Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Janalyqtar 2988 0 pikir 22 Qazan, 2009 saghat 18:28

Shadiyar MOLDABEK. Maqtaaraldyq oqushylar oqu ornyna maqta terip jýr…

Biylghy jyl maqta uaqytynan bir aigha juyq kesh egilgenimen, diqandardyng quanyshyna qaray ónim jaqsy shyqty. Búrnaghy jyldary bir Maqtaaral audanynyng ózine 25 myng gasterbayterler kómekke kelse, ýstimizdegi jyly olardyng sany segiz mynnan asa qoyghan joq. Sonyng saldarynan qazir maqtaaraldyqtar bala-shaghasymen aq altyndy aq úlpanyng astynda qaldyryp almau qamyna kirisken. Maqtanyng jayyn bilmek maqsatpen arnayy audangha baryp qaytqanymyzda, audan әkimining orynbasary Jamantay Beysenbaev terimning birqalypty jýrip jatqanyn aitty. Kórshi audandardan kómekke terimshi tartu birqatar qiyndyqtar tudyryp otyrghan synayly. Sol sebepti oqushylar da óz otbasynyng ekken maqtasyn jinap aluda jәrdemge shyghyp jatqanynan habardar etti. Alayda tek sabaqtan tys uaqytta. Jamantay Qanayúly múny nyqtap aitty. Óitkeni oqushylardyng sabaqtan qalyp, terimge shyghuyna rúqsat joq. Oqushylardy, joghary oqu oryndarynyng studentterin aq altyn jinau nauqanyna aralastyru Kenester Odaghymen birge kelmeske ketken bolatyn. Alayda...

Biylghy jyl maqta uaqytynan bir aigha juyq kesh egilgenimen, diqandardyng quanyshyna qaray ónim jaqsy shyqty. Búrnaghy jyldary bir Maqtaaral audanynyng ózine 25 myng gasterbayterler kómekke kelse, ýstimizdegi jyly olardyng sany segiz mynnan asa qoyghan joq. Sonyng saldarynan qazir maqtaaraldyqtar bala-shaghasymen aq altyndy aq úlpanyng astynda qaldyryp almau qamyna kirisken. Maqtanyng jayyn bilmek maqsatpen arnayy audangha baryp qaytqanymyzda, audan әkimining orynbasary Jamantay Beysenbaev terimning birqalypty jýrip jatqanyn aitty. Kórshi audandardan kómekke terimshi tartu birqatar qiyndyqtar tudyryp otyrghan synayly. Sol sebepti oqushylar da óz otbasynyng ekken maqtasyn jinap aluda jәrdemge shyghyp jatqanynan habardar etti. Alayda tek sabaqtan tys uaqytta. Jamantay Qanayúly múny nyqtap aitty. Óitkeni oqushylardyng sabaqtan qalyp, terimge shyghuyna rúqsat joq. Oqushylardy, joghary oqu oryndarynyng studentterin aq altyn jinau nauqanyna aralastyru Kenester Odaghymen birge kelmeske ketken bolatyn. Alayda...

Uәjge qarsy bazyna
Jamantay Beysenbaev bilmey aitty ma, әlde bilse de jasyryp qalghysy keldi me, bilmedik, biletinimiz kóptegen maqtaaraldyq mektep oqushylary sabaqqa barmay, alqap basyna aq altyn teruge ketip qalady eken. Múny jergilikti prokuratura anyqtap otyr. - Qazannyng 9-kýni saghat tanghy toghyz jarymda Myrzakent kenti, Jana jol auyl әkimshiligindegi Ábilqasym Firdousy atyndaghy jalpy orta mektepting múghalimi Q.Basiyev, úiymdastyrushy Yu.Fayziyev, psiholog A.Súltanov jәne synyp jetekshileri S.Mirzaev, A.Súltanov, M.Sarbasova, Á.Pazylbekova jәne A.Debilovanyng qatysuymen osy mektep oqushylarynyng sabaqqa qatysu jaghdayyna tekseru jasaldy.

Tekseru barysynda sol kýngi kýndelik kestesine sәikes alghashqy auysymda oqityn 284 oqushynyng 45-i ghana partada otyrghan. Qalghan 239 oqushynyng ózderining otbasyna tiyesili maqta alqaptarynda maqta jinaugha ketkeni anyqtaldy. Búl jóninde akt týzilip, qorytyndysymen audandyq bilim bólimi mengerushisi men audan әkimining atyna úsynys engizildi, - deydi audan prokurory Haly Mamataev.

Prokurordyng sózin negizge alsaq, Jamantay Beysenbaevtyng búl jayttan beyhabar boluy mýmkin emes sekildi. Osy oqigha anyqtalghannan keyin audan prokurory Haly Rysqúlbekúlynyng tikeley tapsyrmasymen ózge de mektepterge kenetten tekseru jýrgizu tapsyrylady. Búl jolghy baghyt - Atakent óniri. Sonymen, Toqjigitov atyndaghy orta mektepte 32 oqushy belgisiz sebeptermen sabaqqa kelmese, Jambyl atyndaghy orta mektepte búl kýni qara kórsetpegen 58 oqushynyng 28-i maqta alqaptarynda jýrgeni anyqtaldy. Al Nauay atyndaghy orta mekteptegi birinshi kezekte dәris alatyn 297 oqushynyng 170-i mektepte emes, maqta alqabynda jýr eken. Tizim osylay jalghasyp kete beredi. Múnday tekseru kelesi kýnderi de Asyqata, Jetisay ónirlerinde jalghasyn tapty. Taghy da sol kórinis. Balanyng kóbi maqta alqaptarynda.
Endi myna soraqylyqqa qaranyz. Eng alghash tekserilip, birinshi auysymda oqityn 284 oqushynyng 45-i ghana sabaqta bolghany anyqtalyp, osy olqylyghy ýshin akt týzilip, audandyq bilim bólimi bastyghy men audan әkimining atyna úsynys týsiruge sebep bolghan mektepti aragha bes kýn salyp qayta teksergende aldynghy kórinis aina- qatesiz qaytalandy. Búl joly da 284 oqushynyng bar bolghany 44-i ghana partada otyrghan. Ózgeleri ýirenshikti әdetteri boyynsha maqta teruge ketipti.

