Senbi, 27 Sәuir 2024
Janalyqtar 2167 0 pikir 14 Qantar, 2013 saghat 12:40

Marchenko bastap, Qasymov qoshtap...

 

"Reyting.kz" zertteuler agenttigi paydasyzdar men paydalylardyng tizimin jasady. "Reyting.kz" agenttigining búl tizimin janalyq dep qabyldaugha kelmeydi, әriyne. Óitkeni kimning kim ekenin júrt jaqsy biledi. Tizimde kelispeytin tústar da bar. Degenmen de, zertteuler agenttigi degen aty bolghan son, nazardan tys qalghan keybir sheneunikter­di qúlaghynan tartyp, su betine shygharypty. Sonymen, paydasyz jiyrma sheneunik kim?

Birinshi orynda Últtyq bankting tór­aghasy Grigoriy Marchenko túr. Mar­chen­konyng әiel­derding zeynet jasyn ósiru turaly bastamasy qoghamda dýrbeleng tughyzdy. Búryn-sondy júrtqa múnsha jekkórinishti bol­ghan sheneunik joq shyghar, sirә. "Tóbesinde tesigi bar" Marchenko ghoy búl, ózining qanshalyqty sýikimin ketirip alghanyn týsinse kerek, zeynet jasyna qatys­ty mәseleden qashatyn boldy.

Marchenkonyng mәnin ketirgen búl ghana emes, jinaqtaushy zeynetaqy qorlarynyng mýshkil jaghdayy, BTA men Aliyans bankting es jiya almauy bas bankirdi úiyqqa batyra týsti.

 

"Reyting.kz" zertteuler agenttigi paydasyzdar men paydalylardyng tizimin jasady. "Reyting.kz" agenttigining búl tizimin janalyq dep qabyldaugha kelmeydi, әriyne. Óitkeni kimning kim ekenin júrt jaqsy biledi. Tizimde kelispeytin tústar da bar. Degenmen de, zertteuler agenttigi degen aty bolghan son, nazardan tys qalghan keybir sheneunikter­di qúlaghynan tartyp, su betine shygharypty. Sonymen, paydasyz jiyrma sheneunik kim?

Birinshi orynda Últtyq bankting tór­aghasy Grigoriy Marchenko túr. Mar­chen­konyng әiel­derding zeynet jasyn ósiru turaly bastamasy qoghamda dýrbeleng tughyzdy. Búryn-sondy júrtqa múnsha jekkórinishti bol­ghan sheneunik joq shyghar, sirә. "Tóbesinde tesigi bar" Marchenko ghoy búl, ózining qanshalyqty sýikimin ketirip alghanyn týsinse kerek, zeynet jasyna qatys­ty mәseleden qashatyn boldy.

Marchenkonyng mәnin ketirgen búl ghana emes, jinaqtaushy zeynetaqy qorlarynyng mýshkil jaghdayy, BTA men Aliyans bankting es jiya almauy bas bankirdi úiyqqa batyra týsti.

"Mәrtebeli" ekinshi oryn ishki ister ministri Qalmúhanbet Qa­­symovqa      búi­yr­dy. Ótken jyl­ghy kezekten tys attestasiyadan IIM jeke qú­ramynyng 10700 qyzmetke­rining ótpey qaluy, IIM-ning jemqorlyqqa belsheden batuy, Janaózende halyqqa oq atyluy, Arqankergen men Ile Alatauy bókte­rindegi qandy qyrghyn, terrorizm men ekstremizm Qasymovtyng búghan deyin jighan-tergen abyroyyn ayaqasty etti. "Qasymov ministr bolsa kógeremiz" deytinderding ýmiti aqtalmady. Qasymov asa qauipti qylmys­ker­lerdi izdeumen jýr әli.

Ýshinshi oryndaghy Asyljan Mamytbekov - anekdotqa taptyrmaytyn keyipker. Auyl sharuashylyghy ministrining she­tel­dik qúnajyndardyng "qúiryghyn andyp" jýrgenin kóz aldynyzgha elestetip kórinizshi. Mamytbekovting sózinen týsingeni­miz, otandyq búqalar sheteldik qúnajyndargha jaqyndaudan bir­týrli úyalatyn siyaqty. Álde statusy sәikes kelmeydi, әlde til bilmeydi...

