Shy tóragha qayta saylanghan Qytay kommunistik partiyasy 20-shy kezekti qúryltayynyng ashylu qarsanynda, naqtylap aitqanda 13 qazan kýni Beyjinning әigili «Sytonchyao» (tórt torapty kópirinde) beymәlim azamat jalghyz adamdyq biylikke qarsy narazylyq sharasyn ótkizgen.

Kópirge úzynynan, tiginen biylikting qazirgi jýrgizip otyrghan sayasatyna qarsy plakattar ilip, qúryltay kezinde Qytay halqyn ereuilge shaqyryp, Shy tóraghany ornynan ketiruge shaqyrghan. Anaghúrlym kóp adamnyng nazaryn audaru ýshin kópir ýstin týtindetip, maqsatyna jetken. Oqigha ornyna jergilikti túrghyndar ghana emes, sheteldik aqparat qúraldarynyng ókilderi de kelip jetken. Osy oqighadan keyin Qytay astanasynda kópirlerdi qadaghalaytyn «kópir qarauyly» degen jana mamandyq payda bolghan.

Qytay biyligi qauipsizdikti qansha kýsheytkenimen, júrt narazylyghy tolastamady. Kerisinshe órshy týsti. Ayfon bólshekterin óndiretin elektronika qalashyghyndaghy dýrbeleng әli tynshymady. 24 qarashada keshki segizderde Ýrimjidegi kóp qabatty túrghyn ýide órt bolyp, Ýkimetting bergen mәlimeti boyynsha, 10 adam qaza tauyp, 9 adamdy kýiik shalghan. Sheneunikterdin, әsirese, 100 kýnnen beri qatang karantinde jatqan adamdardy «qashugha mýmkindigi bolsa da qashpady, órtten qorghanu qabiletteri kemshil boldy», - dep qaytys bolghan әielder men babalardy aiyptauy órtke may qúighanday әser etip, ertesi on mynnan astam adam Ýrimji qalalyq Ýkimetining aldyna jinalghan. Nәtiyjesinde qala biyligi karantindi alugha kelisim bergen.

Qytaydyng qaptaghan internet saqshylary shyndyqty aitqandardyng akkaunttaryn óshirip, iri internet resurstary Ýrimjidegi órtting reytngisin tómendetuge tyrysqanmen, kýlli Qytay qúlaqtanyp, Shanhay bastap, ýlken qalalarda júrt órtten qaytys bolghandargha aza bildiru maqsatynda qaraly jiynyn ótkizuge toptasqan. Jana mәlimet boyynsha, 50 qalada, 104 joghary oqu orynynda irili-úsaqty osynday sharalar ótken. Jiyn barysynda ýsh jyldan beri erkin jýrip-túrudan qalghan Qytay júrty «Bizge karantin emes, erkindik kerek», - degen úrandardan tys, «Kommunistik partiya ket», «Shy tóragha ket», «Bizge diktator emes, әdil saylau kerek» degen úrandar kótergen. Joghary oqu oryndarynyng basshylary studentterdi saqshylargha beruden bas tartsa, qala júrty saqshy mekemelerin qorshap, óz oiyn ashyq aitqan belsendilerdi bosatudy talap etken.

Qytaydy 2012 jyldan beri basqaryp kele jatqan Shy tóraghanyng partiyanyng kezekti qúryltayynan keyin taghy da ýshinshi merzimge saylanyp, kónili jaylanyp, halqaralyq iri jinalystargha qatysqany belgili. Sayasy sarapshylar qazir ol eki ottyng ortasynda qaldy deydi. «Karantiydi alayyn dese, ýsh jyldan beri qoghamdy tynyshtandyrudyng qúralyna ainalghan qolayly tәsilinen bas tartqysy joq, almayyn dese, halyqtyng narazylyghy kýshti. Ekonomika men syrtqy sayasattyng jarasy jenil, halyq seniminen aiyrylsa, biten jeri – sol», - deydi.

Esbol Ýsenúly

Abai.kz