Senbi, 27 Sәuir 2024
Janalyqtar 2795 0 pikir 14 Tamyz, 2013 saghat 07:08

Ábdirashit Bәkirúly. Últ ózgerip barady...

Búrynghy qúndylyqtar "donkihottyqqa" ainalghan zamanda Últ ózining baghyt-baghdarynan ajyrap, qanday qasiyet qadirli, qaysysy últty algha jeteleytinin bilmey, tek biylik pen baylyqqa jantalasa úmtylghan, odan әjepteuir payda kórip "adam" qataryna qosylghandargha qyzygha da qyzghana qaraumen kýnin ótkizedi. Qoghamda "baylyqqa jetu", aqsha, "jenil ómir" jәne t.s.s. "qasiyetsymaqtar" ýlgi bolyp, halyq aza bastaydy. Biraq enbeksiz kelgen baylyqta bereke joq, әri, ol baylyq bәrine birdey búiyruy mýmkin emes. Sondyqtan, halyq óz qiyaly men qayghysymen, zarymen jekpe jek qaldy. Al biyligi halqyna "óz kýnindi kór" dep, orta jolda short ketti... ....

Soghys kezinde kórshi auyldyng shetine bir orys әieli "bolmaghanda bireui tiri qalsyn" dep, úlyn jetektep, qúndaqtauly qyzyn qaldyryp ketken eken. Neshe zamannan keyin Mәskeude KGB-da isteytin Úly sheshe amanatymen qaryndasyn izdep tabady. Alayda sheshe bayqústyng ómiri tek qúsalyqpen ótipti... Sonymen aghasy qaryndasyn tapty, asyrap alghan әkesi qyzdy tauyp alghanyn moyyndady... Biraq sony ne boldy? Jany qazaq "qaryndas" aghasyn qabyldamay qoydy. Onyng "Mәskeuden ýy әperem, balalaryndy oqytam" degen sózin qúlaghyna da qystyrmady. Orystyng "qazaq bolghan qyzy" osynday minez tanytty! Óitkeni, ol qyz naghyz últtyq sana ayasynda, qazaqy dәstýrmen, qazaqtyng últtyq sanasy bólinbegen ortada tәrbiyelengen bolatyn... Ony, tipten, altynmen aptalghan Mәskeu de qyzyqtyrmady!

Búrynghy qúndylyqtar "donkihottyqqa" ainalghan zamanda Últ ózining baghyt-baghdarynan ajyrap, qanday qasiyet qadirli, qaysysy últty algha jeteleytinin bilmey, tek biylik pen baylyqqa jantalasa úmtylghan, odan әjepteuir payda kórip "adam" qataryna qosylghandargha qyzygha da qyzghana qaraumen kýnin ótkizedi. Qoghamda "baylyqqa jetu", aqsha, "jenil ómir" jәne t.s.s. "qasiyetsymaqtar" ýlgi bolyp, halyq aza bastaydy. Biraq enbeksiz kelgen baylyqta bereke joq, әri, ol baylyq bәrine birdey búiyruy mýmkin emes. Sondyqtan, halyq óz qiyaly men qayghysymen, zarymen jekpe jek qaldy. Al biyligi halqyna "óz kýnindi kór" dep, orta jolda short ketti... ....

Soghys kezinde kórshi auyldyng shetine bir orys әieli "bolmaghanda bireui tiri qalsyn" dep, úlyn jetektep, qúndaqtauly qyzyn qaldyryp ketken eken. Neshe zamannan keyin Mәskeude KGB-da isteytin Úly sheshe amanatymen qaryndasyn izdep tabady. Alayda sheshe bayqústyng ómiri tek qúsalyqpen ótipti... Sonymen aghasy qaryndasyn tapty, asyrap alghan әkesi qyzdy tauyp alghanyn moyyndady... Biraq sony ne boldy? Jany qazaq "qaryndas" aghasyn qabyldamay qoydy. Onyng "Mәskeuden ýy әperem, balalaryndy oqytam" degen sózin qúlaghyna da qystyrmady. Orystyng "qazaq bolghan qyzy" osynday minez tanytty! Óitkeni, ol qyz naghyz últtyq sana ayasynda, qazaqy dәstýrmen, qazaqtyng últtyq sanasy bólinbegen ortada tәrbiyelengen bolatyn... Ony, tipten, altynmen aptalghan Mәskeu de qyzyqtyrmady!

Mine, dәl sol sekildi "tastandy" kónil kýy qazir bizde de bar. Biraq biz ýshin qúsalanatyn "әke" de, "sheshe" de joq, sonymen birge, "baryn da, aryn da satpaytyn" qyz da joq bizde! Býginde baylyqtyng buy adamy qasiyetti túnshyqtyrghan, kóz túmandanghan, aqyl auysqan... ...Áriyne,eger adamgha baylyq iskerlikpen, aqylmen, enbekpen kelse - onda bizden ótken núrly qogham bolmas edi! Ókinishke oray, onday talpynys alqymnan qysylyp túr: tekseris pen kreditting eng qatal, ayausyz týri bizde ghana bar. Búl ýrdisting toqtaytyn týri joq. Qayta, kerisinshe, órship barady: mysaly, ózimizde óndiriletin tauar tym az bolghandyqtan, onyng basym bóligin shetten alamyz. Endi sol tauarlar Qazaqstanda ózindik qúnynan 50-100-300 payyz joghary baghamen satylady. Múnda da últ mýddesine degen nemqúraylylyqty aiqyn bayqaymyz. Endeshe, qazirgi últ jaghdayy – Múhtar Áuezovtyng «Qorghansyzdyng kýni» әngimesining bas keyipkeri boludan tym alys emes der edik. Mәselen, 2017 jyldan song bizding «Ghazizalar» 63 jasta ghana zeynetke shygha alady... Búl memlekette «aboriygendik» últty qorghaytyn kýsh bar ma?!. Qayda ol?

Sharasyz halyqtyng basym bóligi býginde jeke bankilerge basybayly. ...Qazaqta "Ýsh kýn ashyqqannan aqyl súrama" degen sóz bar,  sol aitqanday «Últtyq oilau» búrynghy ashtyq zamanda bir ólse, qazir de túralap túr: bala-shaghany asyrau ýshin, oqudyng aqshasyn tóleu ýshin jantalasyp, kredit alqymnan alyp, bankilermen jaghalasyp, kýshtining mysy basyp әlsiregen, odan әri aitsaq − auyra qalsa deputattardyng úsynysymen jekemenshikke ótkeli túrghan auruhana men emhanagha, uday qymbat dәrihanagha bas súqpay, úrpaghyn auyzdan jyrmay óle salugha dayar jankeshti últtyng sanasy laulap jana ma, kózinde úshqyn bola ma? Boluy mýmkin, biraq byqsyghan kýide! Sondyqtan televizor qarap, ondaghy aitylghangha eltigen kýide otyra beru − últtyng negizgi "minezine" ainaluda. Selt etuge shama qalmauda, shama týgesilip barady,,,. últ ózgerip barady!

Abai.kz

0 pikir