Tórtinshi oryngha tabighy monopoliyany qorghau agenttigining tóraghasy Múrat Ospanov jayghasypty. Qay­bir jyly Oraz Jandosov osy agenttikti    basqarghanda preziy­dent­ting ózi agenttikti monopolisterge jyghyp ber­gen edi. Sodan be­ri búl agenttik bas kótere alghan joq. Bagha kýnnen-kýnge ósip jatyr, kommunaldyq tó­lemderding qúny qúiryghyn ústatpaytyn boldy. Osynyng bәri Ospanovtyng ensesin kótertpey túr.

Besinshi oryn qúrylys isteri jәne túrghyn ýy kommunaldyq shar­uashylyq agenttigining tóraghasy Serik Nokiyn­ning enshisinde. Basqasyn bylay qoyyp, Qaraghandy qalasynyng "Besoba" yqshamaudanyndaghy qúlap qalghan ýidi aitsaq ta jetki­likti. Búryn-sondy irgetas qúimay-aq ýy salghandy kim kórgen? Ony da kórdik. Serik Nokinning arqasynda.

Altynshy oryndaghy Salidat Qayyrbekovagha bәribir siyaqty. Ótken jyldyng basynda preziydent N.Nazarbaev әbden synady. "100 mektep, 100 auruhana" baghdarlamasyn dúrys iske asyra almaghany ýshin. Odan keyin ýkimet basshysy K.Mәsimov jer-jebi­rine jetti. Esh ózge­ris joq. Medisinalyq qyzmet kórsetu sol bayaghy taz qalpynda.

Jetinshi oryndaghy Baqytjan Júmaghúlovtyng da terisi qalyng eken. Últtyq birynghay testileuding u-shuy Júmaghúlovtyng úiqysyn búza almady. Balasy tómen bagha alyp kelgen kýni Júmaghúlovtyng qúlaghyn shulatatyndar búrynghydan da kóbeydi.

Bar-joghy bilinbeytin ministrler bar bizde. Solardyng biri - ekonomikalyq integrasiya isteri jónindegi ministr Janar Aytjanova. Segizinshi orynda osy Aytjanova túr qasqayyp. Kedendik odaq pen birynghay ekonomikalyq kenistikte elimizding últtyq mýddesin qorghau Janar Aytjanovanyng shar­uasy edi. Biraq Aytjanovagha "eki qoyyng - bir som".

Toghyzynshy oryngha Almatynyng әkimi Ahmetjan Esimovti qoyypty. Esimov ókpeleytin boldy endi. Onyng orny kem degende "ýzdik" bestikting ishinde edi. Esimovti "ýzdik bes­tikke" sýirep aparatyn sebep jetkilikti. Esimov degende bayaghy auyl sharuashylyghy ministri Kәrib­janovtyng týbine jetken shegirtke­ler eske týsedi. Shegirt­keler Kә­rib­janovtyng taghyn kemirip qúlatsa, Esimov qargha maltyghyp qalar desken júrt. Esimov qu eken, audan әkimderining moynyna minip alyp, beluardan keletin qardy keship óte shyqty.

Búdan keyingi oryndardy oblys әkimderi ózara "bólisipti". Onynshy orynda Aqtóbe oblysynyng әkimi Arhiymed Múhambetov, on birinshi orynda Qostanay oblysynyng әkimi Núraly Sәduaqasov, on ekinshi orynda Soltýstik Qazaqstan oblysynyng әkimi Serik Bilәlov, on ýshinshi orynda Aqmola oblysynyng әkimi Qayrat Qojamjarov túr.

Búdan әri tizim bylay týziledi: on tórtinshi oryn - premier-ministrding orynbasary Erbol Orynbaev, on besinshi oryn - bәsekeles­tikti qorghau agenttigining tóraghasy Ghabidulla Ábdirahimov, on altynshy oryn - bas prokuror Ashat Dauylbaev, on jetinshi oryn - esep komiytetining tóraghasy Aslan Musiyn, on segizinshi oryn - parlament senatynyng tóraghasy Qayrat Mәmi, on toghyzynshy oryn - qorghanys ministri Ádilbek Jaqsybekov, jiyrmasynshy oryn - últtyq gharysh agenttigining tóraghasy Talghat Músabaev.

