdar beretin qúndy strategiyalyq qú­­jatta naqty is-әreketter, uaq­tyly dúrys sheshimder aiqyn­dalady. Adamnyng sanasyna, ómirine, bastaghan isterine ýlken senimdilik tudyrady. Osy jylghy Joldaudyng «Núrly Jol – bolashaqqa bastar jol» dep ataluynyng ózi býgingi tan­d­aghy daghdarys kezeninde eli­miz­din  nyq qadamdary, qauip­siz­digi, әleu­met­tik jaghdayy basty nazarda ekeni qoghamda ong pikir tudyryp otyr.

Azamattarymyzdyng әlemdik ekonomikalyq ahualdan tughan kókeylerindegi súraqtargha naqty jauap Joldauda jan-jaqty beril­gen. Bayandy bolashaqqa bagh­dar bergen Elbasymyz aldaghy jyl­dar­da әlemdik ekonomikalyq jagh­­daydy saraptay otyryp, ja­­na ekonomikalyq sayasatty na­za­rymyzgha úsyndy. Elbasy shaghyn jәne orta biznesti ekono­mika­myzdyng kýretamyryna ainaldyru maqsatyndaghy júmystargha jana qarqyn bere otyryp, kәsipkerlikti jenildikpen nesiyeleu qajettiligin basa aitty. Osy túrghyda bank sektoryna memleket tarapynan qoldau retinde birshama qarjy bólinetinin halyqqa degen qamqorlyq dep bilemiz.

Kóliktik-logistikalyq infra­qúrylymdardy damytudyng keshendi jospary, industriyalyq jәne energetikalyq infra­qúry­lymdardy damytudaghy maqsat­tarymyz ekonomikagha ghana emes, sonymen qatar, әleumettik sa­lagha da jana serpin bereri sóz­siz. Logistika – damudyng kepi­li. Lo­gistikanyng eki basty erek­sheligi bar. Birinshiden, ol – ekonomikalyq tabystargha jol ashady. Keshe ghana ashylghan Jez­qazghan – Beyneu temirjolynyng boyynda eldi mekender payda bola bastaghanyn Preziydentting ózi aitty. Demek, búryn elsiz jatqan jerge qan jýgirip, sauda jasalady, halyqtyng әl-auqaty artady. Ekinshiden, ishki turizmning damuyna jol ashylady.

Áleumettik infraqúrylym, túrghyn ýy infraqúrylymyn nyghaytu, baspana mәselesi jәne onyng qatardaghy azamattarymyzgha, әsirese, jastarymyzgha qoljetim­diligin qamtamasyz etu – quan­tar­lyq jayt. Búghan deyin de jas otbasylardy baspanamen qam­­tugha qatysty Ýkimetting bir­ne­she bagh­dar­lamasy osynday El­basynyng Joldaularynda ai­tyl­ghan. Áytse de, baspana mәse­lesi tolyq sheshimin tapqan joq. Sondyqtan, jastargha jasalatyn payyz jenildikteri, jal­damaly baspana mәselesi jaghy­nan bolashaghyna senimdiligi zor, otansýigish azamattardyng qalyp­tasuyna ong әser etedi dep bilemiz.

Ayryqsha kónil jalpyúlttyq iydeya – «Mәngilik El» tónireginde órbigen. Ahmet Baytúrsynov kezinde bylay degen: «Biz bilimdi boluymyz kerek, biz bay boluymyz kerek, biz kýshti boluymyz kerek. Bilimdi bolu ýshin oqu kerek, bay bolu ýshin kәsippen ainalysu kerek, myqty bolu ýshin birlik kerek». Osy jylghy Joldauda Elbasy «Mәngilik El» iydeyasyn jana túghyrnamadan qarastyru qajettiligin qadap aityp otyr. Últtyq iydeyany últtyq iydeologiyagha ainaldyru ýshin bizge kreativti, janasha oilaytyn jastar kerek. Rulyq sana dengeyinde ghana emes, qazaq halqyn, basqa da qúndylyqtar negizderin biriktiretin, jana formasiyada  oilaytyn jas buyn qajet. Ol  passionarlyq ruhta tәrbiyelengen boluy tiyis. Jana jaghdayda janasha enbek etetin, jana ómir sýru filosofiyasyn strategiyalyq baghyt retinde qalyp­tastyratyn últtyq intelliygensiya kerek. Búl – «Mәngilik El» iydeyasyn damytudyng basty baghyttarynyng biri, al joghary oqu oryndary osy maqsatqa qol jetkizudegi negizgi kópir bolyp tabylady.

