Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Alasapyran 2812 56 pikir 7 Jeltoqsan, 2023 saghat 12:22

Eki el egesi men... enseni ezer esuastyq

«Kim jenedi – Ukraina ma, Resey me?» degen saual búl kýnderi barshamyzdy mazalap jýrgeni ras. Putinning «birneshe kýnde bliskrig jasap, Kiyevke jetemin» oiy jýzege aspay, soghystyng bastalghanyna eki jyldyng jýzi bop qaldy.

Mine, Europanyng shyghysyndaghy soghystan qúlaqqa jaghymsyz, jaysyz habarlar jetude..

Birinshiden, Ukraina qaruly kýshterining (UQK) qarsy shabuyly naqty nәtiyje bermey, tolastaghan siyaqty. Alda qylyshyn sýirep qabaghy qatuly qys keledi. Bonapart Napoleon men Adolif Gitlerding týbine jetken búl aimaqtyng ayazy jylu beru infraqúrylymynyng kýl-talqany shyqqan ukraindyqtargha onay bolmayyn dep túr. Múnyng ózi soghystan әbden tityqtaghan jergilikti halyqtyng kónil-kýiine óz әserin tiygizetini aitpasa da týsinikti.

Ekinshiden, soghys kezinde bir jaghadan bas, bir jennen qol shygharugha tiyis ukrain biyligining óz ishinen shy shyqty. Keshegi qandykóilek dostar endigi jerde sayasy qarsylastargha ainalyp bara jatqanday. Ol ýderisting katalizatory kelesi jyly ótuge tiyis kezekti preziydent saylauy bolsa kerek. Zelenskiyding soghys kezinde ózderine birshama bedel jinap alghan keybir seriktesteri onymen arazdasyp, preziydenttik ambisiyalaryn tanyta bastaghanday. UQK bas qolbasshysy Zalujnyidyng qarasha aiyndaghy atyshuly demarshy tek qana soghys jýrgizu taktikasy men oghan berilgen baghanyng alshaqtyghymen shektele qoymaytyn syqyldy. Múnyng ózi Zelenskiyding óz komandasyna ie bola almaghan kóshbasshy retinde tanytyp qoyghany da ras. Ol bolsa, onyng halyqaralyq alanda, әsirese, Ukrainagha kómektesip jatqan yqpaldy elder aldyndaghy abyroy-bedeline núqsan keltirude. Onyng ózi Batys elderining kómek beru qarqynyna teris әserin tiygizetini taghy bar.

Kómek demekshi, ýshinshiden, alghashynda Ukrainagha sózsiz qoldau kórsetip, qol úshyn berude auyzbirshilik tanytqan «újymdyq Batystyn» býginde niyeti basqasha sekildi. Birqatar elde sol kómekting qajettigine kýmәn keltirilude. Onday antiukraindyq dauystar, әsirese, onshyl partiyalardyng yqpaly mol memleketterde qatty shyghuda. Biylik basyna kelgenderi ol úrandardy ókimettik sheshimge ainaldyrugha tyrysuda.

Mәselen, eng quatty demeushi AQSh-ty alayyq. Soghys bastalghaly ol Ukrainagha 110 milliard dollar kóleminde әskery jәne ekonomikalyq kómek beripti.

AQSh-taghy partiyaaralyq tartys ta búl mәselege óz әserin tiygizude. Eger de Bayden bastaghan demokrattar Ukraina jaghynda bolsa, «trampshyl» respublikalyqtar oghan qarsy. Jәne de jay ghana qarsy bolmay, Zelenskiyding ókimetine qiyn súraqtar qoida. Ol saualdar Ukraina biyligining soghysqa qatysty naqty strategiyasynyng bar-joqtyghyna, qaqtyghysty sheshu joldaryna, kórsetilip otyrghan kómekting óz maqsatynda әri tiyimdi júmsaluyna qatysty bop túr. Qinalyp jatqan ukraindyqtargha qolyn sozghysy joq respublikashyldar birazdan beri Zelenskiy ókimetindegi korrupsiya turaly da aita bastady.

AQSh Kongresindegi osynau talas-tartysty kórip, Zelenskiy osy aptada AQSh Senatynda sóileuden bas tartty.

Bayden bolsa, shyr-pyr bolyp, «Ukrainagha berer kómek toqtatylsa, ol naghyz esuastyq bolady!», - dep dabyl qaghuda. AQSh preziydentining búl sózine qosylmasqa laj joq!

Salystyra aitsaq, ishki jalpy ónimi 200 milliard dollar Ukrainanyng 2023 jylghy budjetining 60 prosentke juyghyn shetelden kelgen qarjy qúraghan.

Endi osy jәrdem azaysa ne tipti toqtap qalsa, ne bolmaq?!

«Jyghylghangha júdyryq» jemekshi, «újymdyq Batystyn» Ukrainagha beretin kómegine endigi jerde Palestina (dәlirek aitsaq, HAMAS) men Izraili arasyndaghy soghys óz kesirin tiygizude. Yaghni, Ukrainagha keler qaru-jaraq pen qarjy kólemi azaya týspek.

Resey jaghy da onyp túrghan joq. Sanksiyalar men tyiymdar el ekonomikasyn mýldem qúldyratpasa da, birshama ziyanyn keltirude. Qarapayym halyqtyng jaghdayy qiyndap, shetel qarjy instituttaryna kiriptar reseylik oligarhtar tabysynan airyluda. Oghan qosa, qoghamdyq pikir de «osy soghystyng bizge ne keregi bar?» degen jaqqa oiysyp jatqanday. «Qyrym bizdiki»!» degen kezindegi eyforiyadan Reseyding derevnyalary aiyqqan syqyldy. Mobilizasiyalanghandardyng analary men júbaylary tútas bir qozghalysqa ainalyp barady. Al әiel qauymyna qarsy shyqqan bir de ir jýie onghan emes, ony tarih kórsetip otyr.

Bir nәrse anyq: Ukrainanyng jenilgeni – keshegi Sovet Odaghy imperiyasynyng qúramynda bolghan bir respublikanyng jenilgeni ghana emes.

Búl soghys – neoimperiyalyq sayasat iydeologiyasynyng tuyn kótergen basqynshyl Resey men órkeniyetti qauymdastyqqa qaray bet búrghan Ukraina arasyndaghy soghys qana emes.

Jeme jemge kelgende búl soghys – Resey men halyqaralyq zannamagha moyynsúnghan, Birikken Últtar úiymynyng sheshimderin basshylyqqa alghan sol órkeniyetti qauymdastyq arasyndaghy soghys.

Resey jense, jalghyz Ukrainany jenip qana qoymaydy.

Resey jense, sol órkeniyetti qauymdastyqty jenedi.

Jәne de ol qauymdastyqqa tek «újymdyq Batys» qana jatpaydy.

Ol qauymdastyqqa «ógizge tughan kýn búzaugha da tuady» degen ataly sózdi esten shygharmauy tiyis, keshegi Sovet imperiyasynyng qúramynda bolghan, onyng ýstine onymen shekaralas elder de jatady. Biz de sol sanatqa kiremiz.

«Beybitshilikti qalasan, soghysqa dayyndal!» degen sóz jogharydaghy mәtelding zandy jalghasy bolsa kerek.

Kez kelgen mysaldyng ghibraty bolatyn sekildi kez kelgen maqalanyng týiini bolady. Búl jazbanyng týiini sol: kim bolsang da, óz kýshine sen!

Búl ghibrat jeke adamgha da, tútas memleketke de tikeley qatysty!

Ámirjan Qosan

Abai.kz

56 pikir