Biylik «amerikandyq últ» negizinde qazaqstandaghy barlyq últtan bir últ jasau iydeyasyn algha shygharghanda Múhtar Shahanov respublikamyzdaghy partiyalar men qoghamdyq úiymdardyn, ziyaly qauym ókilderining basyn qosyp, oghan qarsy dauys kóterip, ózderining ashtyq jariyalaytyndyqtaryn mәlimdep, biylikti óz rayynan qaytarghan bolatyn. Eger sol kezde últ ziyalylary birauyzdylyq tanytpaghanda qazir qazaq últyn tikeley joygha alyp baratyn «qazaqstandyq últ» iydeyasy saltanat qúrghan bolar edi.

Biylik «amerikandyq últ» negizinde qazaqstandaghy barlyq últtan bir últ jasau iydeyasyn algha shygharghanda Múhtar Shahanov respublikamyzdaghy partiyalar men qoghamdyq úiymdardyn, ziyaly qauym ókilderining basyn qosyp, oghan qarsy dauys kóterip, ózderining ashtyq jariyalaytyndyqtaryn mәlimdep, biylikti óz rayynan qaytarghan bolatyn. Eger sol kezde últ ziyalylary birauyzdylyq tanytpaghanda qazir qazaq últyn tikeley joygha alyp baratyn «qazaqstandyq últ» iydeyasy saltanat qúrghan bolar edi.

Sol siyaqty Qytaygha 1 mln. gektar jerdi jalgha beru mәselesi kóterilgen kezde de M.Shahanov bastaghan últ patriottary biylikting shalys qadam jasauyna taghy da jol bermedi. Alayda biylik te qarap qalmay, elge esimderi belgili birqatar aqyn-jazushylar men óner qayratkerlerin M.Shahanovqa qarsy aidap salugha tyrysyp baqty. Biraq olardyng biylikke jaramsaqtanamyz dep halyq aldyndaghy azyn-aulaq bedelderinen airylyp qalghany júrttyng bәrine belgili. Degenmen, ondaylardyng әli de bolsa boy kórsetetindikterin joqqa shygharugha bolmaydy. Óitkeni Resey, Belorussiya, Qazaqstan tarapynan qúrylghan kedendik odaqqa qarsy M.Shahanov jetekshilik etetin «Tәuelsizdikti qorghau» halyqtyq-demokratiyalyq qozghalysy atynan kýni keshe ghana baspasóz betterinde jariyalanghan mәlimdemege qol qoyghan sayasy partiyalar, qoghamdyq úiymdar ziyaly qauym ókilderin biylik tarapynan qyspaqqa alu taghy da kórinis bere bastady. Soghan shydas bermegen keybireulerding ertengi kýni óz qolynan bas tartuy da kәdik. Biz pendeshilikke boy aldyratyndardyng mәlimdemeni qoldap qol qongshylar arasynan da shyghuy mýmkin ekendigin joqqa shygharmaymyz. Bizdi alandatatyny - «qazaqstandyq últ», jerdi jalgha beru, kedendik odaq siyaqty últ bolashaghyna qatysty ózekti mәselelerge qalqan bolu maqsatynda M.Shahanovtyng bastamasymen qúrylghan «Tәuelsizdikti qorghau» halyqtyq demokratiyalyq qozghalysynyng shyrqyn búzudy kókseytinderding bas kóterui. Mәselen, Hasen Qoja-Ahmet (surette) bastaghan top atalghan mәlimdeme jariyalanghannan keyin ile-shala-aq ózderining «Otandy qorghau» halyq maydanyn qúratyndyqtaryn jariya etti. Aytularyna qaraghanda olar da kedendik odaqqa qarsy ózderinshe narazylyq bildirmek eken. Eger olar shynymen-aq aldaryna sonday maqsat qoysa, osy túrghyda júmys jasap jatqan jәne birneshe baspasózde Kedendik odaq turaly mәlimdeme jariyalap ýlgergen, 50-den astam qoghamdyq úiymdardy, partiyalardy, baspasóz oryndaryn toghystyrghan «Tәuelsizdikti qorghau» halyqtyq-demokratiyalyq qozghalysyna nege birikpeydi? Osy mәsele tónireginde birigip júmys jýrgizudi H.Qoja-Ahmetke aittyq ta. Ýy ishinen ýy tiguding qanday qajettiligi bar? Onyng ýstine H.Qoja-Ahmette ainalasyndaghy on-on bes adamnan ózge júrtty sonyna erte alatynday bedel de joq qoy.

Shyntuaytyna kelgende, ol múnday qadamgha M.Shahanovtan ósh alu maqsatynda baryp otyrghandyghy kýmәnsiz. Sebebi M.Shahanov «Azattyq» radiosyna bergen súhbatynda, Hasen Qoja-Ahmetpen jekpe-jek әngimesinde, H.Qoja-Ahmetting ÚQK-gha qyzmet etetindigin mәlimdegen bolatyn. Myna jaghdaydan keyin biz de M.Shahanov beker aitpaghan eken-au degen oida qaldyq.

Osy jayttardy saralay kele, biz «Otandy qorghau» halyq maydanynyng qúryluyn keybireuler tarapynan әdeyi úiymdastyrylghan arandatu dep bilemiz. Sondyqtan kópshilikti H.Qoja-Ahmetting júrttyng qúlaghyn sarsytqan baybalamdaryna arandap qalmaugha shaqyramyz.

«Jeltoqsan ruhy» qoghamdyq qozghalysy atynan:

Baqtybek IMANQOJA

Talghat RYSQÚLBEKOV

Erlan Baysymbekov

Amandyq RAMAZAN

Jambyl TAYJÚMAEV

Qúrmanghazy AYTMYRZA

Erjan SYPATAEV (Erbol Sypataevtyng inisi)

Altynay ASANOVA (Lәzzat Asanovanyng anasy)

Foto: azattyq.org