Jeksenbi, 28 Sәuir 2024
1530 3 pikir 20 Qazan, 2021 saghat 14:50

Qymbatshylyq qysyp barady. Ministrlik ne istemek?

Qazaqstanda azyq-týlik baghasy qymbattap jatyr. Keybir tauar týrleri tipti, 32%-gha artqan. Osy orayda Últtyq ekonomika ministrligi joghary baghamen qalay kýresetinin aitty, dep habarlaydy LS sayty.

Vedomstvonyng mәlimetinshe, qyrkýiek aiynda Qazaqstanda jyldyq inflyasiya 8,9%-dy (jyl basynan beri 6,2%) qúraghan. Onyng ishinde aqyly qyzmetter 6,8%-gha (jyl basynan beri 5,1%), azyq-týliktik emes tauarlar – 7,5%-gha (jyl basynan beri 5,7%), azyq-týlik tauarlary – 11,5%-gha (jyl basynan beri 7,5%) qymbattaghan.

Kóbinese qant (32,1%), taghamdyq maylar (31,6%), kókónister (25,8%), jalgha beriletin ýiler (18,6%), temeki ónimderi (15,9%), benzin (14,5%), avtomobilider (10,6%), poshta qyzmetteri (11,8%) jәne túrghyn ýi-jaylargha tehnikalyq qyzmet kórsetu jәne jóndeu (9,9%) qymbattaydy eken.

Últtyq ekonomika ministrligining mәlimetinshe, qazirgi inflyasiya ózgeshe. Vedomstvo sonymen qatar búghan jahandyq pandemiyanyn, onyng ishinde logistika salasyndaghy olqylyqtar men súranystyng әser etkenin atap ótti.

Ministrlik osyghan qaramastan, 2022-2024 jyldary azyq-týlik inflyasiyasyn 5-7%-gha deyin, azyq-týliktik emes tauarlar inflyasiyasyn 5%-gha deyin, aqyly qyzmetterge tarifterdi 4%-gha deyin tómendetudi josparlap otyr.

Ol ýshin «2021-2024 jyldargha arnalghan inflyasiyagha qarsy sharalar kesheni» qabyldanghan. Oghan biylghy jyly jedel jәne 2024 jylgha deyingi orta merzimdi degen eki baghyttaghy 64 shara kiredi eken.

Qazirgi uaqytta 39 jedel shara jýzege asyryluda, onyng ishinde azyq-týlik tauary baghasynyng ósuin tejeu boyynsha 28, azyq-týlik emes tauarlargha 11. Atap aitqanda, tauar úsynysyn keneytu, baghany retteu jәne monopoliyagha qarsy әser etu, sonday-aq baghalar men sauda prosesterin ýilestiru boyynsha baqylaudy taldamalyq jәne institusionaldyq kýsheytu. Forvardtyq kelisimsharttar men ainalym shemasy shenberinde әleumettik manyzy bar ónimderding týrin satyp aludy úiymdastyru jәne óndirushilerding qajettiligin anyqtau kózdelgen. Sonday-aq, sauda prosesterin skriningten ótkizu jәne sifrlandyru, tamaq ónerkәsibining óndiristik әleuetin baqylau men taldau, baghany baqylaudy kýsheytu jәne sauda belgilerining negizdiligin kýsheytu, bagha kelisimi belgilerin anyqtau jәne saudagha qol jetkizudi shekteu josparlanuda.

Orta merzimdi aralyqta 28 shara iske asyrylady. Onyng ishinde 11-i azyq-týlik, segizi azyq-týliktik emes tauarlar, ýsh jýielik shara jәne qarjy naryghynyng aqsha-nesie sayasaty men retteuding ýsh sharasy. Olar túraqtandyru qorlarynyng jýktemesin qamtamasyz etip, ishki naryqty otandyq tauarlarmen qamtamasyz etedi, sonday-aq ónimdi tútynudaghy import ýlesin azaytady. Búdan basqa, baghany әkimshilik retteu, inflyasiyagha qarsy aqsha-nesie sayasaty men halyqtyng әleumettik osal toptaryn atauly qoldaugha kóshu kýtilude.

