Senbi, 27 Sәuir 2024
Ádebiyet 2089 0 pikir 16 Nauryz, 2023 saghat 13:44

Qytaydyng qazirgi әdebiyeti...

Basy: Nemis jazushysy: «Qytaydyng qazirgi әdebiyeti - qoqys...»

Jalghasy: «Qytay jazushylary shetinen araqkesh, jalqau...»

Jalghasy: «Qytaylyq jazushylar kóp jazghan sayyn nashar jazady»

Jalghasy: Qytaydyng qazirgi әdebiyeti qay dengeyde?


21

Mu Siyn

Men eng jaqsy kóretin jazushylarymnyng biri, qytaylyqtar ony Tayvani jazushysy dep oilaydy, al Tayvanidyqtar ony qytay jazushysy dep oilaydy. Mu Sinning shygharmalary shynymen de búl kenistikten ózgeshe joghary satyda. Maghan Mu Sinning keybir sóilemderi qatty únaydy: «Búryn kýnimiz bayau ótetin, kólikter de, attar da, poshtalar da bayau boldy, ómirde bir adamdy jaqsy kórseng sol jetetin», «Myndaghan maqtaghan aghashtar otqa oranyp, kýmis gýlderge  ainalghanda meni izdemender, taghy izdep mazalay bersender men qar bolyp jauamyn». Qanday keremet sóilemder?..

Onyng «Ádeby estelikterin» (Mu Siniding leksiyalarynyng negizinde shәkirti Chen Dansin óndep, basyp shygharghan) oqyp kóriniz, búl adam osy bir ómirinde sonshama kóp kitapty qalay oqyp, sonshama mol bilimge ie bolady dep qayta-qayta tandandym. Mu Sin romandarynyng jazyluy sonshalyq kýrdeli emes, qarapayym, jәy dialogtardan túrady. Guansy ped uniyversiytetining baspasy Mu Sinning keybir shygharmalaryn basyp shygharuda, biraq Mu Sinning kózi tirisinde kóp enbekteri shyqpady, olardyng kópshiligi әli rettelmegen, men olardyng bolashaqta birinen song biri jariyalanatynyna senemin.

22

Bay Syaniyon

Nege ekeni belgisiz, Tayvani jazushylarynyng kóbi qytay jazushylaryn jaqsy tanymaydy, al Tayvannyng kóptegen ataqty jazushylary da qytayda onsha tanymal emes. Áriyne, búl qalypty jaghday shyghar. Bay Syaniyon general Bay Chonsiyding úly.

Onyng «Taypey adamdary» jәne «Niu-Yorktik qonaq» siyaqty kóptegen shygharmalary oqugha túrarlyq, búl әngimeler jinaghynyng bәri tamasha. Bay Syanionnyng jazuynda dәstýrli nәziktik pen talghampazdyq bar, ol eki búghaz arasyndaghy sayasy oqighalardyng әserine kóp úshyramaghan, klassikalyq súlulyq onyng shygharmalarynda jaqsy beynelengen. Onyng eng kóp jazghany – tughan qalasy Guyliyn. Bir kezderi 20-ghasyrdaghy eng jaqsy 100 qytay romanynyng ishinde osy «Taypey adamdary» jetinshi oryngha ie boldy, búl tiri jazushylar arasyndaghy eng joghary reyting. Kezinde Bay Syaniyon ózining gomoseksualist ekenin kópshilik aldynda moyyndady jәne onyng «Ny Szy» romany kólenkede ómir sýretin osy topty sipattaydy.

23

Yan Geliyn

Onyng tuyndylary kino men televiydeniyege beyimdeuge óte qolayly. Songhy jyldary birneshe tuyndylary kinoseriyaldargha beyimdelip, olardyng barlyghy sәtti shyqty. Yan Geliynnyng romandary óte jaqsy jazylghan, biraq onyng shygharmalary әli әdebiyet tarihy oqulyqtaryna enbegendikten olarmen endi ghana tanysa bastadym. Klassikalyq romandar arasynda әielderdi bas keyipker etken romandar kóp emes, bolghandarynyng ózinde nәzik sezim aiqyn jazylmaghan.

Maghan onyng «Toghyzynshy jesir» romany qatty únady. Japoniyagha qarsy soghystyng tarihy men qytay halyq respublikasynng tarihy turaly óte jaqsy jazghan. Sonymen birge sol erekshe dәuirdegi japon әieli, qytaylyq әiel jәne qytaylyq er adam turaly qarapayym erejeni jәne anyzgha ainalghan oqighany bayandaytyn «Kishkentay apay Duohe»ny sizderge oqugha úsynamyn. «Fusan» AQSh-taghy qytaylyq jezókshelerding ómirin bayandaydy. Roman ekinshi jaqpen bayandalady, ol da erekshe. «Qylmysty Yan Shy» filimge beyimdelgendikten (romannyng sony ghana týsirilgen), ol óte tanymal jәne jaqsy jazylghan.

24

Ey Guanchiyn

Ye Guanchin – manichjur, Yehena әuletining úrpaghy. «Tút teru» romanyn óte jaqsy jazghan. Manichjur jәne Sin әuletterining ýlken tekti әuletining quanyshy men qayghysyn bayandap, otbasy tarihyn jazghan. Qazir jyl sayyn qyryq-elu roman oqimyn, bir demmen oqityn, júrttyng kózin ashatyn shygharma óte siyrek.

25

By Feyy

Songhy jyldary ataghy shyghyp kele jatqan qalamgerlerdi biri. By Feyy «Qytaydaghy әielder turaly jazatyn eng jaqsy er jazushy» retinde tanymal jәne ol әiel psihologiyasyn óte sheber suretteydi. By Feyy turaly kóptegen anekdottardy aitylady. By Feyy birtýrli adam, temekige әues, osy kýnge deyin úyaly telefon qoldanbaydy, telefon kerek kezde ainalasyndaghylardan súraydy.

Onyng soqyr massajist turaly jazghan «Masajist» (Mao Dun әdebiyet syilyghyn jenip alghan shygharma) oqugha úsynamyn; «Sin Yi» povestinde drama akterleri turaly aitady; onyng «ngmiy», «iyshýiy», «iyyan» degen povestteri әigili shygharma. «Jazyq» romanyda tamasha 1976 jyldy jazdy.

Jalghasy bar...

Núrhalyq Abdyraqyn

Abai.kz

0 pikir