Seysenbi, 14 Mamyr 2024
1706 0 pikir 15 Mamyr, 2021 saghat 20:03

Enbek adamyn qorghau: Qazaqstandaghy alghashqy kәsipodaq 116 jyl búryn qúrylghan

Kәsipodaqtar federasiyasy – Qazaqstandaghy 2 milliongha juyq enbekkerding basyn biriktirip otyrghan eng ýlken әleumettik-qoghamdyq úiym dese artyq aitqandyq emes.

El tarihyna emis-emis kóz jýgirtsek, Kәsipodaqtyq qozghalystardyng bas tarihy sonau jiyrmasynshy ghasyrgha baryp tireledi eken. Dәl sol uaqytta Qazaqstandaghy alghashqy Kәsipodaqdyq úiym qúrylghan.

1905 jyldyng jeltoqsan aiynda qazirgi Qaraghandy oblysy ornalasqan aumaqta Óspen mys kenishining júmyskerleri birlesip, úiym qúrady. Ol – Qazaqstandaghy eng alghashqy Kәsipodaqtyq úiym retinde resmy tirkelgen.

Al KSRO biyligi túsynda, 1948 jyly Býkilodaqtyq Ortalyq Kәsipodaqtar Kenesining (BOKK) XIX Plenumynyng qaulysyn basshylyqqa alyp, sonyng negizinde biringhay ortalyq organ retinde úiymdastyrylghan. Ony Qazaq kәsipodaqtar kenesi basqarghan.

Onan son, 1990 jyldyng jeltoqsan aiynda Qazaqstan kәsipodaqtarynyng kezekti siezi ótip, onda QazKSR Kәsipodaqtar federasiyasyn qúru turaly deklarasiya qabyldaghan. 1992 jyldyng nauryzynan bastap QazKSR Kәsipodaq federasiyasy – QR Kәsipodaqtar federasiyasy bolyp bekitilgen.

Mine, qúrylghanyna 116 jyldan asyp jyghylghan búl organgha býginde elimizdegi 2 milliongha juyq enbekker qauym resmy mýshelikke ótken eken.

Býgingi tanda QR Kәsipkerler odaghy – eldegi enbekker qauimning qúqyghyn qorghaushy birden-bir úiymgha ainalghan. Óitkeni, enbek qauipsizdigi men enbekti qorghau, júmys berushiler  men memlekettik organdar aldynda júmyskerlerding qúqyqtaryn qorghaudy atalghan úiym óz jarghylaryna engizgen. Kәsipodaqtar federasiyasy býgingi tanda enbekkerlerding qúqyghym qorghau men qamtamasyz etuge qatysty Zandyq hәm normativtik-qúqyqtyq aktilerdi jetildiru, sol arqyly enbek qauipsizdigi men enbekti qorghau, osy baghyttaghy últtyq sayasatty әri qaray damytu men kýsheytu maqsatyndaghy qyzmetin jalghastyruda.

Biyl Qazaqstan halqy ýshin erekshe jyl. Biyl el Tәuelsizdigine 30 jyl. Preziydent Qasym-Jomart Toqaevtyng biylghy jyldy «Qazaqstan Tәuelsidgining 30 jyly» dep belgilegen.

Biylghy merekeli jyldyng qúrmetine oraylastyryp, Qazaqstannyng Kәsipodaqtar federasiyasy da 2021 jyldy «Bastauysh kәsipodaq úiymdarynyng jyly» dep jariyalaghan eken. Búl iydeyaghy bastamashylyq etken – Kәsipodaqtar federasiyasy.

Keshegimiz ben býginimizdi qalyptastyryp, toghystyrghan – enbek. Eldegi enbekker qauymnyn, enbek adamynyng býgingi bet-beynesin, onyng túrmystyq әleuetin kóteru boyynsha júmystardy әri qaray da jalghastyru, kәsipodaqtar tarihyn janghyrta otyryp, enbekkerler qauymyn el ishinde keninen nasihattau býgingi kýnning basty mindetterining biri.