Sonymen qatar, sauda jәne integrasiya ministrligi baghany retteu ýshin Qazaqstanda 237,5 mlrd tengege 24 kóterme-taratu ortalyqtar (KTO) jelisi salynatynyn habarlady. Ár naqty KTO mazmúny men ornyn tandau geografiyalyq erekshelikterge, óndiris pen tútynu ortalyqtaryna jaqyn ekenine, sonday -aq aimaqtyng ereksheligine negizdeletin bolady.

Biyl shilde aiynda jeti KTO boyynsha memlekettik-jekemenshik әriptestik shartyna qol qoyyldy. 2022 jyldan bastap bes ortalyq salu jәne ekeuin janghyrtu josparlanuda. Onyng ishinde tórt saqtau ortalyghy Pavlodar oblysynyng Michurino kenti men Aqsu qalasynda, Qapshaghay men Shu qalasynda, ýsh taratu ortalyghy Núr-Súltan, Shymkent jәne Almaty qalasynda bar.

Qol qoyylghan MJÁ ayasynda jobalyq-smetalyq qújattama әzirlenip jatsa, qalghan 17 KTO boyynsha 2021 jyl ishinde әleuetti jeke seriktesting ótinimderi kýtilude.

Boljam boyynsha, búl jeli 2,1 million tonnadan astam tauardy qabyldaugha, saqtaugha jәne qayta auystyryp jiberuge mýmkindik beredi. Onyng ishinde jemister men kókónister – 625 myng tonna, et, balyq, tauyq eti – 300 myng tonna, azyq-týlik tauarlary – 700 myng tonna jәne basqalary – 520 myng tonna.

KTO tizimdemesinde 20 mynnan astam ónim atauy kórsetilgen.

Sonymen qatar, sauda jәne integrasiya viyse-ministri Erjan Qazaqbaev jobany iske asyru nәtiyjesinde auyl sharuashylyghy óndirushilerining shyghyny 14 jylda 18 mlrd tengege týsetinin atap ótti. Ekonomikalyq tiyimdilik 1,5 trln tengeni, onyng ishinde I kezende – 800 mlrd tengeni qúraydy. Shamamen 1,5 myng tikeley júmys orny qúrylyp, 152 mlrd tenge investisiya tartylatyn bolady.

Sonymen qatar, sauda jәne integrasiya viyse-ministri Erjan Qazaqbaev jobany iske asyru nәtiyjesinde auyl sharuashylyghy óndirushilerining shyghyndary 14 jylda 18 mlrd tengege týsetinin atap ótti. Ekonomikalyq tiyimdilik 1,5 trln tengeni qúraydy. Onyng ishinde I kezende-800 mlrd tenge. Shamamen 1,5 myng tikeley júmys orny qúrylyp, 152 mlrd tenge investisiya tartylatyn bolady.

I kezenning nәtiyjesinde salyq investisiyalarynyng aghyny 350 mlrd tengege ósip, onyng ishinde 128 mlrd tenge kólenkeden shygharylady. Býkil jobanyng qorytyndysy boyynsha 14 jyl ishinde búl kórsetkish 600 mlrd tengege ósedi – búl NTS ortasha jyldyq ainalymy, onyng ishinde 220 mlrd tenge kólenkeden shygharylady.

Áleumettik manyzy bar tauarlargha ýsteme bagha 5%-gha deyin tómendeydi, búl 16 mlrd tengeden asady.

«Sauda salasynda jana júmys oryndarynyng ashyluy, KTO damuy – órkeniyetti sauda nýktelerining qúryluyn yntalandyrady. 180 myng metrden astam sauda alany ashylady dep kýtilude, onda 9 mynnan astam adam júmyspen qamtylady. Salyq pen jalaqynyng jiyntyq makroekonomikalyq әseri 14 jyl ishinde 330 mlrd tengeden asady», – dep atap ótti Qazanbaev.

Onyng aituynsha, múnyng barlyghy 1,5 trln tengege әser etedi, óitkeni últtyq tauar ótkizu jýiesi óndirushilerding ótkizu naryghyna, al tútynushylardyng «alannan sórege deyin» qaghidaty boyynsha sapaly ónimge erkin qol jetkizuine jaghday jasaydy.

Abai.kz

3 pikir