Jeksenbi, 19 Mamyr 2024
Janalyqtar 6693 0 pikir 20 Nauryz, 2010 saghat 07:11

Qúbash Saghidollaúly. Tazsha balanyng qyryq ótirigi

Ertede bir han Nauryz meyramynda halqyna jar salyp: «Kimde-kim aldyma kelip mýdirmey,  ótirik әngime qúrastyryp aityp ótse, sol adamgha qyzymdy berip, kýieu qylamyn, tipti uәzir de etemin. Biraq bir sertim bar: әngimesining ishine bir auyz shyn sóz qosylsa, dargha tartqyzamyn!» depti. Alayda hannyng qyzyn alyp, kýieu bolugha dәmelengender ótirigin kelistire almay dargha tartylyp jatady.  Elding eng sonynan bir tazsha kirip kelip, iyilip tәjim etip, sóileuge rúqsat súraghanmen han basynda «Jarqynym, óluge asyqqan ne qylghan balasyn? Tilimdi al da, qayta ghoy!» dep kelispeydi. Biraq Tәuelsizdikting qúrdasy Tazsha bala «arysy tas dәuiri, berisi saq, ghún kezindegi 5 myng jyldyq tarihymdaghy qyryq trillion ótirigimnen tek siyr jylghysyn bayan eteyin» dep әngimesine kirisipti. Sonymen býgingi Tazsha balanyng әngimesine qúlaq týrinizder:

Ertede bir han Nauryz meyramynda halqyna jar salyp: «Kimde-kim aldyma kelip mýdirmey,  ótirik әngime qúrastyryp aityp ótse, sol adamgha qyzymdy berip, kýieu qylamyn, tipti uәzir de etemin. Biraq bir sertim bar: әngimesining ishine bir auyz shyn sóz qosylsa, dargha tartqyzamyn!» depti. Alayda hannyng qyzyn alyp, kýieu bolugha dәmelengender ótirigin kelistire almay dargha tartylyp jatady.  Elding eng sonynan bir tazsha kirip kelip, iyilip tәjim etip, sóileuge rúqsat súraghanmen han basynda «Jarqynym, óluge asyqqan ne qylghan balasyn? Tilimdi al da, qayta ghoy!» dep kelispeydi. Biraq Tәuelsizdikting qúrdasy Tazsha bala «arysy tas dәuiri, berisi saq, ghún kezindegi 5 myng jyldyq tarihymdaghy qyryq trillion ótirigimnen tek siyr jylghysyn bayan eteyin» dep әngimesine kirisipti. Sonymen býgingi Tazsha balanyng әngimesine qúlaq týrinizder:

- Tyshqan  jylynan siyr jylyna auysqan uaqytta el aralap jýrip  últtyq sanaqtan bir tiyny úrlanbaghan qazaqtyng jer-dýnie halqynyng sanynan myng ese kóp bolyp, әlemde jemqorlyqtan ada Jerúiyq ornatqanyn kórdim. Sonyng aldynda ghana  daghdarysqa úshyraghan býkil әlemdi bir tengemen qútqaryp qalyp edim, sodan keyin-aq dollar úmytylyp tól tengemiz Elbasy kóterip jýrgen ghalamdyq ortaq valutagha ainalyp shygha keldi. Áriyne, búl mening «Daghdarystan shyghudyng kilti» jәne «Besinshi jol» iydeyalarymnyng negizinde iske asty. Myng jyl búryn habarlanghan devalivasiya saldarynan dollardyng qúny týsip, inflyasiya degendi estimey kettik. Nól payyzben nesie beretin bankterdi halyq mensinbey qaldy. Ýleskerlerding tiyn-tebenining arqasynda Niu-York siyaqty myng megapolis salyp tastap, onyng rahatyn olardyng jetinshi atasynan jetpisinshi úrpaghyna deyin kórip jatyr eken. O, toba, Qazaqstannyng bir shetinen ekinshi shetine deyin sharlaghanda pәter jaldamaq týgili, ýii joq bir qazaq kózge shalynbady. Elbasymen birge Ýn­distangha, Germaniyagha, Reseyge, BAÁ-ge, Finlyan­diyagha, Qytaygha, Ázirbayjangha, Týr­kiyagha, Ior­daniyagha, Italiyagha, Vatiy­kangha, Be­la­rusi­qa jәne Týrkimenstangha barghanymda sol el preziydentteri bizben  halyqaralyq diplomatiyalyq etikagha ainalghan qazaqtyng últtyq dәstýrimen qarsy aldy. Olardyng mingen «limuzinderi» de bizding otandyq ónim bolyp shyqty. Ol ol ma, әlemde qazaqsha bilmeytin qazaq týgili, Ahmet Yasaui, Jýsip Balasaghúni, Búqar jyrau, Mahambet, Abay, Shәkәrim, Múqaghaly ólen-jyrlaryn jatqa bilmeytin últ qalmapty. Pәli, basqa dinge kirgen, ózge últqa túrmysqa shyqqan, shetelge balasyn satqan bir qazaqty emge tappaysyz. Halyq qalaulylary shetelge bala satu bylay túrsyn, shetelden qazaq balalaryn satyp alu turaly zang qabyldaghanda «últtyng qamyn onsha oilamay jýrsizder» dep keyidim. Aghylshyn, orys tilderining arhaizmge ainalyp ketkeni sonshalyqty, ghalamtordyng bәri Kýltegin eskertkishindegi oimaq (runa) jazuynsyz júmys istemeydi eken. Álemdik jәne dәstýrli dinder sezine kelgen dinbasylar óz elderin qazaqtandyrugha, qazaq tilin ýiretuge qayta attanyp ketti. Áytsede, EQYÚ-nyng shtab-pәteri Astanagha kóship, qazaq tili BÚÚ men EQYÚ-daghy basty resmy tilge ainalyp jatqanyna  kónili tolmaytyn aghayyn kóp aramyzda.

