Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Janalyqtar 3212 0 pikir 30 Nauryz, 2012 saghat 06:36

"Janaózen isi": ... Kiyiz ýy janyp ketkenning ózinde tólep beremin

 

«Janaózen isi» boyynsha Aqtau qalasynda nauryz aiynyng 27-si kýni bastalghan sot prosesining ýshinshi kýni ayaqtaldy. Soghan oray isti qarau barysyn sot zalynda otyryp baqylaghan Halyqaralyq «Janaózen-2011» komiytetining birneshe mýshesi osy joldar avtoryna telefon arqyly habarlaghan negizgi mәlimetter tómendegidey.

Sudiya Aralbay Naghashybaev tóraghalyq etetin sot prosesine 37 aiyptalushy, 188 jәbirlenushi, 45 kuәger, 6 memlekettik aiyptaushy men 12 qorghaushy qatysuda.

Meninshe, býgingi reportajymyzda birden astyn syza habarlaugha túratyn negizgi jәne quanyshty jaghday - ýsh kýn ishinde sóz berilip, súralghan 40-qa tarta jәbirlenushining basym kópshiligi (negizinen shaghyn kәsipkerlikpen ainalysatyn zeynet jasyndaghy әielder) ózderining shyghyndaryn óndirip beru jónindegi talap-aryzdarynan bas tartatyndyghyn mәlimdegen. Sebep - qylmystyq jauapkershilikke tartylyp otyrghan 37 azamatqa olardyng barlyghynyng da eshqanday aiyp taqpaytyndyghy, sondyqtan aiyptalushylardy kinәsiz dep esepteytindigi.

 

«Janaózen isi» boyynsha Aqtau qalasynda nauryz aiynyng 27-si kýni bastalghan sot prosesining ýshinshi kýni ayaqtaldy. Soghan oray isti qarau barysyn sot zalynda otyryp baqylaghan Halyqaralyq «Janaózen-2011» komiytetining birneshe mýshesi osy joldar avtoryna telefon arqyly habarlaghan negizgi mәlimetter tómendegidey.

Sudiya Aralbay Naghashybaev tóraghalyq etetin sot prosesine 37 aiyptalushy, 188 jәbirlenushi, 45 kuәger, 6 memlekettik aiyptaushy men 12 qorghaushy qatysuda.

Meninshe, býgingi reportajymyzda birden astyn syza habarlaugha túratyn negizgi jәne quanyshty jaghday - ýsh kýn ishinde sóz berilip, súralghan 40-qa tarta jәbirlenushining basym kópshiligi (negizinen shaghyn kәsipkerlikpen ainalysatyn zeynet jasyndaghy әielder) ózderining shyghyndaryn óndirip beru jónindegi talap-aryzdarynan bas tartatyndyghyn mәlimdegen. Sebep - qylmystyq jauapkershilikke tartylyp otyrghan 37 azamatqa olardyng barlyghynyng da eshqanday aiyp taqpaytyndyghy, sondyqtan aiyptalushylardy kinәsiz dep esepteytindigi.

Mәselen, 50 million tenge shyghyn shekken kәsipker Bibatpa Jalghasbaeva: «Biz aryzdy polisiya «jazyndar» degen song jazghanbyz, biraq tergeu men sot әdil ótip jatyr degenge kýmәndimiz. Shyn mәninde naqty kimderding ziyan keltirgendigi anyqtalmaghan, sondyqtan men eshkimning obalyna qalghym kelmeydi. Shyghyndy sottalushylar emes, memleket óteuge tiyis», - dese, Orazhan Ahytova: «Men búl azamattardyng eshqaysysyn úrlyq pen tonaugha qatysqan qylmystylar dep eseptemeymin. Mening shyghynym 3 million tengeden asady, biraq ol ýshin beykýnә adamdardy jazalaghanyn qalamaymyn, olardyng taghdyry aqshadan qymbat. Million millionymen, balalar ýshin qidym sony», - dep kesip aitqan. Amankýl Izbasarova: «Men ózim anamyn, al múndaghy aiyptylar ornynda otyrghandardyng kóbisi mening balamday jastar. Mening eki million tenge shyghynymdy búlardyng tólegeni maghan kerek emes jәne men búl balalardyng kinәsi joq ekendigine senimdimin», - dep mәlimdegen.

Sonday-aq, shyghyny 13 million 500 myng tenge qúraghan jeke kәsipker Jaqsybay Berdongharov ta aqshadan azamattyq paryzdy joghary qoyyp, ózinen keyin sóz alatyn jәbirlenushilerge de sottalushy jigitterding obalyna qalmau jóninde kenes bergen ol: «Azamattardyng kinәli, ne kinәsiz ekenin sot sheshedi. Al men ózimning azamattyq boryshym retinde talaptarymnan bas tartyp otyrmyn. Eshkim ómir boyy aqshany jinap bitpeydi, ony kórge alyp kirmeydi. Qiraghan mekememdi nesie alyp, qalpyna keltirip alarmyn. Óz basym aiyptalushylardy kinәli dep eseptemeymin. On ýsh million degen kóp aqsha, biraq bas aman bolsa dýnie tabylady».

