Ospan RAQYMBEK. MÁULEN ÁShIMBAEV TA KINOGhA AUYZ SALDY
Arghymaqtan tughan budan bar,
Kýninde kórinim jerdi alghysyz.
Jaqsydan tughan jaman bar,
Kýnderding kýni bolghanda
Bir ayaq asqa alghysyz.
Shalkiyiz jyrau
.
Múny bastaghan Qorghanys ministri Ádilbek JAQSYBEKOV. Preziydentting sýiikti kadrlarynyng biri Ádilbek myrza «sugha salsa batpaytyn, otqa salsa janbaytyn» jan. Astanalyq qarjy jýielerining birindegi bylyqtarynyng sheti qansha qozghalsa da, búl ornynan myzghyr emes. Tipti, muzagha qol sozyp, «Afalinanyng qarghuy» atty filimge ssenariy jazyp, kinony da bitirip tastaghan jayy bar...
Endi osy kókesining jolyn preziydent әkimshiligi jetekshisining orynbasary Mәulen ÁShIMBAEV myrza jalghastyrugha talpynuda. Jaqynda «Qazaqfilim» kinostudiyasyna M.Áshimbaev jәne E.TÚRSYNOVtardyng avtorlyghymen Ernest HEMINGUEYding «Shal men teniz» atty hikayatyn ekrandaugha arnalghan ssenariy jobasy týsipti.
Belgili kinoger Ermek Túrsynovty týsinuge bolady. «Kelin» kartinasynan song oghan filim alu mәselesi onay emes. Preziydent әkimshiligin jaghalap, qiynnan qiystyrugha tyrysatyny belgili. Al osyghan deyin ónerge esh talas bildirmegen, «sýikimdi sheneunik» Mәulen Áshimbaevqa ne joryq?
Arghymaqtan tughan budan bar,
Kýninde kórinim jerdi alghysyz.
Jaqsydan tughan jaman bar,
Kýnderding kýni bolghanda
Bir ayaq asqa alghysyz.
Shalkiyiz jyrau
.
Múny bastaghan Qorghanys ministri Ádilbek JAQSYBEKOV. Preziydentting sýiikti kadrlarynyng biri Ádilbek myrza «sugha salsa batpaytyn, otqa salsa janbaytyn» jan. Astanalyq qarjy jýielerining birindegi bylyqtarynyng sheti qansha qozghalsa da, búl ornynan myzghyr emes. Tipti, muzagha qol sozyp, «Afalinanyng qarghuy» atty filimge ssenariy jazyp, kinony da bitirip tastaghan jayy bar...
Endi osy kókesining jolyn preziydent әkimshiligi jetekshisining orynbasary Mәulen ÁShIMBAEV myrza jalghastyrugha talpynuda. Jaqynda «Qazaqfilim» kinostudiyasyna M.Áshimbaev jәne E.TÚRSYNOVtardyng avtorlyghymen Ernest HEMINGUEYding «Shal men teniz» atty hikayatyn ekrandaugha arnalghan ssenariy jobasy týsipti.
Belgili kinoger Ermek Túrsynovty týsinuge bolady. «Kelin» kartinasynan song oghan filim alu mәselesi onay emes. Preziydent әkimshiligin jaghalap, qiynnan qiystyrugha tyrysatyny belgili. Al osyghan deyin ónerge esh talas bildirmegen, «sýikimdi sheneunik» Mәulen Áshimbaevqa ne joryq?
Sóz basynda ataghan «Afalinanyng qarghuy» filiminde bizding Preziydentting de obrazy bar kórinedi. Sony dayarlau barysynda Jaqsybekov Núrekene: «osynday jeri bar edi, soghan akter tandap jatyrmyz» degende preziydent myrza: «ózim týse salamyn, nesi bar?» dep әlek qylghan desedi. NAZARBAEVty «REYGAN bolam» degen rayynan manyndaghylar maqtap jatyp, әreng qaytarghan eken. Osy jayttan habardar Áshimbaev Preziydentting baghyn jәne bir synap kórgisi kele me? Tek Hemingueyding keyipkeri - balyqshy shal men bizding Núrekendi bir qayyqqa qalay syighyzbaq?
