Júma, 26 Sәuir 2024
Qogham 14612 0 pikir 17 Mausym, 2014 saghat 09:50

ALAShORDAShYLAR KIM? SUPREMATISTER ME?

Google-audarmagha memlekettik tilimiz qosylatyn boldy dep, bórkimizdi aspangha atqaly jýrgende, «aghylshynnan qazaqshagha audarghyshtardyn» әupirimderin kórip, attan auyp qala jazdadyq. Qazaqtyng tili mazaq bolmaytyn kýn bolar ma eken deysing osyndayda. Memlekettik tildi qadaghalaytyn organdarymyzdyng bar ekenine shýbә keltiresin...

Aytpaghymyz audarma jayly bolghan son, sózimizdi aghylshynnyng «supremacist» degen sózinen bastayyq. Aghylshynnyng әigili «Oksford sózdiginin» týsindirmesi boyynsha atalghan aghylshyn sózining anyqtamasy bylay berilipti: «noun. Supremacist - An advocate of the supermacy of a particular group, especially one determined by race or sex. For example, a white supremacist». Qazaqshasy: Belgili bir toptyn, әsirese, nәsildik nemese jynystyq aiyrmashylyghyna baylanysty óktemdigin quattaytyndar. Yaghni, aghylshyndar belgili bir toptyng zorekerligin dәripteytinderdi «supremacist» dep ataydy. Mәselen, «white supremacist» dese, ol aq nәsildilerding óktemdigin dәripteytinderdi menzeydi. Al búl sózding sinonimderi racist (nәsilshil), fascist (fashist) degen sózder eken. Bizdi shalqamyzdan týsirgen jaghday dәl osy aradan bastalady.

Sausaqpen sanap alarlyqtay aghylshynnan qazaqshagha audaratyn internet-audarma baghdarlamarynyng ishinde, meken-jayy www.online.translate.ua degen sayt bar. Osy sayttyng audarmasymaghynda qazaq sózining «basy jarylyp, kózi shyghyp jatsa da», zardap shekken qazaq tilining qúqyghyn qorghaytyn Ýkimet bolmay túr. Jә, oghan da kónelik. Sóitsek, quyrdaqtyng kókesi supremacist-tyng tәrjimasyn kórgende boldy. Janaghy nәsilshildik pen bólinushilikting     maghynasyn beretin «supremacist» degen aghylshyn sózining qazaqsha audarmasy atalghan «internettik audarghyshtyn» tәrjimasy boyynsha «alashordashylar» eken. Al kerek bolsa! Qazaqtyng mandayyna basqan ardaqtylary, Alashordanyng ardagerleri suprematist boldy. Au, til komiytetindegi kókeler, qayda qarap otyrsyzdar?! Biz sizderdi, sizder bizdi týsinbey ótip ketetin boldyq-au, bú jalghannan...

Sonda qazirge deyin osy internettik audarma arqyly alashordashylardyng kim ekendigin bilgisi keletin aghylshyn tildilerding barlyghy Ahmet Baytúrsynúly, Álihan Bókeyhan bastaghan arystarymyzdy suprematister, nәsilshilder, fashister dep týsinip keldi degen sóz! Sonda búl «audarghysh» shyn shatasyp jýr me, joq әlde múnda bir gәp bar ma?..

Osydan keyin: «Oybay, osy supremacist-tyng qazaqshasy joq pa?»- dep, qolymyz jetken audarma baghdarlamalaryn týgel aqtardyq. Aqyry taptyq. Alayda, bizding tapqanymyz, otandyq emes, qytaydaghy qandastarymyz jasaghan «aghylshynsha-qazaqsha-qytaysha audarma baghdarlamasy» boldy. Sonymen audaryp kórdik, «aghylshynsha-qazaqsha-qytaysha audarma baghdarlamasy»  «supremacist»-ti alashordashylar degen joq, «mәlim adamdardy eng joghary sanaushylar»,-dedi. «Ýh»,-dedik. «Supremacist»-ti qazaqshagha audaratyn baghdarlama sheteldegi qandastarymyzda bolsa da bar eken ghoy....

Endi osy masqara jaytty estigen song tiyisti oryndar bir sheshim qabyldaytyn bolar dep ýmittenemiz. Sebebi, atalghan sayttyng qoldanushylary az emes. Solardyng bәri alashordashylar – nәsilshiler, fashister dep týsinse, últtyq múratymyzdy mansúqtaghanymyz bolyp shyqpay ma?!.

 

Talghar DÁLELGhAZY

Abai.kz

0 pikir