«Mәngilik El» úghymy halqy­myzdyng sanasynda myn­daghan jyldar boyy tolghanysty bas­tan ótkizgen, býgingi kýni әbden pisip-jetilgen iydeologiyalyq tújyrymdamagha tolyq negiz bola alady dep oilaymyz. «Mәngilik Elden» tuyndaytyn Qazaq eli­ning jarqyn bolashaghy turaly iydeologiyanyng tarihy tamyrlaryna, etnoәleumettik negizderine kóz jýgirtip, tereng boylauymyz kerektigi tuyndaytyny haq. XX ghasyrdyng basyndaghy últ ziyalylarynyng aldyna qoyghan mindeti qazaq degen «halqyn últ dengeyine kóteru», óz elin «jat ýstemdikting tepkisinen qútqaryp, óz mekemelerine iye, tәuelsiz bir jeke túlghagha ainaldyru» boldy jәne osy múratqa jetu jolynda halyq búqarasymen arada ortaq sana qalyptastyrugha tyrysty», degen M. Shoqay óz oiyn býgingi qazaq qoghamynyng kóptegen mәseleleri aghartushylyq jәne últjandylyq iydeyalarynyng ózining tabighy lo­gikalyq sonyna jetpey ýzilip qalu sebepterining baylanysyn kóre bilgen. Ótkenning qatelikterinen saqtanu jәne tarih taghylymynan sabaq alu múndayda asa qajet.

Aldaghy jylda manyzy zor sharalardy atap ótemiz. Olar – Qazaq handyghynyng 550 jyldyghy, Qazaqstan halqy Assambleyasy men Konstitusiyamyzdyng 20 jyldyghy, Úly Jenisting 70 jyl­dyghy. Atalghan auqymdy sharalar halyqtyng birligin nyghaytugha, otansýigish sezimning artuyna әser etetini barshamyzgha mәlim. El­ding tútastyghy men birligi, tatu­lyghy men tynyshtyghy eng bas­ty qúndylyghymyz, sondyqtan da últaralyq kelisimdi saqtau, әrbir últ ókili­ning mәdeniyetke, tilge, dinge degen kózqarasyn qúrmetpen qabyldau, qoghamymyzdyng bas­ty jetistikterin studentterding sanasyna siniru bizding mindet­teri­mizding biri bolyp tabylady. Institutymyzda Qazaqstan hal­qy Assambleyasynyng ghylymiy-tәjiriybelik ortalyghy ashyldy. Osy ortalyq ayasynda jas úr­­paqqa 140-tan astam últtyng tariy­­hy múrasy men mәdeny qún­dy­lyqtary dәriptelip, qazaq hal­qynyng últ-dәstýrining mәn-ma­­ghynasy týsindiriledi, Otan­gha degen patriottyq sezimi qalyp­tastyrylady.

Bizding újymnyng aldynda atqa­ratyn mindet jýgi birshama, sebebi, ústazdardy dayarlaytyn oqu orny jan-jaqty mamandy qalyptastyruda jauapkershiligi zor dep bilemiz. Joldaudan keyin újymymyz «júmyla kótergen jýk jenil» demekshi, belsene jen­di týrip is-әreketke kóshti. At­qa­ratyn júmystar institut kóle­minde ghana emes, býkil oblys júrtyna baghyttalghan ýgit-nasihat  sharalaryn kózdep otyr. Bolashaq úrpaq ýshin zamanauy әdister men tehnologiyalardy engizu, bilimge qoljetimdilikti keneytu, bilim sapasyn arttyru Qazaqstannyng odan әri qaryshtap damuyna ýlken ýles qosady.

