Júma, 3 Mamyr 2024
Kórshining kólenkesi 4311 28 pikir 28 Qantar, 2022 saghat 12:06

Mәskeu Ortalyq Aziyany otarlamaq pa?

Reseyding songhy jyldary otarshyldyq sayasaty kýsheydi. Ol Ortalyq Aziya elderine baghyttalyp otyr. Postkenestik elderding jartysymen úrsysyp qalghan Resey azyn-aulaq elde óz yqpalyn saqtap qalghysy keledi. 

Ortalyq Aziya memleketteri Reseymen tyghyz baylanysty. Ol shekaralyq shektesu men postkenestik kezenmen tyghyz baylanysty. Aymaqtaghy memleketter Reseyding bastamasymen qúrylghan birneshe úiymgha mýshe. Áskery odaqtastyq túrghydan ÚQShÚ úiymyna Ortalyq Aziyadan Qazaqstan, Qyrghyzstan jәne Tәjikstan elderi mýshelikti. Ózbekstan da búl úiymda bolghan, alayda artynsha úiymnan shyghyp, el Konstitusiyasyna eshqanday әskery úiymgha mýshe bolmau jәne ózge elding әskery bazalaryn ornalastyrmau turaly zang engizdi.

Euraziyalyq Ekonomikalyq Odaq ayasynda Qazaqstan, Qyrghyzstan, Tәjikstan elderi taghy bir Resey qúrghan úiymda bas qosqan. Atalmysh úiym Resey ýshin tiyimdi, al ózge elder ýshin ziyandy ekenin aitpasaq ta týsinikti.

Resey Qazaqstanmen tyghyz baylanysyn arttyrudy jalghastyrady. «Bolashaq» baghdarlamasynyng basym baghytynyng biri Resey JOO-lary bolatyny sony naqty aiqyndaydy. Ótken jyly Qazaqstan men Resey SBER kelisimine qol qoydy. Resey tarapy AES saluy mýmkin degen boljamdar da aqyryndap shyndyqqa ainalyp keledi. AES salu sheshimi naqty qabyldansa, jobany «Rosatom» iske asyruy mýmkin deydi mamandar.

Kórshiles Ózbekstan men Qyrghyzstanda da Reseyding yqpaly kýn sanap artu ýstinde. Ózbekstanda Reseylik JOO-larynyng filialdary ashyluda, al Tashkent resmy Mәskeumen kelisim jasap, 30 myng múghalimning orys tili bilimin terendetu baghdarlamasyn qabyldady. Múghalimderdi oqytu ýshin Resey arnayy mamandaryn jiberude. Tashkent pen Mәskeu arasynda Ózbekstanda AES salu boyynsha kelisim jasaldy. Kelisim qúny 11 mlrd dollar, al qúrylys 2022 jyly bastalmaq. Tashkent Euraziyalyq Odaqtyng jol kartasyna da baqylaushy retinde kirdi.

Qyrghyzstanda Resey kishi AES salu boyynsha kelisim jasasty. Jobanyng qúny men merzimi әli jariyalanbady. Al Tәjikstan Reseymen «Áue kenistigin birlese qorghau» boyynsha kelisimdi maqúldady. Endigi tanda Resey tәjikting «tynyshtyghyn» kýzetpek. Aughanstandaghy jaghdaygha baylanysty Resey Tәjikstandaghy әskery kýshining sanyn arttyrdy. Tәlibti syltau etip Mәskeu Ortalyq Aziyadaghy әskery yqpalyn kýsheytti.

Endigi tanda Mәskeu Ortalyq Aziyadaghy yqpalyn arttyru maqsatynda jana strategiyagha kóshpek. Ol Ortalyq Aziyadan Reseyge baratyn enbek migranttaryn oqytu ortalyqtaryn ashudy josparlap otyr. Atalmysh ortalyqtar Qyrghyzstan, Tәjikstan, Ózbekstanda ashylady. Onda orys tili, Resey zandary men Resey tarihy terendetilip oqytylmaq. Búl turaly Lavrov bylay deydi:

«Qazir biz enbek migranttaryn dayyndaytyn ortalyqtardy ashu boyynsha Qyrghyzstan, Tәjikstan, Ózbekstanmen kelisisózder jýrgizip jatyrmyz. Onda orys tilin ýiretu iske asady. Atalmysh ortalyqtar týrli reaksiyalar tuyndatuy mýmkin, biraq búl ortalyqtar kerek», - deydi ol.

Ortalyq Aziya elderining enbek migranttaryna Reseyding ózi mýddeli. Biyldyng ózinde júmysshy kýshi jetispeuinen Reseyde qúrylys qarqyny bayaulap qalghan. Sol migranttar arqyly Mәskeuding otarlau sayasatyn iske asyratyny kórinip túr.

Abai.kz

28 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 628
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 377
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 369
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 374