Osy rette biz býgin Batys Qazaqstan oblystyq kәsipodaq úiymynyng ókili, «Qazaqstandyq salalyq bilim jәne ghylym qyzmetkerleri kәsipodaghynyn» BQO-daghy kәsiptik úiymynyng tóraghasy Marat Orazalyúly Daupaev turaly az-kem sóz etkendi jón kórdik.

Marat Orazalyúly – studenttik shaghynan kәsipodaq úiymyn basqarghan. Óz isine degen erekshe ynta-jigeri hәm jauapkershilik pen enbekqorlyghynyng arqasynda oblystaghy bilim-ghylym qyzmetkerlerining kәsipodaq úiymyna tóragha atanghan.

Marat Orazalyúly Daupaev – 1964 jyly 5 qazanda búrynghy Oral oblysynda (qazirgi BQO) qarapayym enbekkerler otbasynda dýniyege kelgen. A. Pushkin atyndaghy Oral pedagogikalyq institutynyng dene shynyqtyru jәne sport fakulitetine oqyp, әskery boryshyn Mәskeude jәne Belarusiting Grodno qalalarynda ótegen. Keyin Oral pedagogikalyq institutyn ayaqtaghan song QazSSR Bilim jәne ghylym ministrligining joldamasymen ózi bilim alghan Oral pedagogikalyq institutynyng «Burevestniyk» sport klubyna tóragha bop taghayyndalady. Onan keyin, Institut qabyrghasynda ornalasqan studenttik kәsipodaq komiytetining tóraghasy, 1998- 2014 jyldary M.Ótemisov atyndaghy BQO memlekettik uniyversiytetindegi bastauysh kәsipodaq úiymynyng tóraghasy qyzmetterin atqarady.

2000 jyly Sankt- Peterburg memlekettik dene tәrbiyesi uniyversiytetinde ghylymy dissertasiyasyn qorghap, pedagogika ghylymynyng kandidaty atanghan. Osy uaqyt aralyghynda Marat Orazalyúly ondaghan ghylymi, zertteu materialdaryn jazyp, izdenushilik materialdary búqaralyq aqparat qúraldarynda jariyalanghan.

Marat Orazalyúly qazaqsha kýresten Qazaqstannyng sport sheberi. Ol 2014 jyly oblystyó konferensiya sheshimimen, Batys Qazaqstan oblystyq bilim-ghylym qyzmetkerlerining salalyq kәsipodaq úiymynyng tóraghasy bolyp tandalghan. Al 2018 jyly Marat Orazalyúly óz basqaryp otyrghan kәsipodaq úiymyna qayta basshylyqqa saylanady.

Ol ózining qajirly enbegi, tabandy júmysynyng arqasynda «Bilim jәne ghylym qyzmetkerlerining kәsipodaghyna sinirgen enbegi ýshin» tósbelgisimen, «Adal enbegi ýshin» tósbelgisimen, Kәsipodaqtar federasiyasynyng «Kәsipodaqtargha sinirgen enbegi ýshin» tósbelgisimen, QR Tәuelsizdigining 20 jyldyghynda «Ýzdik kәsipodaq kóshbasshysy» marapatymen marapattalghan.

Marat Orazalyúlynyng jetken jetistikteri elding naghyz «Enbekker beynesi» atauyna layyq-aq. Onyng bilim-parasaty men kýsh-jigeri ózinen keyingi jas enbekkerlerge ýlgi bolary anyq.

Taqyrypqa túzdyq:

Ótken aida ghana, Dýnie jýzilik enbekti, enbekkerlerdi qorghau kýni qarsanynda Qazaqstannyng Enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministri Birjan Núrymbetov enbekti qoraghu mәdeniyetin qalyptastyru kerektigi, Ýkimetting osy baghytta qabyldap jatqan sharalary turaly egjey-tegjeyli bayandaghan edi.

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2000
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2426
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1982
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1577