Núrghaly ARShABEKOV,

filosofiya ghylymdarynyn

doktory, Pavlodar memlekettik pedagogikalyq institutynyng rektory.

Últtyq qor qarajaty – el iygiligine

Elbasy ózining biylghy Qazaq­stan halqyna Joldauy men «Núrly Jol» baghdarlamasyn ótken seysenbi kýni ótkizilgen «Núr Otan» partiyasy Sayasy kenesining otyrysynan keyin ile-shala jariya jasady. Men – sol kýni ony Elbasynyng tikeley óz auzynan estu men tyndau mým­kindigine ie bolghandardyng biri­min. Eng aldymen aitarym, Núr­súltan Ábishúly búl kýni al­daghy bir jyldyng auqymymen shektelmey, elimizding tayau bola­shaghyna taygha tanba basqan­day dәl, aiqyn boljamdar jasady. Qazirgi uaqyt pen kezenning barsha qazaqstandyqtar ýshin kýrdeli ekenin ashyq aitty.

Múnday syndarly shaq, eng birinshiden, elding qarapayym túrghyndaryna salqynyn tiy­gizip, әrtýrli әleumettik tólem­­derding kemip ketuine әke­lip soqtyruy mýmkin. Sony­men birge, budjettik salagha núqsan keluin de joqqa shygharugha bolmaydy. Elbasy múnyng bәri negizinen syrtqy faktorlargha, dýniyejýzilik qar­jy daghdarysynyng toqtamay túrghanyna, onyng ekinshi bir lebi ese bastaghanyna, birqatar Europa elderining irgedegi kórshimiz Reseyge jasaghan ekonomikalyq sanksiyalaryna baylanysty ekenin atap kórsetti. Sóz joq, búl joghary-tómen baldy ózge­rister Qazaqstangha da әserin tiy­gizbey qoymaydy.

Sondyqtan da, Memleket basshysy búl ýshin Últtyq qordan qomaqty qarajat bólinetinin mәlimdedi. Ásirese, odan túr­ghyn ýi, jol qúrylysyna, infra­qú­rylymdardy damytugha bóli­netin qarajattyng moldyghy Elbasy ústanghan ekonomika men әleumettik sayasattyng bir­ligin ta­ghy bir mәrte pash ete ala­dy. Qay kezde de jol eko­no­mikanyng kýre­tamyry bolyp keledi. Búl rette, elding ishi men syrtyndaghy avtojoldar men temirjoldar jәne әue qatynastary búryn-sondy bolyp kórmegen qarqynmen damymaq.

Elbasy dәstýrli Joldaudyng óz uaqytynan erte jariyalanu mәnisine de toqtalyp ótti. Yaghni, búl qadam dýniyejýzilik daghdarys tolqynynyng aldyn aludan, búl ýshin ne istep, ne tyndyru qajettigin erte bas­tan oilastyru men qamdastyru qa­jettiginen tuyndaghan. Áytpese, kesh qalarymyz anyq, dedi Mem­leket basshysy. Sóitip, tóbesi kórinip qalghan aldaghy 2015 jyl­dyng birinshi qantarynan bastap Joldauda qoyylghan talaptar men mindetterding oryndala bastauy, onyng alghashqy nәtiyjeleri de kórinui haq.

IYә, Sayasy kenesting otyrysynda «Núrly Jol» baghdarlamasyna say elding әleumettik-ekono­mikalyq dengeyin tómendetpeu ýshin últtyq qordan mol qarajat bólinetindigi aityldy. Múnay-gaz ken oryndaryn iygeru men salyqtyq týsimderdi molaytudan jәne budjetting kiris kózderin úlghaytudan týsetin qar­jylar últtyq qorgha jinaq­talatyny belgili. Demek, búl halyqtyng óz qarajaty deuge bolady. Endeshe, «Núr Otan» partiyasynyng Parlament pen mәslihattardaghy deputattyq fraksiyasynyng mýsheleri onyng tiyimdiligi men óz maqsatyna júmsaluyna tiyisti baqylaular ornatuy qajet dep týsinemin. Óitkeni, halyqtyng qarajaty onyng óz iygiligine júmsaluy kerektigi talas tughyzbaydy.

