«AZAT» JSDP partiyasynyng bas hatshysy Ámirjan Qosanov myrzadan abai.kz portalynyng tilshisi Toqtar Áubәkirovtyng sayasy mәlimdemesine oray qysqasha súhbat aldy. Súhbat barysynda «AZAT» JSDP partiyasynyng bas hatshysy búrynghy әriptesteri Áubәkirovtyng mәlimdemesin «Habar» arnasynan estigenin aita kelip, «Toqang ketse de oppozisiya toqyramaydy. Oppozisiya qataryna әri jana, әri myqty túlghalar keletinine men kәmil senemin!» dedi.

- Kýtpegen jerden Toqtar Áubәkirovting "Azat" JSDP partiyasy qatarynan shyqqany turaly sayasy mәlimdeme jasauyna ne sebep boldy dep oilaysyz?

- Ol sebepti Toqannyng ózi ghana biler. Men keshe onymen telefon arqyly sóilestim. «Partiyamen de, partiyasyz da Siz qazaqtyng túnghysh gharyshkeri bop qalasyz!», - dedim. Sebepterdi súraghan joqpyn. Ol da aitpady telefonmen...

«AZAT» JSDP partiyasynyng bas hatshysy Ámirjan Qosanov myrzadan abai.kz portalynyng tilshisi Toqtar Áubәkirovtyng sayasy mәlimdemesine oray qysqasha súhbat aldy. Súhbat barysynda «AZAT» JSDP partiyasynyng bas hatshysy búrynghy әriptesteri Áubәkirovtyng mәlimdemesin «Habar» arnasynan estigenin aita kelip, «Toqang ketse de oppozisiya toqyramaydy. Oppozisiya qataryna әri jana, әri myqty túlghalar keletinine men kәmil senemin!» dedi.

- Kýtpegen jerden Toqtar Áubәkirovting "Azat" JSDP partiyasy qatarynan shyqqany turaly sayasy mәlimdeme jasauyna ne sebep boldy dep oilaysyz?

- Ol sebepti Toqannyng ózi ghana biler. Men keshe onymen telefon arqyly sóilestim. «Partiyamen de, partiyasyz da Siz qazaqtyng túnghysh gharyshkeri bop qalasyz!», - dedim. Sebepterdi súraghan joqpyn. Ol da aitpady telefonmen...

- Búrynghy partiyalastarynyz partiyadan ketetini turaly partiya basshylyghyn, qúramyn habardar etti me, әlde sizder de Áubәkirovtyng mәlimdemesin "Habardan" estidinizder me?
- Jalpy Toqang - partiyanyng kýndelikti ómirine óte belsendi týrde atsalysqan azamat. Tóralqa men Sayasy kenes otyrystarynda pikirin eshkimning bet-jýzine qaramastan, ashyq ta tura bildiretin. Onyng ishinde partiya túrmysyna qatysty syny oilar aitylatyn. Biz «Núro Otan» siyaqty bir basshynyng auzyna qarap qalghan sayasy úiym emespiz ghoy! Bizding partiya - jandy, ózining ishki iyirimderi bar organizm. Keyde talqylau barysynda bir-birine kereghar pikirler de aitylyp jatady. «Aqiqat pikirtalas barysynda tuady» deydi ghoy.

Óz basym Toqannyng mәlimdemesin teledidardan estidim. Sodan keyin ghoy zvondaghanym...

- Áubәkirovting mәlimdemesindegi "Azat" JSDP partiyasy turaly aitylghan jaytterge ne deysiz?
- Shynymdy aitayyn, kelispeymin. Biraq, taghy da qaytalaymyn, búl pikir - Batyrdyng óz pikiri. Meninshe, «AZAT» JSDP partiyasy qazirgi tanda eldegi oppozisiyalyq qyzmetting tәjiriybesin boyyna sinirgen, mandayaldy qayratkerlerdi toptastyrghan biregey partiya. Kemshiliksiz eshnәrse bolmaydy! Biz de úiym retinde olardan kende emespiz. Kemshin tús - shash etekten! Biraq kemshilikterdi moyyndau - osynshama uaqyt boyyna atqaryp jatqan oppozisiyalyq tiriligimizdi tәrk ete   almaydy!

- Mәlimdemede túnghysh gharyshker preziydentting manayyna toptasugha shaqyrady. Áubәkirovting aqylyn tyndaysyzdar ma?
- Jeke túlghanyng manayyna toptasu ma, әlde elde әdilettik prinsipterin ornatu iydeyasynyng tóniregine toptasu ma? Ol ózi eki týrli mәsele.

Onyng ýstine preziydentting manyna bizsiz, oppozisiyasyz da, biraz oligarhtar men klandar toptasyp qaldy emes pe? Olar bizdi sol «toptasugha» jibere qoymas (kýledi).

Oppozisiyanyng klassikalyq túrghydaghy roli beseneden belgili,  ol - basqaryp otyrghan biylikke syn әri balama oy aitu. Ony aitpasa, ol qalay oppozisiya bolmaq?! Sol synymyzdyng bir úshy preziydentke de tiyip ketip jatady. Onyng sebebi bizding preziydentting jeke basyn jekkórgendikten emes. Ol ózi kezinde bar ókilettikti bir qolyna shoghyrlandyryp aldy emes pe?! Mәselen, bar ministr men әkimdi, sudiyalardy Núrekeng ózi tikeley taghayyndaydy. Yaghni, olargha qatysty syn aitqanda preziydentke de tiyip ketedi. Eng bastysy - 1996  jyly asyghys-ýsigis qabyldanghan Konstitusiya boyynsha eldegi sayasy sheshimderdi naq sol preziydent qabyldaydy. Sondyqtan elde bolyp jatqan kez kelgen manyzdy oqighanyng basqaru instituty retinde preziydentke tikeley qatysy bolmaq. Sony ózgertu kerek dep biz qashanghy aityp kele jatyrmyz oghan!

