Býgin premier-ministr Álihan Smayylov Qazaqstan, Ózbekstan jәne Resey arasynda «gaz odaghyn» qúru boyynsha eshqanday resmy úsynys kelip týspegenin aitty.

«Qazirgi uaqytta ýsh jaqty gaz odaghyn qúru boyynsha resmy úsynys alghan joqpyz. Alghan kezde ony qarastyra jatarmyz», - dedi Álihan Smayylov Ýkimet otyrysynan keyin BAQ ókilderining saualyna jauap berip.

Ýkimet basshysynyng sózinshe, Reseymen aradaghy gazben qamtu salasyndaghy yntymaqtastyq mәselesi ekijaqty kelissózder arqyly jýrgizilip jatyr.

«Tayau uaqytta «Gazprommen» kelissózding kelesi kezenin kýtip otyrmyz. Býkil qarym-qatynas kommersiyalyq jәne ózara tiyimdi sharttarmen jasalady. Biz ekijaqty formattaghy júmysty jalghastyramyz», - dedi Premier-Ministr.

Al Resey SIM basshysynyng orynbasary Mihail Galuzin ótken jyldyng 26 jeltoqsanynda TASS-qa bergen súhbatynda «Ýshtik gaz odaghyn qúrugha aitarlyqtay kedergiler joghyn әri Reseyding seriktesteri osy baghyttaghy is-әreketke dayyn otyrghanyn» jetkizgen.

««Ýshtik gaz odaghyn» qúru iydeyasy Reseymen qatar, bizding әriptesterimiz: Qazaqstan men Ózbekstannyng da qyzyghushylyq tudyrady. Osy saladaghy ózara is-qimyl energetikalyq qajettilikti, halyqtyng әleumettik-ekonomikalyq túraqtylyghy men әl-auqatyn qamtamasyz etu ýshin qajet.

Ózbekstan Respublikasynyng jobagha qatysu, qatyspauyna keler bolsaq, preziydent Putin 9 jeltoqsanda Bishkekte ótken EAEO Sammiyti ayaqtalghannan keyin, baspasóz mәslihaty barysynda yqtimal energetikalyq aliyans qúru boyynsha júmys bastalghanyn atap ótti. Resey seriktesteri osy baghyttaghy birlesken is-qimyldargha dayyn. IYdeyany jýzege asyru ýshin eshqanday manyzdy kedergiler joq, biraq, eng aldymen, ýlken jýieli júmys atqaryluy kerek. Ásirese saraptamalyq dengeyde. Qazir ony ýsh elding qúzyretti ministrlikteri jýrgizip jatyr», - degendi aitty ol.

Ayta keteyik, «Ýshtik gaz odaghyn» qúru iydeyasyn Putin 2022 jylghy qarasha aiynyng sonynda Qazaqstan preziydenti Qasym-Jomart Toqaevtyng Mәskeuge resmy sapary kezinde aitqan. Onyng oiynsha, Resey gazy Ortalyq Aziya arqyly Qytay naryghyna shyqpaq.

«Resey, Qazaqstan, Ózbekstanda Kenes zamanynan beri birtútas gaz tasymaldau jýiesi qalyptasqan. Ózara yntymaqtastyqty keneytu ýshin bizde ýlken mýmkindikter bar», - degen edi Reseylik viyse-premier Aleksandr Novak.

Preziydent Toqaev elge oralghannan keyin eki kýn ótkende Qazaqstan búl iydeyany qabyldamaytynyn mәlimdegen bolatyn.

QR Energetika ministri Bolat Aqsholaqov Qazaqstan Resey jәne Ózbekstanmen gaz mәselesi boyynsha tyghyz yntymaqtastyqta júmys isteytinin, biraq gaz odaghyn qúru mәselesin talqylamaghanyn jetkizdi.

«Eshqanday da gaz odaghy turaly kelissóz bolghan joq. Biz eki jaqty әngime jýrgizip otyrmyz, elimizding soltýstik-shyghys aimaghyn gazdandyru mәselesin sheshu ýshin Reseyge jii baryp jýrgenimdi bilesizder. Ózbekstanmen de qarym-qatynasymyz bar, óitkeni biz Aziya gaz qúbyry men Búqara - Tashkent - Bishkek - Almaty gaz qúbyrynyng jýiesinde birge otyrmyz. Ózbekstannyng gaz mәselesi boyynsha Reseymen óz qatynasy bar. Keyde ýsheulep otyryp, talqylaytyn mәsele bolady. Biraq ol gaz odaghyn qúru degen sóz emes», – dedi Aqsholaqov.

Ózbekstan da Kremliding jobasynan bas tartqanyn habarlaghan edi.

«Ózbekstan kórshi elderden gaz jәne elektr energiyasyn satyp alu turaly kelissózder jýrgizude, biraq «qanday da bir odaq ne úiym arqyly emes», - dedi Ózbekstan energetika ministri Jorabek Myrzamahmudov.

Myrzamahmudovtyng sózinshe, Ózbekstan gaz tapshylyghyn kórip otyrsa da, «últtyq mýddesine, ekonomikasy men tәuelsizdigine» qauip tóndirgisi kelmeydi. Ózbekstan gazdyng jetispeushiliginen birqatar ónirlerde elektr quatyn qoldan óshirip, Tashkent pen Ferghana alqabynda gaz qún stansiyalarynyng júmysyn toqtatqan.

«Biz gaz alu ýshin ózge elding sayasy sharttaryn eshqashan qabyldamaymyz», - dep atap ótti ózbek ministri. Ol Ózbekstannyng Resey jәne basqa elderden gazdy qolayly baghagha jәne kelisimshart negizinde satyp alatynyn aitady.

«Reseyden gaz jetkizu turaly kelisim jasalghan kýnde de, ol odaq qúru degendi bildirmeydi. Ózbekstannyng Reseymen ortaq shekarasy joq. Sondyqtan gazdy kórshi Qazaqstan arqyly jetkizu turaly kelissózder jýrgiziletin bolady. Osynday tehnikalyq kelisimshart bolady», - dedi Myrzamahmudov.

Ayjan Temirhan

Abai.kz