Bauyrjan TÚMANOV,

Batys Qazaqstan oblystyq mәslihatyndaghy «Núr Otan» partiyasy fraksiyasynyng jetekshisi.

Batys Qazaqstan oblysy.

  

 

 

 

 

 

 

Besinshi baghyt: baspana qúny tómendeydi

  

Ótepbergen ÁLIMGEREEV,

Dýniyejýzi qazaqtary qauymdastyghy  Atyrau oblystyq filialynyng tóraghasy.

Elbasy Joldaularynyng әr­qay­­synyng manyzy erekshe ekeni dau tu­dyrmaydy. Al búl jolghy Jol­­dau­dyng búrynghylarynan ózge­­she­ligi airyqsha bayqalady. Óit­ke­ni, Joldaudyng «Núrly Jol» ataluynyng ózinen keleshekti baghdar­laghan, aldaghy maqsatqa jetu ýshin basym baghyttardy aiqyndaghan ba­gh­darlama ekendigimen kónil quan­­tady. Ekonomikanyng әr salasyn órkendetuding jeti basym baghytynan el ekonomikasynyng býgingi yrghaqty damuyn bәsendet­peu, tek bәsendetpeu ghana emes, ýde­te týsuding manyzdylyghyn ai­qyn­dap berdi. Áriyne, ekonomika әr baghytta damidy. Oghan Últ­tyq qordan qomaqty qarjy da bóline­tindigi aityldy.

Mening aitayyn degenim, ekono­mika ózdiginen órkendemeydi. Múny barsha biledi. Ekonomikany damytu bagh­darlamasyn jasaqtaytyn bil­gir ekonomister bolsa, әr sala­ny ór­­kendetetin qatardaghy jú­mys­­shydan bastap, basshysyna deyin­gi mamandary júmys jasaydy. Al sol mamandardyng jayly bas­pana­sy bolmasa, júmysy da ón­bey­­tindigi dausyz. Degenmen, biz­ding eli­mizde әr kezende túrghyn ýy qúry­lysyn damytudyng keshendi bagh­dar­lamalary iske asyrylyp kele­di. Endi biylghy Joldauda kóri­nis tapqan besinshi baghyt – taghy da túr­ghyn ýy qúrylysyn damytugha arnalyp otyr.

Ras, qazir túrghyn ýy eshkimge tegin berilmeydi, túrghyn ýidi әrkim jalgha aluyna bolady. Desek te, jalgha beriletin túrghyn ýy baspanagha múqtajdardyng bәrine birdey jete bermeydi. Mine, endi Elbasy taghy da 2015-2016 jyldar aralyghynda jalgha beriletin túrghyn ýiler qú­ry­lysyn salugha 180 milliard tenge bóluge tapsyrma berdi. Jәne bir ereksheligi, «Arendalyq bas­pa­na qúrylysy túrghysyndaghy qadam­dardy qayta qarastyru kerek. Biz­de qoljetimdi baspana boyynsha kóptegen әdister bar. Elimizde Túr­ghyn ýi-qúrylys jinaq, ipoteka, arendalyq baghyttar qamtylghan. Endi bizge basqa qyrynan qarau kerek. Memleket әleumettik arendalyq baspanany salyp, ony halyqqa satyp alu qúqyghymen úzaq merzimge jalgha beretin bolady. Qazirgi kezde qoldanystaghy jýie qomaqty qar­jyny talap etedi. Bastapqy jar­nany tóletkizedi, sodan keyin bank­ter kiriptarlyq payyzdardy bekitedi, yaghny onyng dengeyi 20 payyzgha jetedi. Adamdar ony tóleu­ge qauqarsyz jәne problemalar tuyn­daydy. Búl baghdarlamalar qala­dy, olar dәuletti adamdar ýshin qalypty. Al jana ba­ghyttaghy baghdarlamany jas otbasy­lar ýshin jәne baspanagha zәru aza­mat­targha jasap jatyrmyz», – dep El­basy mәselening basyn ashyp berdi.