Óz basym, oppozisiyalyq partiyanyng basshylarynyng biri bola otyryp, basqa bir partiyanyn, «Núr Otannyn» jetekshisimen qalay birigemin? Qisyn joq qoy! Preziydentke «Núr Otannan» ketiniz!» dep bayaghyda-aq aitqanbyz. Eldi, qoghamdy biriktirgisi kelgen túlgha qoghamnyng bir bólshegi ghana bop tabylatyn sayasy partiyalardan derbes bolu kerek dep oilaymyn!

- El ishinde "Toqtar Áubәkirov múnday mәlimdemeni óz erkimen jasamady. Ony biylik osal jerinen ústap, mәjbýrlep otyr" degen pikir bar. Búghan ne deysiz?

-  Osynday qiyn da qiyametti qadamgha barghan Batyrdyng búl isin Sizben birge otyryp syrttay talqylaghym kelmeydi. Bәri de mýmkin.

- Jalpy, bizding elde óz otbasynyng mýddesinen (bala-shagha, aghayyn-tuys, qúda-jekjat, naqsýier, t.b.) qoghamdyq-sayasy kózqarasyn joghary qoyatyn, sol jolda ainymaytyn, el senimine selkeu týsirmeytin túlghalar bar ma?
- Bar! Tabandy oppozisiya qatarynan qaytpay jýrgen azamattardy óziniz bilesiz ghoy. Osy júrtta bir teris týsinik bar: oppozisiyada jýrgenderdi kóp adam qúddy bir jenilding astymen, auyrdyng ýstimen jýrgen, aqshany annan-múnnan alyp, ondy-soldy shashyp jýrgender dep sanaydy. Myqty bolsan, eng bolmasa, auyl әkimine syn aityp kórshi! Al biz bolsaq, biylikting eng biyiginde jýrgenderge ashyq pikir bildirip jýrmiz. Sol ýshin bәrin kórip kelemiz: úryldyq, soghyldyq, sottaldyq, biylik tarapynan birjaqty dattaldyq. Abaqtygha jabyldyq.

Osydan biraz uaqyt búryn belgili bir oppozisiya qayratkerining otbasyna, dostaryna qatty tiyisip, rayynan qaytarghanda men ony qorghap jazyp edim: «Qazaqstanda biylikke qarsy shyghyp, oppozisioner bolu ýshin tas jetim әri boydaq, bala-shaghasyz, sosyn joldas-jorasyz bolu kerek! Jarly jay tanystary da bolmasa, qúba qúp!», - dep. Osy oiym әli de kókeykestiligin joghaltqan joq-au osy...

- Áubәkirovting mәlimdeme jasauynda "Janaózen sotynan" qoghamnyng nazaryn basqa jaqqa búru ailasy jatqan joq pa?
- Olay oilamaymyn. Janaózen sotyna degen qogham nazaryn eshkimmen, eshnәrsemen basqa jaqqa búru mýmkin emes! Nazar - sonda! Áytpese, birtútas halyq bola almaymyz! Dәl osy jerde Aqordanyng manayynda nәpaqa tauyp jýrgen sayasy tehnologtar demala beruine bolady!

-  Toqtar ketkennen keyin oppozisiya toqyrap qalady desip jýr. Ras pa?
- Áriyne, Batyrdyng qatarymyzdan ketui onay     soghyp túrghan joq. Biraq, kez kelgen sayasy partiyanyng jeke túlghalargha ghana sýienui - dúrys emes. Tanymal da bedeldi adamdardyng boluy, sóz joq, ong faktor, biraq ol sheshushi faktor emes!

Bizdi oppozisiyagha alyp kelgen ortaq iydeya bar, ol - Qazaqstanda әdiletti jýie ornatu, әleumettik-ekonomikalyq jaghdaydy týzeu, halyqtyng әl-auhatyn jaqsartu, shynayy erkindikke jetu. Bizding partiya osy iydeya tónireginde qúrylghan. Túlghalar bolsa, býgin bar, erteng joq. Bireui qartangy mýmkin, bireu auyryp qalar, al taghy bireui әriptestermen til tabysa almas. Ambisiya degen bar, oppozisiyagha ambisiyasyz adam kelmeydi ghoy (kýldi). Obektivti iydeya negizinde qúrylghan partiyanyng bolashaghy onday subektivti nәrselerge baylanysty bolmauy tiyis. Áytpese, bizdin, oppozisiyanyn, «Núro Otannan» ne aiyrmashylyghy bolmaq?!

Toqang ketse de, oppozisiya toqyramaydy!

- Qazaq qoghamyndaghy "Batyr kelip eldi qútqarady, batyr ótirik aitpaydy, batyr satqyndyq jasamaydy" dep keletin (ózgeriske týspegen halyq sanasynyng ertegilik keypi) anyz osymen bitedi dep oilaysyz ba?

- Joq! Taghy da qaytalap aitamyn: Qazaqtyng Gagariyni - Toqtar Áubәkirovting tarihtaghy orny bir tóbe! Ony eshkim de joqqa shyghara almaydy!

Oppozisiya qatarynda kýndelikti tirligimen has batyrlyghyn dәleldep jýrgen túlghalar jetedi!

Oppozisiya qataryna әri jana, bizden  myqty túlghalar keletinine men kәmil senemin!

Súhbattasqan Ómirjan Ábdihalyqúly

«Abay-aqparat»