Ashat Dauylbaev, Aslan Musin jәne Ádilbek Jaqsybekovke de "obal" boldy. Tizimning sonyna syrghytyp tastapty búlardy.

"Ádilbek Jaqsybekov qorghanys ministri retinde elge qanday paydasyn tiygizdi?" degen súraqty kez kelgen adamgha qoyyp kórinizshi, kýmiljip qalady. Qalmúhambet Qasymovtyng izin ala Ashat Dauylbaev jay­ghasuy kerek edi. Biylikti synaytyn BAQ-tyng talayyn japqan "eren enbegi" ýshin.

Aslan Musinning de kósh sonynda qalatyn jóni joq. Songhy bir-eki jylda basy әbden daugha qalghan Musinning memleketke paydasynan góri ziyany kóp tiydi. Jetektep әkep otyrghyzghan әkimi iship-jep, tayyp túrdy. Osynyng ózi-aq Musin ýshin ýlken minus. Memleket ýshin tiyimsiz sheneunik ekenining bir dәleli.

Al endi Talghat Músabaev turaly әngime basqa. Onyng Bayqonyrgha qatysty songhy mәlimdemesi Reseyge únamaghanymen, júrtqa jaqty. Resey resmy týrde narazylyq notasyn joldap, әbigerge týsip jatyr. Bayqonyrdy memleketke qaytaryp alghysy kelgen adamdy paydasyz sheneunik deuge bola ma? Memleketke paydaly on eki sheneunikting tiziminde birinshi oryngha preziydent әkimshili­gining jetekshisi Kәrim Mәsimovti qoyypty. Mәsimovting kimge qanday paydasy tiygeni ózine ayan. Ekinshi oryndaghy Serik Ahmetov oblys әkimi retinde el ýshin biraz paydaly is istedi. Premier-ministr retinde ózining bilikti basshy ekenin bas-ayaghy jýz kýnning ishinde dәleldep shyqty.

ÚQK tóraghasy Núrtay Ábiqaevty paydaly sheneu­nik­ter tiziminde ýshinshi oryn­gha qoydyng esh jóni joq. Memleketke paydasy tiii ýshin sheneunikting eng aldymen ózi basqaratyn organgha paydasy tiii kerek emes pe? Álde Ábiqaevtyng ÚQK basshylyghynan basqa minsiz at­qaryp jýrgen lauazymdy qyzmeti bar ma?

Tórtinshi orynnan bastap on ekinshi oryngha deyingi satygha oblys әkimderi men agenttik basshylary jayghasypty. Viyse-premier Qy­rym­bek Kósherbaevtyn, Astananyng әkimi Imanghaly Tas­maghambetovtin, Shyghys Qa­zaqstan oblysynyng әkimi Berdibek Saparbaevtyn, Batys Qazaqstan oblysynyng әkimi Núrlan Noghaevtyng sharuashylyqqa tastay ekenin bilemiz.

"Samúryq-Qazyna" últtyq әl-auqat qorynyng basshysy Ómirzaq Shókeevtin, mәjilis spiykeri Núrlan Nyghmatul­linning jәne industriya jәne jana tehnologiyalar ministri Áset IYsekeshevtin, sport agenttigining tóraghasy Talghat Ermegiyaevting esimderi júrt­tyng auzynda jýr. Al endi paydaly sheneunikter tizimine memlekettik qyzmet isteri jónindegi agenttikting tóraghasy Álihan Bәimenovting qalay kirip ketkeninen tanymyz bar? Bәimenovting "Aq joldy" ydyratu arqyly jýiege paydasy tiygeni ras, biraq elge paydasy tiygen joq.

Mine, zertteuler agent­tigining tizimine biz osylaysha birqatar "týzetuler" engiz­dik. Tiyimdilerding de tiyim­sizderding de tiziminen tabylmay qalghandar bar. Tizimnen tys qalghandar óz attaryn qay sapqa qosaryn ózderi sheshsin.

E.Biyeke.

«Jas Alash» gazeti

0 pikir