Mine, biylik óz kinәsin beykýnә azamattargha jabu ýshin zandy da, ar-úyatty da, jalpy adamgershilik qadyr-qasiyet ataulynyng barlyghyn taza mansúqtap, alasúra jantalasyp jatqan kezde qarapayym halyq ókilderi ózderining azamattyq parasattylyghy men ar-ojdany olardyng óresi jetpeytin zanghar biyikte túrghandyghyn osylaysha pash etti!

Ózine airyqsha nazar audaratyn jәne bir fakt - jәbirlenushilerding biri, alanda órtelgen kiyiz ýy iyesi ýlken әjey «ýidi jeltoqsannyng 15-i kýni alyp tastaghysy kelgenmen, poliyseyler alghyzbay qoyghanyn» aitqan. Oghan qala әkimi kelip: «Mine, sizderge qolhat jazyp otyrmyn. 2 million tenge aqsha tóleymin, qoryqpanyzdar. Tipti kiyiz ýy janyp ketkenning ózinde tólep beremin», - degen. Yaghni, osynyng ózi-aq 16-jeltoqsan kýngi órteuler, qiratular, tonaular men basqa da arandatulardy biylikting ózi aldyn-ala dayyndaghandyghyn aiqyn aighaqtasa kerek.

Taghy bir manyzdy fakt - sotta advokattar BTA bankining Janaózen qalalyq bólimshesindegi (tonalghan) beynekameralar taspalaryn talap etken, biraq memlekettik aiyptaushylar olardy kórsetkisi kelmey: «Eger onyng barlyghyn qaray bersek, bir ay da jetpeydi», - dep, esh qisyngha kelmeytin syltau aitqan. Alayda qorghaushylar talaptan bas tartpay, tabandylyq tanytqan son, amalsyzdan oqigha kezinde bank ghimaratynan týsirilgen ýzik-ýzik qysqa beynejazbalar kórsetilgen. Sonda betterin býrkegen jasóspirimderding janghysh shólmekter laqtyrghany bayqalghan. Sol kezde zaldaghy júrtshylyq: «Mynalar tipti jap-jas balalar ghoy, sottalushylardyng eshqaysysyna úqsamaydy», - dep shu ete qalghan. Jәne osy jaghdaygha baylanysty advokattar tarapynan qoyylghan kóptegen súraqtar jauapsyz qalghan.

Sot barysynda birde-bir poliysey súralmaghan, alayda júrt nazaryn ózine eriksiz audartqan mynaday bir qyzyq jәit oryn alghan. Sudiya A.Naghashybaev kópshilikke: «Sotqa әrtýrli sebeptermen kele almaytyn, biraq ózderining aryzdarynda aitylghan jaghdaylardan bas tartpaytyndyghyn jazghan 15-ten astam adam aryzdaryn tastap ketipti», - dep,  sol «aryz tastap ketken» adamdardyng aty-jónderi arasynda «Myltyqbolov» degen familiyany ataghan kezde zaldaghy júrt: «Qalaysha ol kele almaydy? Sot bastalghan kezde Myltyqbolov - poliysey foyede jýrdi. Mynau masqara ghoy!» - dep shulaghannan keyin sudiya ne aitaryn bilmey: «Joq, búl tek aryz ghana. Biz әli múny qarastyramyz. Jay ózderinizge aitqanym ghoy bәlenbay aryz týskenin», - dep, sasqalaqtaghan. Yaghni, sottyng poliyseydi jasyryn týrde qarapayym kuә retinde paydalanu әreketi әshkerelenip qalghan.

Qoryta aitqanda, sot prosesining alghashqy ýsh kýnining ózi-aq onyng nebir qúityrqy jaghdaylaryn kórsetip, biylik neshe aidan beri dayyndaghan qylmystyq isting shiykilikteri jetip-artylatyndyghyn qazirding ózinde aighaqtay bastady deuge tolyq negiz bar. Múnday sottyng kelesi otyrystarynda júrtshylyq taghy qanday «qyzyqtargha» kuә bolar eken?..

 

Jasaral Quanyshәliyn,

Halyqaralyq «Janaózen-2011» komiytetinin

aqparattyq top jetekshisi.

Almaty qalasy,

2012 jyldyng 30-nauryzy

«Abay-aqparat»

 

 

 

0 pikir