Júma, 26 Sәuir 2024
4820 1 pikir 25 Aqpan, 2021 saghat 14:51

Qazaq qansha biday satty?

Ótken jyly qazaqtyng júmsaq biday men qospa biday (2:1 qúraytyn júmsaq biday men qara biday qospasy) eksporty 5,2 mln tonnany qúrap, 1,2%-gha kemise de, satylu qúny  $1,1 mlrd. qúrap, ótken 2019 jylgha qaraghanda 13,4%-gha joghary boldy.  Búl kórsetkishting azang sebebi, qazaq bidayyn óz jergilikti bidaymen aralastyryp payda tauyp jýrgen ózbek pen tәjik biznesmenderining aldyn alu sharalarynyng El Ýkimeti tarapynan jasaghan qadamynan dep esepteuge bolady.  Qazaq bidayy men únyn qay elder qanshagha, qansha mólsherde satyp alghany infokestemizde kórsetilip otyr.

Biylghy qazaq bidayyn birjagha shygharu da búrynghy parlamenttegi halyq qalaulylary arasyndaghy ózbek jәne tәjik biznesine ish tartatyn deputattyq toptyng eng songhy jasaghan túyaq serperi dep bilgenimiz jón. 

Sonymen, qazaqtardan ala taqiyaly kórshilerimiz 2,9 mln. tonna júmsaq biday satyp alyp, ózbekter alashtyng qospa bidayyna $599,9 mln. qarjy júmsady. Óz kezeginde, Tәjikstan  $235,7 mln-gha 1 mln tonna, Aughanstan $117,3 mln-gha 528,4 myng tonna astyq satyp aldy. 

Búryn qazaq bidayyn úngha ainaldyrghan ózbekter men tәjikterding aila-sharghysy 2020 jyly birshama tejelip, Qazaqstan 2020 jyly ún satudan $489,3 mln-day tabys tapty.  Al, búl kórsetkish 2019 jylgha qaraghanda 35,2%-gha artyp, elimizding syrtqa ún shygharuy 1,7 mln tonngha deyin, yaghniy,  11,7%-gha deyin ósti. Búryn aty ózbek-tәjik jәne zaty qazaq bidayyn kórshilerinen ghana satyp alyp kelgen Aughanstan $333,9 mln-gha 1,1 mln tonna alash bidayyn satyp aldy. Ózbekstan bolsa, $85,8 mln-gha 342 myng tonna, al, tәjikter  $85,8 mln-gha 342 myng tonna, óz kezeginde Tәjikstan  $24 mln-gha 96,5 myng tonna satyp aldy. 

Tәjikterding bizden últtyq strategiyalyq shiykizat sanalatyn úndy az mólsherde satyp aluy oilantady. Eger biz júmsaq biday men qospa biday eksportyn tejep, ornyna tek osylardan tartylghan ún ghana satatyn bolsaq útamyz. Óitkeni, kórshi ýsh elde demografiyalyq jaqtan qauyrt ósip kele jatqan elder, olarda ósetin jergilikti biday qazaq bidayymen esh bәsekeles bola almaydy. Ári olargha ún ónimderin tasuymyz kóp qiyndyq әkelmeydi. 

Qazaq únynyng osy ýsh elge satyluyn retteytin memleketaralyq arnayy zannamalyq qúqyghy bar kelisimshart kerek siyaqty. 

Ábil-Serik Áliakbar

Abai.kz

1 pikir