Sәrsenbi, 15 Mamyr 2024
Janalyqtar 2726 0 pikir 4 Mausym, 2012 saghat 11:56

Almatyda tarih nege taptaluy tiyis?..

Respublikalyq basylymdardyng birinde jariyalaghan Ýkimet qaulysynda Almatydaghy 35 nysandy tarihy jәne mәdeny eskertkishter ti­zi­mi­nen alyp tastau turaly naqty mәsele qoyylghan.
El Ýkimetining osy sheshimine ashu-yzasy kelgen Ortalyq memlekettik muzey diyrektorynyng birinshi orynbasary Beybitqaly Qaqabaev alghashqylardyng biri bolyp, BAQ ókilderin shúghyl jinap, ózining oiyn ortagha saldy.

- Múnday sheshimning qanday se­bep­pen qabyl­danghanyn bil­meymin, biraq eli­mizding tarihy jәne mәdeny es­kert­kishi retinde mem­leket qor­­ghauynda bolyp kelgen Alma­ty­­daghy 35 tarihiy-mәdeny nysandy qún­dy eskertkishter tizi­minen alyp tastaudy eli­mizding ótken tarihyna jasalghan qiyanat, tipti qyl­­mys dep sanaymyn. Sebebi qaysybir eldermen salys­tyrghanda, bizding elimizde tarihiy-mәdeny eskert­kishter sany óte az. Biz, eng aldymen, osyny eskerumiz qajet, - dedi ol.
Tarihshynyng búlaysha dabyl qaghatyn jóni bar. Tizim­nen alynyp tastaluy tiyisti tarihiy-mәdeny nysandardyng ara­synda 1858 jyly salynghan Sofiya shirkeui, sonday-aq 1911 jyly Almatyda irgetasy qalanghan general-guber­nator­dyng kense ghimaraty tәrizdi HH ghasyrda airyqsha manyzgha ie bolghan birneshe tarihy ghimarattar jәne ejelgi kósh­pendiler ta­rihynan syr shertetin saq qorghan­dary bar. Elimizding qoghamdyq negizdegi bas ekology sanalatyn «Tabighat» eko­odaghynyng tóraghasy Mels Eleu­sizov:

Respublikalyq basylymdardyng birinde jariyalaghan Ýkimet qaulysynda Almatydaghy 35 nysandy tarihy jәne mәdeny eskertkishter ti­zi­mi­nen alyp tastau turaly naqty mәsele qoyylghan.
El Ýkimetining osy sheshimine ashu-yzasy kelgen Ortalyq memlekettik muzey diyrektorynyng birinshi orynbasary Beybitqaly Qaqabaev alghashqylardyng biri bolyp, BAQ ókilderin shúghyl jinap, ózining oiyn ortagha saldy.

