Esirtki eng qauipti әri ziyandy qylmys týrine jatady. Álem elderi búl qylmyspen kýresu jolynda san týrli operasiyalar, sansyz jiyndar men basqosular ótkizip jatyr. Alayda esirtki qylmysyn tolyq jenu onay emes. Esirtkining týri men ony jasau tehnologiyalary ózgerude. Sonymen qatar esirtkini satudyng da jana joldary payda boluda. Ol internetting damuynan keyin tipti beleng alyp ketti. Qúqyq qorghau organdary búl túrghydan kýn sayyn jagha zansyz esirtki satatyn sayttardy, telegram arnalaryn búghattap otyrugha mәjbýr. Esirtkimen kýresuding eng tiyimdi joly esirtki satushylardy, ony jetkizushilerdi tútqynday, esirtki qoymalaryn joy bolyp tabylady. Almaty oblysynda esirtkimen kýresuding naqty joldary men qadamdary jasaluda. Esirtkini kóbine jastar qoldanatyndyqtan student jastar men mektep oqushylary arasynda esirtkining ziyany jayly, odan bas tartugha qatysty treningter ótude. Al esirtki qoldanyp, onyng zardabyn shekken jastarmen arnayy psihologiyalyq júmystar jýrgizilip, olardy sauyqtyru boyynsha naqty is-әreketter iske asyp jatyr. Esirtki tasymaldaushy qylmystyq toptar da qúryqtaluda.

Nauryz aiynda Almaty oblysynyng qúqyq qorghau organdary arnayy operasiya barysynda Taldyqorghanda eki jasty ústady. Tintu kezinde olardan 16 myng doza týrli sintetikalyq esirtki týrlerin tabylghan edi. Jalpy tabylghan esirtkining kólemi bir kelige deyin jetken. Tәrkilengen psihotroptyq zattardyng qúny 44 million tengege baghalanady. Sonymen qatar, ústalghandardyng birining pәterinen esirtkini orau materialdary, «sintetikany» oraugha arnalghan zattar, sonday-aq qylmyskerler ózderi esirtkini jasyratyn oryndardyng kartalary men esirtkini jabystyratyn magnittik ónimder tabylghan. Búl jastar arasynda keninen taralghan esirtki satu әdisi bolyp tabylady. Telegram nemese ózge de arnalar arqyly esirtki satushygha shyghyp, tapsyrys berip, esirtkini arnayy belgilengen oryngha jasyrynghan magnittik ónimder arqyly satyp alyp otyrghan. Búl qylmys týrin anyqtau jәne tasymaldaushylardy ústau óte qiyn. Sondyqtan da qúqyq qorghaushylar jiyrma tórt saghat boyy kóz ilmesten júmys isteuge mәjbýr. Sintetikalyq esirtki týrleri jastar arasynda keninen tarap, olardyng suisidke baru, jýrek talmasyna úshyrau sebepkeri boluda. Almaty oblysynda búl qylmys týrin joyyp, jastardy salauatty ómir sýruge shaqyru jәne sol ýshin kýresu joldary toqtaghan emes. Sózimizding dәlelli retinde ózge de operasiyalardy aitsaq bolady.

20 mausymda «Qarasora-2021» respublikalyq jedel-profilaktikalyq is-sharasy kezinde Ile audandyq polisiya bólimining esirtkige qarsy is-qimyl bólimining qyzmetkerleri Borolday auylynyng 38 jastaghy túrghynyn ústaghan edi. Ol ósip kele jatqan tanquraydyng janyndaghy baqta qúramynda esirtki bar ósimdik ósirgen. Odan 126 qarasora bútalary tәrkilendi. Ústalghan adam týsindirgendey, ol jeke tútynu ýshin qarasorany ósirgen. Sonymen birge, múnda onyng esirtki zatyn temeki negizinde shegu arqyly qoldanugha arnalghan qúrylghysy tabyldy. Atalghan fakt boyynsha QR Qylmystyq kodeksining 300-baby, 1-bólimi boyynsha sotqa deyingi tergeu bastaldy.

20 nauryz kýni Almaty qalasynda ýlken esirtki shygharu qoymasy joyyldy. Ol Áuezov audany aimaghyndaghy pәterlerding birinde bolghan. Jedel uәkilderding aituynsha, esirtki tútynu maqsatynda 15 adamgha deyin atalmysh ýige údayy jinalyp otyrghan. Polisiya kelgen uaqytta ýide adam lyq toly bolghan. Esirtki qoldanu ortalyghyn úiymdastyrushysy pәterding iyesi, 44 jastaghy azamat bolyp shyqty. Ol ózi de esirtki qoldanushy bolyp shyqty. Onyng ýiinen tәrkilengen mefedron, geroin siyaqty zattar tabyldy. Fakt boyynsha ústalghan azamatqa qatysty sotqa deyingi tergep-tekseru bastaldy. Qazaqstan Respublikasy Qylmystyq kodeksining 4 bólimi boyynsha ýide ústalghan ózge azamattar da polisiya bólimine aparylyp, jauap alyndy. Kýdiktining is-әreketteri bap boyynsha talaptargha say keledi. Qazaqstan Respublikasynyng Qylmystyq kodeksining 302 «Esirtki, psihotroptyq zattardy, olardyng analogtaryn tútynu ýshin oryndardy úiymdastyru nemese ústau jәne sol maqsattargha ýi-jay beru» baby boyynsha uaqytsha ústau izolyatoryna qamaldy.

Sol kýni «Arlan» arnayy bólimshesining jәne kinologiyalyq ortalyqtyng qyzmetkerlerimen ózara әrekettesu kezinde Almaty oblysynyng 33 jastaghy túrghyny esirtki satqany ýshin ústaldy. Sotqa deyingi tergeu bastaldy.
Qoghamdy ýlken qauipke aparar esirtki tasymaldau, esirtki óndiru qylmystary boyynsha k.res toqtamaq emes. Úrpaqty sau ústau, tәrbiyeleu jәne olardy ziyandy әdetterden saqtau boyynsha Almaty oblysyndaghy jýieli júmystar óz jalghasyn tabatyn bolady.

Abai.kz