Biz búdan jana baghdarlama boyynsha endi jalgha beriletin baspanany esh deldaldarsyz, barynsha tómen payyzben alugha bolatynyn týsinemiz. Al nesiyelik qyzmet etu 1-2 payyz dengeyinde bolyp, túrghyn ýidi satyp alu qúny tómendetiledi, bastapqy jarnagha tyiym salynady eken. Búl әsirese, janadan joghary oqu ornyn bitirip, shanyraq kótergen jas otbasylar ýshin ýlken qoldau bolary dausyz. Biylghy Joldaudyng osy sekildi ózge de baghyttary ekonomikany janasha órkendetuge serpin beredi degenmen, túrghyn ýy qúrylysyna qatysty túsy baspanagha zәru otbasylardyng ýmitine sәule týsirdi.

Atyrau.

Ertenge degen senimdi nyqtady

  

aqtiyar ALDAShOV,

«Talas Investment Company» JShS diyrektory.

Preziydent Núrsúltan Nazar­baev Qazaqstan halqyna arnaghan Joldauynda aldaghy uaqytta infraqúrylymdyq damudyng auqymdy baghdarlamasy jariya­lanatyny turaly aitqany elding túrmysyna ýlken serpin beretini anyq. Shynynda el ekonomikasy jaqsy joldar bolghan kezde qarqyndy damidy. Búl qúrylystyng bәri elge júmys tauyp berip, nesi­besin molaytady. Memleket bas­shysy býginde kóptegen elder әlemdik ekonomikadaghy qiyn­dyqtargha baylanysty ýlken syn-qaterlerge kezigip otyrghanyna toqtaldy. Elimizding damu pers­pektivalaryna jasaghan ózindik payymdauymen, jana sayasy baghy­tymen bólise otyryp, el mýddesi ýshin ayanbay enbek etetin әrbir qazaqstandyqtargha tapsyrma berdi.

Bizding elde atalghan ýrdisterding aldyn alu ýshin qajetti mýmkin­dikting bәri bar. Ol ýshin tek ayanbay júmys isteu qajet. Túsauyn biyl ghana kesken «Talas Investment Company» JShS qolgha alghan natriy sianid zauytyna memlekettik baghdarlama boyynsha ýlken kómek kórsetilip jatyr. Mysalgha, 12 payyzben nesie alsaq, sonyng 10 payyzdayyn shaghyn qalalardy damytu baghdarlamasy boyynsha memleket óz moynyna aldy. Odan bólek Qaratau qalasyna temirjol jәne basqa da qatynas joldary tartylghan. «Biznesting jol kartasy-2020» baghdarlamasy boyynsha qalamyzgha 4,5 mlrd. tenge, al, infraqúrylymdy damytu boyynsha 1 469 mln. tenge bólindi. Kólik joly, gaz qúbyry, baylanys jýiesi bәri-bәri bar. Biznes bastaymyn degen jangha memleket kómegi kól-kósir. «Biznesting jol kartasy-2020» baghdarlamasynyng dýniyege keluine sebepshi bolghan Elbasygha, jer bólip, jaghday jasaghan Jambyl oblysynyng basshylyghyna zor alghys aitamyz. Zauyttyng qúry­ly­syna 13 mlrd. tengege juyq qar­jy júmsaldy. Kәsiporyn tolyq quatyna kiriskende 491 adam júmys isteytin bolady.

Qoryta aitqanda, Elbasynyng Joldauda aitqan tapsyrmalaryn saralap, baghyt-baghdar alyp, qiyn­dyq, synaqtardan sýrinbey ótuge mýmkindigimiz mol.

 

Jambyl oblysy,

Qaratau qalasy.

Abai.kz

Derekkózi: «Egmen Qazaqstan», 15.11.2014 j

0 pikir