Júma, 26 Sәuir 2024
Alasapyran 5633 6 pikir 26 Tamyz, 2021 saghat 12:31

Aughanstanda alapat ashtyq bolady

Tórtkýl dýniyening nazary Aughanstanda. NATO kýshteri elden shygharylyp, tәlibter tútas memleketti jaulap aldy. Elding 33 provinsiyasy tәlibterding qol astyna ótip, tek Pandjsher aimaghyna ghana Taliban biyligine qaruly qarsylyq kórsetude. Memlekettegi jaghday kýrt nasharlap, qajetti tauarlardy tútynuda tapshylyq bayqaluda.

Kóktemde Aughanstanda úrys qimyldary bastalyp, elding barlyq aimaghy soghys oshaghyna ainaldy. Tәlibter eng aldymen úrysty soltýstik aimaqtardy jaulap alumen kórindi. Búl óz kezeginde eldegi astyq ónimderining tapshylyghyna әkeldi. Sebebi soltýstik aimaqtarda Aughanstandaghy astyqtyq eng kóp kólemi ósiriletin, sonymen qatar Aughanstangha astyq eksporttaushy joldar soghys qimyldaryna baylanysty jabyldy. Atap aitqanda týrkimen, ózbek, tәjik shekaralary tәlibterding әreketinen keyin óz qaqpalaryn tars japty. Al Aughanstangha basty astyq eksporttaushy elding biri Qazaqstan bolsa, Ózbekstannyng Termezi arqyly astyq jiberetin. Alayda soghys qimyldary 2016 jyldan keyin soltýstik aimaqqa kelip, Mazariy-Sharif many atys alanyna ainalghandyqtan, astyq jetkizu qauipsizdik maqsatynda azaytyldy.

"Taliban" qozghalysynyng biylikke keluinen tuyndaghan daghdarysqa baylanysty Aughanstanda 14 milliongha juyq adam tapshylyq saldaryn shegude. Búl el halqynyng 40%  degen sóz. Búl turaly BÚÚ -nyng azyq-týlik baghdarlamasynyng diyrektory Devid Bisly mәlimdegen bolatyn.

Bisliyding aituynsha, Aughanstan birneshe jyldyq qúrghaqshylyqqa, qaqtyghystargha, ekonomikanyng nasharlauyna jәne COVID-19 pandemiyasyna baylanysty ýlken qiyndyqqa tap bolady. Gumanitarlyq apattyng aldyn alu ýshin BÚÚ qyrkýiekke deyin keminde 200 million dollar qarajat bólui tiyis. Onyng barlyghy tek azyq-týlik alugha júmsalmasa, onda halyqtyng shynayy ashtyqqa úrynu qaupi artyp keledi. Soghys qimyldaryna baylanysty jarytyp tamaq ishpegenderding sany songhy ýsh aida eki esege artqan.

BÚÚ AQSh, Katar jәne Parsy shyghanaghynyng basqa elderi Aughanstangha kómek ýshin qajetti budjetti bóledi dep ýmittenip otyr. Taliban qozghalysy bolsa azyq-týlikti halyqqa jetkizuge uәde berude, alayda olar kómekti qarjy týrinde súrauda. Ol qarjyny óz maqsattaryna qoldanu qaupi de joq emes.

Mamandardyng aituynsha, Aughanstanda 36 million adam túrady. Ótken jyldyng qarashasynda shet memleketter tórt jyl ishinde Aughanstangha 12 milliard dollar gumanitarlyq kómek berudi josparlaghan. Alayda biylikke tәlibter kelgendikten, endi memleketke qoldau kórsetudi biraz el toqtatyp tastady.

BÚÚ «Taliban» biylik basyna kelgennen beri beybit túrghyndardy óltiru men Aughanstan qauipsizdik kýshterin qudalaudy bastap ketkeni turaly naqty aqparattar baryn aityp otyr. Tәlibter eldegi azyq-týlik mәselesine bas qatyrmaytyn synayly. Al sarapshylardyng aituy boyynsha kýzde azyq-týlik tapshylyghyn sheshu mәselesi rettelmese, qysta alapat ashtyq bolyp, bosqyndardyng sany artuy mýmkin.

Abai.kz

6 pikir