Sәrsenbi, 15 Mamyr 2024
3895 0 pikir 8 Shilde, 2021 saghat 13:04

Qazaqstandyqtardyng negizgi qoghamdyq qúndylyqtary ne?

DEMOSCOPE qoghamdyq pikirge jedel monitoring jýrgizu burosy Qazaqstan azamattary arasynda «Qazaqstandyqtardyng negizgi qoghamdyq qúndylyqtary» taqyrybynda saualnama jýrgizdi. 

Oghan 2021 jyly 25 mausym jәne 3 shilde aralyghynda 14 oblys pen respublikalyq manyzy bar qalalarda (Núr-Súltan, Almaty, Shymkent) túratyn, 18 jastan asqan 1100 adam qatysty.Qatysushylardyng 53%-y er azamat, 47%-y әiel. Zertteude Qazaqstan boyynsha stasionarlyq telefon nómerlerining abonenttik qory paydalanyldy. Irikteu yqtimaldyghy 95%, statistikalyq kórsetkish qateligining shekti mólsheri 3%-dan aspaydy.

DEMOSCOPE saualnamasy mәlimetterine sýiensek, túraqtylyq pen otbasy – qazaqstan halqy arasynda joghary baghalanady. Qazaqstandyqtardyng ýshten biri ýshin qauipsizdik pen qoghamdyq tәrtip (33%), últtyq jәne otbasylyq dәstýrler (33%), bilim, ghylym jәne mәdeniyet (33%) manyzdy.

Negizgi qúndylyqtar qatarynda: ainaladaghy adamdardyng qoldauy men ózara kómek  (24%); әleumettik әdilettik pen qúqyqtardyng tendigi; yntymaq pen patriotizm (22%); diny jәne ruhany qúndylyqtar;  enbekqorlyq pen qogham aldyndaghy jauapkershilik (22%) sekildi núsqalar da ataldy.

Saualnama qatysushylarynyng 14%-y jetistik, mansap jәne toqshylyqty birinshi oryngha qoyady.

«Zertteu qorytyndysyna qarap, pandemiya kezinde halyq qauipsizdikti  otbasylyq qúndylyqtarmen qatar joghary baghlaydy degen qorytyndy jasaugha bolady. 

2020 jyly jazdaghy qatang karantin sharalary kezinde, elde dәri-dәrmek jetpey halyq dýrbelenge týsken qysyltayang shaqta, barlyq aimaqta derlik kommersiyalyq emes qoghamdyq úiymdar, eriktiler, belsendi azamattar júmyla kiristi. Respondenterding 65%-y pandemiya kezinde dәrigerler men medisina qyzmetkerlerining qoghamgha sinirgen enbegi eleuli boldy deydi. Sonymen qatar, 26% qazaqstandyqtyng pikirinshe, ÝEÚ, eriktiler men janashyr adamdardyng atqarghan enbegi qyruar boldy. 22% azamat memleket pen jergilikti basqaru organdarynyng júmysyn atap ótti»,- delingen zertteu qorytyndysynda.

Al, nebәri 6% qatysushy biznesting jasaghan jaqsylyghyn eske aldy.

«Qazaqstandyqtardyng ózara kómek kórsetudi de basym qúndylyqtar qataryna jatqyzghany beker emes. 44% qatysushy pandemiya kezinde erikti bolyp, kómekke múqtaj jandargha qol úshyn beruge әzir. Olardyng 12%-y aurudy júqtyryp alu qaupi tómen bolsa, erikti boludan bas tartpas edim dep jauap berdi. Qatysushylardyng tórtten bir bóligi erikti bolghysy kelmeydi. Sebebin olar densaulyghyn qaterge tige almaymyz dep týsindirdi. Sonymen qatar, 16% qatysushy erikti bolugha uaqytym joq dedi. Al, 9% azamat әleumettik mәselelerdi memleket sheshui kerek dep esepteymin dep jauap berdi»,- dedi buro.

Zertteu ayasynda Qazaqstanda azamattyq qoghamnyng qay instituty basqalargha qaraghanda ónimdi júmys jasaytyny da anyqtaldy.

«Saualnama qatysushylarynyng besten biri eriktiler qozghalysyn, 16% BAQ-ng qoghamdaghy rólin, 10% sayasy partiyalardy atady. Sonymen qatar, 7%  kәsipodaqqa dauys berse, 6% Ýkimettik emes úiymdardyng (ÝEÚ), 3% bastamashyl toptardyng qyzmetin tandady. Qatysushylardyng 40%-y búl súraqqa naqty jauap bere almady. Sebebi, halyqtyng kóbi azamattyq qogham úiymdarynyng qyzmetinen habarsyz»,- deydi. 

Sonymen qatar, respondentterden Qazaqstanda azamattyq qoghamnyng damuyna ne kedergi ekeni turaly da saual qoyyldy.

«Ýshten biri ekonomikalyq túraqsyzdyqty negizi kedergi dep sanaydy. 22% halyq azamattyq qogham turaly bilmeydi dep jauap berdi. Memleket pen qogham arasynda seriktestik qarym-qatynastardyng bolmauy (12%), Memleketting azamattyq qogham instituttaryn baqylauda ústauy (7%) azamattyq qoghamnyng damuyna kedergi keltiredi»,- delingen buro habarlamasynda.

Al,  6% respondent azamattyq qogham instituttaryn memleketke tóngen qater retinde kórsetetin ishki nasihatty kinәlady.

«DEMOSCOPE saualnama qorytyndysyn týiindesek, halyq tәuelsiz demokratiyalyq, birtútas memleketti damytudyng negizi sanalatyn azamattyq qogham instituttarynyng róli turaly jetik bilmeydi.  Qazaqstandyqtardyng ózara kómek pen qoldau, әleumettik әdilet pen qúqyqtardyng tendigi, yntymaq pen patriotizm sekildi qúndylyqtary azamattyq qoghamnyng negizgi iydeyalarymen sәikes keledi» ,- deydi monitoring jýrgizu burosy.

Ayta keteyik, 2017  jyly jýrgizilgen «Dýniyejýzi boyynsha qúndylyqtardy zertteu» derekterine sәikes, qazaqstandyqtardyng 93,5%-y otbasyn birinshi oryngha qoyghan. Ekinshi orynda – júmys (49,2%).

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2025
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2441
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2027
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1587