- Múnday sheshimning qanday se­bep­pen qabyl­danghanyn bil­meymin, biraq eli­mizding tarihy jәne mәdeny es­kert­kishi retinde mem­leket qor­­ghauynda bolyp kelgen Alma­ty­­daghy 35 tarihiy-mәdeny nysandy qún­dy eskertkishter tizi­minen alyp tastaudy eli­mizding ótken tarihyna jasalghan qiyanat, tipti qyl­­mys dep sanaymyn. Sebebi qaysybir eldermen salys­tyrghanda, bizding elimizde tarihiy-mәdeny eskert­kishter sany óte az. Biz, eng aldymen, osyny eskerumiz qajet, - dedi ol.
Tarihshynyng búlaysha dabyl qaghatyn jóni bar. Tizim­nen alynyp tastaluy tiyisti tarihiy-mәdeny nysandardyng ara­synda 1858 jyly salynghan Sofiya shirkeui, sonday-aq 1911 jyly Almatyda irgetasy qalanghan general-guber­nator­dyng kense ghimaraty tәrizdi HH ghasyrda airyqsha manyzgha ie bolghan birneshe tarihy ghimarattar jәne ejelgi kósh­pendiler ta­rihynan syr shertetin saq qorghan­dary bar. Elimizding qoghamdyq negizdegi bas ekology sanalatyn «Tabighat» eko­odaghynyng tóraghasy Mels Eleu­sizov:
- Meninshe, Ýkimet basyndaghylar tarih degen sózdi týsinbeytin bolsa kerek. Sebebi tarihiy-mәdeny eskertkish nysandaryn joygha tek tarihty týsinbeytinder, tarihty baghalay bilmeytinder barady. Tipti búl adamshylyqqa jatpaydy. Óitkeni Almatyda bolsyn, basqa jerde bolsyn, әrbir tarihy eskertkish jas úrpaqtyng elining tarihyn bilip ósui ýshin qajet. Sondyqtan býgin qolda bar tarihiy-mәdeny eskertkishterimizdi joyyp jiberip, kýni erteng ókinip jýrmeyik. Ýkimet basyndaghylar aldymen osyny oilauy tiyis edi. Ýkimetting búl qaulysy Parlamentte qaralyp, qaytken kýnde kýshi joyyluy qajet, - dep pikirin bildirdi.
Ýnemi halyqtyng arasynan tabylatyn senator Ghany Qasymov ta osynau manyzdy mәseleden shet qala almady.
- Almatydaghy tarihiy-mәdeny 35 nysandy tiziminen almas búryn ghalymdar men deputattardan jәne ýkimettik emes úiymdardyng ókilderinen arnayy komissiya qúryp, sodan song sol komissiya әrbir tarihy nysandy baghalauy tiyis. Áytpese qúrdan-qúr tarihiy-mәdeny eskertkishterdi joyyp jiberu, búl - úyat jaghday. Sebebi sonau 90-jyldardyng basynda búl nysandardyng barlyghy arnayy komissiyanyng sheshimimen elimizding tarihiy-mәdeny eskertkishteri qataryna engizilip, arnayy memleket qorghauyna alyndy emes pe?! Bәlkim, qala basshylyghy әlgi nysandardyng qalanyng jer telimi asa qymbat ortalyghyna ornalasqandyghynan olardy «qajetsiz» dep ysyryp tastap, kýni erteng ol jerge ýlken biznes-ortalyq saludy josparlap otyrghan bolar. Qalay bolghanda da Ýkimet te, Almaty qalasynyng basshylyghy da búl mәselege bayyppen qaraghany maqúl, - deydi senator Gh.Qasymov.
Osy mәselege qatysty óz oiyn bildirgen Almaty qalasy әkimining orynbasary Serik Seydumanov: «Múnday qauly Almaty qalalyq әkimshiligining úsynysy boyynsha qabyldandy. Sebebi atalmysh nysandardyng qaysybireuleri ózining tarihy qúndylyghyn bayaghyda joghaltqan jәne keybir tarihiy-mәdeny nysandar bayaghyda-aq jermen jeksen bolghan nemese órtenip ketken. Al osyndaghy saq qorghandary ghylymy qoldanystan qalghandyqtan, tarihiy-mәdeny eskertkishter tiziminen alynbaq.
Jalpy, kýni býginge deyin tarihy jәne mәdeny eskertkish sanalyp kelgen búl nysandardy tarihy eskertkishter tiziminen alyp tastau bizge onaygha soqqan joq. Búl mәsele ýsh jyl boyy talqylanyp, sodan song naqty sheshim qabyldandy. Búghan qosa, Shanyraqtaghy ghalymdardyng qoldanyluynan shyghyp qalghan búrynghy saq qorghandaryna qarasty jer telimderin osyndaghy túrghyndargha zandastyryp beru kózdelude. Jalpy, qalalyq әkimshilikke ózge de tarihiy-mәdeny nysandardy, mysaly, «Alatau» qonaqýiin tizimnen shygharu turaly úsynystar kóptep týsude. Biraq biz múnday nysandardy qaldyryp otyrmyz, - dep aqtaludan basqa amal tappady.

Jomart MOLDAHMETÚLY

"Ayqyn" gazeti

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2057
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2488
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2078
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1600