«Qazaqtyng myng kýii» men «Qazaqtyng myng әni» әlemge tanylyp, atyshuly Robby Uiliyams, Djastin Timberleyk, Enriyke Iglesias, Britny Spirsteriniz júmyssyz qalypty. Áyteuir, qazaqtyng toylarynda Emiynem «Qara jorgha» biyin biylep, Shakira «Yapuraydy» shyrqap nәpagha tauyp, kýn kórip jýr eken. Evroviydenie Shәmshi Qaldayaqov festivalining kólenkesinde qalsa, әigili La Skalanyz bәsekege qabiletti boludan qalyp onyng ornyn YuNESKO kóleminde 100 jyldyghy toylanghan Gharifolla Qúrmanghaliyev atyndaghy bayqau basqan eken. Býkil әlemning azuyn aigha bilegen aqyndary ýshin ataqty Múqaghaly Maqataev atyndaghy bәige qol jetpes shyn. Aty alysqa ketken qazaq kinolary «Oskardy» olqysynsa, mulifilimderimiz «Uolt Disney» animasiyalyq ónimderin naryqtan yghystyrdy. Jazushy-ghalymdarymyz «Nobeli» syilyghyn shappay bermen alyp jýr. Býkil әlemdegi býldirshinder  «Órmekshi-adam» men «Shrekten» myng ese tanymal bolghandyqtan maghan, Tazsha balagha eliktep ósedi.

Kók tiyn shyghynsyz, merziminen 20 jyl búryn salynghan Almatynyng metrosymen әri-beri kezip jýrip bayaghy Hrapunovtyng tyghyp qoyghan qazynasyn tauyp halyqqa taratyp edim, halqymyz tayly-tayaghymen qalmay milliarder atanyp «Forbs» jurnalyna kirip ketken kezde bayaghy tórt-bes milliarderimiz kóshe sypyryp kóp ishinen kórinbey qaldy.

Áz Nauryzdyng qúrmetine dәl osy aida olimpiadalyq oiyndar tizimine engen qazaqsha kýres, kókpar, toghyzqúmalaq oiyndary boyynsha  olimpiadalyq oiyndar úiymdastyrylatyn boldy. Aytpaqshy, Qazaqstannyng Ontýstik Afrikadaghy futbol chempionatynda top jarghany óz aldyna, birge oqyghan Ronalidu men Bekhemning «Qayrat» futbol klubyna kirgiz» dep etegi jasqa tolghanda Aral tenizining arnasy qalpyna keldi-au.

Elbasynyng Joldauy boyynsha «100 mektep, 100 auruhana» jobasyn Ýkimetimiz әldeqashan ayaqtap, oryndap qoyghandyqtan «Qazaqstan-2030» strategiyasy qayta qaralyp jatqanyn estip  quandym. Sheteldik gharyshkerler basqa galaktikalarghy sayahattaugha jәne Kýnge tonazyp qaytugha

Bayqonyrdaghy qazaqtardan tәjiriybe ýirenuge kelip jýrgenine 100 ghasyr tolghany anyq. Álgi «QazSAT-1» jasandy serigimizdi Temirqazyqtyng ar jaghynan, Sholpannyng ber jaghynan tauyp alghanym ýshin 4 dýrkin «Enbek Eri» degen ataq berdi.

Reseydi Kedendik odaghymyzgha kirgizgeli beri Mәskeu ýshin Astananyng aitqany zangha ainalyp, tauardy su teginge alatyn boldyq. Kedendik odaghy týgil, әlemdik naryqty atyshuly «Made in Kazakhstan» markaly tauarlarymyz jaulap alyp, AQSh, Japoniya, Germaniya elderi 2030 jyly innovasiyalyq-industriyaldy damuda Qazaqstandy quyp jetu strategiyasyn qabyldap jatyr. Álemning nanotehnologiyagha tisi batpay jatqanda qazaq ghalymdary pikotehnologiyanyng týbin tesipti.

Osynyng bәrin esh mýdirmesten zulatqanymda  han razy bolyp qyzyn berip, ózine uәzir etip, sonyng qúrmetine búdan bylay Nauryz meyramyn BÚÚ shenberinde toylaudy úighardy, - dep Tazshaekeng әngimesin ayaqtady.

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2156
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2563
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2424
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1664