Bala - bauyr etin, kimge bolsa da óz úrpaghy ystyq, óz balasy jaqyn. El ónerine enbek sinirgen talay myqtynyng balasy býginde biyik-biyik jerlerde jýr. Ghalym Nemat KELIMBETOVtyng Qayraty, aqyn Qalijan BEKHOJINning Erlany, jazushy Seyitjan OMAROVtyng Janayy, synshy Saghat ÁShIMBAEVtyng Mәuleni, taghy-taghy kóptegen zamandastar - el aldynda. Olardyng shyqqan tóbesine qyzghanyshpen qaraudan aulaqpyz, tek olardyng әke atyna layyq is jasauy qanday? Osy mәsele qashanda ózekti. Qashanda nәzik hәm asa manyzdy dýniye. «Sýier úlyng bolsa, sen sýi, Sýiinerge jarar ol. Sýikimi joq qúr masyl bi, Sýiretilip óter sol».
Saghat Áshimbaev sekseninshi jyldardyng sonynda qazaq televiziyasynda basshylyq jasady. Jeltoqsan oqighasynyng kadrlaryn saqtap qalugha septesti. «Qaryz ben paryz» atty habar jýrgizdi. Últtyng eng ózekti mәselelerine boylady. Últ ziyalylaryn jinap, olarmen qazaqtyng ortaq qayghysyn birge sezindi.
Qazaqtyng birtuar balasy, sol arda Saghattyng úly Mәulen Áshimbaev myrza býginde sonau amerika jazushysy Ernest Hemingueyding «Shal men tenizine» sekirip әlek. Aq jaghalynyng ónerge úmtylghan talpynysyn qoldayyq delik, (óner jýrekti júmsartady ghoy) biraq, nege ol JÝSIPBEKting «Aqbilegi», MÚHTARdyng «Qily zamany», ILIYaStyng «Qahary», ÁBIShting «Shynyrauy», MAGhAUINning «Shaqan Sherisi» emes? Mәulen myrza óz últynyng aqyn-jazushysyn aqtaryp kórdi me eken? Zerdelep oqydy ma eken?
Áriyne, Hem әkeyding «Shal men tenizi» әlemdik әdebiyettegi tendessiz tuyndylardyng biri. Al ol Mәulen Áshimbaev pen Ermek Túrsynov siyaqty «úly ssenaristerge» zәru bolyp túr, solardyng ekrandauyn әlem kiynematografiyasy taghatsyz kýtude degenge kim sener?
Búl sheneunikting kitap oqitynyna kýmәn keltirmeymiz. Ádeby tuyndydan lәzzat aludyng ózindik orny bar. Alayda, qoly úzyn sheneunik-oqyrman atauly әserlengen әngimesin kinogha ainaldyrugha talpyna berse, әdebiyetten ne qalmaq? Jәne Heminguey ómirinen azdy-kópti habarymyz bar edi: úly jazushy óz shygharmalaryna týsirilgen birde bir filimge kónili tolghan emes. Amerikanyng eng aimýiizdi rejisserleri kirisse de jazushy jýregin selt etkize almaghan bolatyn.
Memleketshildik әr qadamnan kórinuge kerek. Ana tilin bydyqtap әreng sóileytin Mәulen myrza ózin últshylmyn dep eseptemes, biraq, memleketshilmin deytini aidan anyq. Endeshe, jas memleketting ózindik beynesin jasauda әr azamat әr isimen ýles qosugha mindetti. Ruhani-iydeologiyalyq baghyttaghy el qadamyn rettep otyratyn, mindetti sheneunikting osy bir qylyghy onyng memleketshildigine syn...
«QAZAQSTAN» apatlyghy, №36 (276), 8-qazan, 2009 jyl
