Senbi, 27 Sәuir 2024
Biylik 5042 2 pikir 18 Aqpan, 2021 saghat 14:23

Oqushylardyng ózin-ózi basqaruy qalay jýrgiziledi?

QR Bilim jәne ghylym ministri Ashat Aymaghambetov әleumettik jeli paraqshasynda debattyq qozghalystardy jandandyru men mekteptegi ózin-ózi basqaru turaly jazdy.

Onyng aituynsha, debattyq qozghalystar oqushylardy kýndelikti aqparat aghynyn syny qabyldaugha, ýgit-nasihat pen populistik iydeyalardy onay ajyratugha baulidy.

«Debatqa alghash ret kurstasymnyng ótinishi boyynsha qatystym. Negizi oiyngha basqa azamat shyghuy kerek bolatyn, biraq ol bara almady. Osylaysha ekinshi kursta oqyp jýrgenimde debattargha qatysa bastadym.

Ár oiyn sayyn tәjiriybe jinap, jarty jyldan keyin fakulitet dengeyinde, keyin uniyversiytet, qala, oblys dengeyinde jenimpaz boldyq. Odan keyin Últtyq pikirsayys turniyri boldy.

Sol jyldary debat qozghalysy óte belsendi damyp jatty. Árbir uniyversiytet pen mektep qabyrghasynda debat klubtary júmys isteytin.

Mektepterde pikirsayystar Karl Popper formatynda, al uniyversiytetterde negizinen amerikalyq parlamenttik formatta úiymdastyrylatyn. Oiynnyng qay tilde ótkiziletinine baylanysty debat ýsh ligagha bólinetin.

Qazirgi uaqytta jan-jaqty damu ýshin tek bilim qory jetkiliksiz. Ár adam jinaghan bilimi men biligin dúrys paydalanuy manyzdy.

Búl rette debat oiyndary men mekteptegi ózin-ózi basqaru tetikteri jogharyda atalghan qabiletterdi qalyptastyrady.

Debat tek ziyatkerlik oiyn emes, ol – syny oilau daghdylaryn qalyptastyryp, aqparatty dúrys taldaugha, komandamen birlesip júmys isteuge, súraq qoyyp, olargha naqty jauap beruge ýiretetin bilim beru tehnologiyasy.

Oyyngha qatysushylar keyin ýgit-nasihat pen populistik iydeyalardy onay ajyratyp, óz ústanymyn kópshilikke naqty argumentter arqyly jetkize alady.

Múnday tәjiriybe jastargha kýndelikti aqparat aghynyn syny qabyldaugha da kómektesedi. Balalar bir-birimen qarym-qatynas jasay otyryp, ózderining әleumettik baylanystary men bir-birine degen senimin nyghaytady.

Pikirsayystarda jetistikterge jetu ýshin kózqaras, myqty minez, óz ústanymyn dәleldi týrde qorghay biluge jeteleytin úmtylys manyzdy. Ol ýshin kóp kitap oqyp, tanymdyq baghdarlamalardy qarap, qarym-qatynas ornata bilu, argumentasiya daghdylaryn damytu boyynsha ýnemi júmys isteu kerek.

Jalpy elimizdegi oqushylar arasynda debat oiyndary alghash ret 1996 jyldyng sәuir aiynda ótti.

Sol uaqytta Almaty, Qaraghandy, Soltýstik Qazaqstan, Qostanay, Aqtóbe, Pavlodar oblystarynda, Núr-Súltan jәne Almaty qalalarynda úiymdastyrylghan oiyndardyng ózindik stiyli men baghyttary qalyptasty. Áriyne, ol oiyndar oqushylardyng boyynda kommunikativtik qúzyrettilikti damytugha mýmkindik berdi.

Biz elimizdegi mektepterde, kolledjder men uniyversiytetterde debat qozghalysyn qayta janghyrtyp jatyrmyz.

Árbir oqu ornyndaghy bilim alushylardyng jan-jaqty damuyna barynsha mýmkindik jasau qajet. Búl rette mekteptegi ózin-ózi basqaru jýiesining de yqpaly zor. Y. Altynsarin atyndaghy Últtyq bilim akademiyasy arnayy әdistemelik núsqaulyq әzirlep shyghardy. Sonyng negizinde elimizdegi mektepter ózin-ózi basqaru tehnologiyalaryn engize alady.

Mekteptegi oqushylardyng ózin-ózi basqaruy qalay jýrgizilmek?

Ádette oqushylar arasynda saylau úiymdastyrylyp, mektep parlamentining mýsheleri saylanatyn. Onyng qúrylymynda atqarushy organdar da boluy mýmkin, olardyng әrqaysysy óz baghytyna jauap beredi. Búl jýie oqushylargha basqarudyng ne ekenin týsinuge, olardyng sayasy jәne qúqyqtyq mәdeniyetin arttyrugha mýmkindik beredi. Balalargha jauapkershilik jýktep, óz betinshe әreket etuge jaghday jasaydy.

Múnyng manyzy nede?

Eng aldymen oqushylar mekteptegi barlyq bilim alushalardyng mýddesine sәikes bastamalar kóterip, tiyisti sheshim qabyldaudy jәne olardy jýzege asyrudy ýirenedi.

Mekteptegi ózin-ózi basqaru bilim beru prosesin demokratiyalandyru, kóshbasshylyq qasiyetterdi damytu, әleumettik manyzy bar jobalardy jýzege asyrugha jәne bar mәseleni birlesip sheshuge óz yqpalyn tiygizedi.

Aldaghy uaqytta ózin-ózi basqaru ýrdisi de debat oiyndary siyaqty mektepterdegi, kolledjder men joghary oqu oryndaryndaghy tәrbie júmysynyng ajyramas bóligine ainalady.

Biz óz kezegimizde balalar men jastardyng shygharmashylyq jәne ziyatkerlik túrghyda damuyna baghyttalghan jobalardy qoldaytyn bolamyz.

Múnday kishigirim bastamalar bizding qogham ýshin óte manyzdy. Pikirsayystar men ózin-ózi basqaru jýiesi әleumettik kapital men qoghamdyq senim dengeyin kóteruge de әser etedi»,- dep jazdy ministr.

Abai.kz

2 pikir