Nebәri 4-5 kýnde audandaghy 118 mektepting 31-ining birinshi auysymda oqityn oqushylarynyng sabaqqa qatysu dengeyi tekserildi. Qorytyndysyna qaranyz: partada otyruy tiyis 8072 balanyng 1872-si (!) sabaqqa sebepsiz kelmegen. Búl - jalpy, oqushylardyng 25 payyzy degen sóz.

Oqushy ólimine jol berildi
Oqushylardyng mektepti tastap, maqta terimge shyghyp ketui óz aldyna, al olardyng júmys isteu barysyndaghy qauipsizdigine kim jauapty? Buyny qata qoymaghan jasóspirimderding kýshin paydalanushylar búl jaghyn da úmyt qaldyrghan synayly. Mysal kerek pe? Aytayyq. Qazan aiynyng 10-júldyzy kýni saghat shamamen 18:30-darda Atakent - Syrdariya tas jolynyng boyynda maqta teriminen kele jatqan Bapyshev atyndaghy orta mektepting 8-synyp oqushysy, yaghny 13 jasar Q.Ermektegin K.Boev degen azamat «Deu-Lasetti» markaly avtokóligimen soghyp, jasóspirim auyr soqqydan qaza boldy. Al búdan bes kýn búryn taghy da saghat 18:30-dar shamasynda Qyzylqúm auylynyng túrghyny, uaqytsha júmyssyz T.Ábishev MTZ-80 markaly traktorymen Asyqata - Shardara tas jolynyng boyynda kele jatyp, rulige ie bola almay qalu saldarynan traktorgha tirkelgen ekinshi tirkeme joldyng shetinen saygha janamalap qúlaghan. Memlekettik belgisi joq, tehnikalyq jaghdayy óte nashar traktordyng tirkemesinde sol sәtte «Saryarqa» orta mektebining deneshynyqtyru pәnining múghalimi Q.Eleusizov pen sol mektepting 9-synybynda oqityn 12 oqushy qyz bolghan. Apat saldarynan 4 oqushy týrli dene jaraqattarymen keshki saghat 21:40 minutta Asyqata kentining №1 auruhanasyna týsedi.

Bólim bastyghynyng orny - «bolinichnyi»
Mektep diyrektorynyng mindetin atqarushy S.Lespaeva qolda barda qonyshtan basqysy kelse kerek, 5 qazan kýni «Maqta-2009 jiyn-terimge qatysu turaly» №676 sandy búiryq shygharady. Onda «oqushylardyng maqta terim nauqanyna qatysuy sabaqtan tys uaqytta jýzege asyrylsyn, synyp jetekshileri oqushylardyng ata-analarynyng qarauynda maqta terimge qatysatyn oqushylar tizimin anyqtap, olardyng sabaqqa qatysuy qatang baqylaugha alynsyn» degen búiryq shygharghan. Sonda S.Lespaeva hanymnyng oiynsha, oqushylar ýy júmysyna qay kezde dayyndalulary kerek?
Audandyq prokuratura búl búiryqty zansyz dep tauyp, oqushylardy terimge alyp barghan deneshynyqtyru pәnining múghalimi Q.Eleusizov óz erkimen júmystan bosatylsa, matematika pәnin maqtagha «arnaghan» B.Sýleymenovagha bilim zannamasyn búzghany ýshin «sógis» jariyalandy.

- Osy zanbúzushylyqtargha jol beruge birden-bir sebep audandyq bilim bólimi men mektep basshylyghy tarapynan tiyisti vedomstvolyq baqylau óz dengeyinde jýrgizilmegen. Mektep oqushylarynyng júmys kýshin tiyimdi paydalanudy jәne pedagog qyzmetkerleri men oqushylardy zansyz júmysqa tartugha tyiym saludy retteytin qanday da bir shúghyl is-sharalar jýrgizbey, bilim beru salasyndaghy múnday bey-bereketsizdikti toqtatu mýmkin emes, - deydi audan prokurory Haly Rysqúlbekúly.

Osy sebepti de audan prokuraturasy tarapynan audan әkimining jәne bilim bólimi mengerushisining atyna mektep diyrektorlarynyng qatang jauapkershiligin sheship, keleshekte múnday zanbúzushylyqtargha jol bermeu jóninde shúghyl shara qarastyru jóninde úsynys engizildi. Al birneshe jyldan beri audannyng bilim salasynyng sapasyn songhy oryndardan joghary sýirey almaghan bólim basshysy Mәlik Yrsymbetov myrza úzaq uaqyttan beri «bolinichnyida»...

 

«Alash ainasy» gazeti 21 Qazan 2009 jyl

 

0 pikir