Júma, 17 Mamyr 2024
Janalyqtar 2889 0 pikir 5 Nauryz, 2012 saghat 10:54

«Qyz Jibek» týrikshe sóiledi

«Qyz Jibek» dastany - mahabbat jayyndaghy әlemdik jauhar tuyndylarmen terezesi teng túratyn úly shygharma. Adamzat mәdeny múrasynyng asa qúndy dýniyesi retinde YuNESKO-nyng Býkilәlemdik múralar tizimine enui de sondyqtan.

Qazaq foliklorynyng kóbisi týrki halqyna ortaq bolyp kelse, «Qyz Jibek» jyry qazaq halqynyng jeke memleket bolyp, derbes ómir sýrgen uaghynda payda bolghan. Yaghny Qazaq handyghy túsynda qa-lyptasqan. Basqa eshbir elde joq, tek qazaqqa ghana tәn jyr. Jyrdyng shyqqan uaqyty shartty týrde «1508 jyl» dep YuNESKO tarapynan sheshilgen.

«Qyz Jibek» eposynyng eng bastapqysy deuge bolatyn 16 núsqasy saqtalynghan. Onyng ishinde elge belgilileri - Múryn jyrau men Marabay, Omiar Shipiyn, Núrpeyis Bayghanin jetkizgen núsqalar. Ásirese, Marabaydyng auzynan jazyp alghan Jýsipbek qoja Shayhyslamúly jetkizgen núsqanyng orny alabóten. Jýsipbek eposty jazyp alyp qana qoymay, mәtindi salystyra otyryp zerttep, HH ghasyrdyng basynda Qazan men Tashkent baspahanalarynan birneshe ret kitap etip bastyrghan. Qazaq folikloryn zertteushiler «Qyz Jibek» núsqalarynyng ishindegi eng kórkemi, súluy da syrlysy retinde osy kitapty algha shygharady. «Qyz Jibekti» týrik tiline audarushylar da osy Marabaydan jetken mazmúndy mәtindi tandapty.

«Qyz Jibek» dastany - mahabbat jayyndaghy әlemdik jauhar tuyndylarmen terezesi teng túratyn úly shygharma. Adamzat mәdeny múrasynyng asa qúndy dýniyesi retinde YuNESKO-nyng Býkilәlemdik múralar tizimine enui de sondyqtan.

Qazaq foliklorynyng kóbisi týrki halqyna ortaq bolyp kelse, «Qyz Jibek» jyry qazaq halqynyng jeke memleket bolyp, derbes ómir sýrgen uaghynda payda bolghan. Yaghny Qazaq handyghy túsynda qa-lyptasqan. Basqa eshbir elde joq, tek qazaqqa ghana tәn jyr. Jyrdyng shyqqan uaqyty shartty týrde «1508 jyl» dep YuNESKO tarapynan sheshilgen.

«Qyz Jibek» eposynyng eng bastapqysy deuge bolatyn 16 núsqasy saqtalynghan. Onyng ishinde elge belgilileri - Múryn jyrau men Marabay, Omiar Shipiyn, Núrpeyis Bayghanin jetkizgen núsqalar. Ásirese, Marabaydyng auzynan jazyp alghan Jýsipbek qoja Shayhyslamúly jetkizgen núsqanyng orny alabóten. Jýsipbek eposty jazyp alyp qana qoymay, mәtindi salystyra otyryp zerttep, HH ghasyrdyng basynda Qazan men Tashkent baspahanalarynan birneshe ret kitap etip bastyrghan. Qazaq folikloryn zertteushiler «Qyz Jibek» núsqalarynyng ishindegi eng kórkemi, súluy da syrlysy retinde osy kitapty algha shygharady. «Qyz Jibekti» týrik tiline audarushylar da osy Marabaydan jetken mazmúndy mәtindi tandapty.

Qalyng da jyltyr múqabamen sapaly qaghazgha basylghan «Qyz Jibek» 276 betten túratyn qalyng kitap bolyp shyqqan. Taralymy - tórt myng dana. Týrikshe jәne qazaqsha (latyn әrpimen) mәtini qatar berilgen. Kitaptyng jauapty redaktory - foliklortanushy, filologiya ghylymynyng kandidaty, dosent Asqar Túrghanbay. Kirispe sózin jazghan - TÝRKSOY-dyng bas hatshysy Dýisen Qaseyinov. Alghysózin jazghan - akademik Seyit Qasqabasov. Audarmasyn jasaghandar - Metin Arykan men Dinara Dýisebaeva. Kitaptyng sonynda «Qazaqtyng ghashyqtyq jyry» degen atpen akademikter Zәky Ahmetov pen Seyit Qasqabasovtyng kólemdi maqalasy berilgen. Sonday-aq M.Ghúmarova men

N.Smirnovtyng «Qyz Jibek» núsqalary jóninde týsinikteri de oryn alghan.

Úly epostyng 500 jyldyghy qúrmetine 2009 jyly Týrkiyanyng Ystambúl men Mersin qalalarynda jәne Soltýstik Kiprde Dәstýrli opera óneri kýnderi ótken. Sol kezde Qazaqtyng Abay atyndaghy memlekettik akademiyalyq Opera jәne balet teatrynyng truppasy «Qyz Jibek» operasyn úsynyp, últymyzdyng úly múrasyn týrik әlemine keninen tanytqan bolatyn. Endi mine, «Qyz Jibek» jyrynyng týrik tilinde sóileui - mahabbat gimnine ainalghan qazaqtyng asyl múrasynyng býkil týrki әlemining maqtanyshyna ainaluyna naqty jol salary haq. Endi Jibek esimi súlulyq pen әsemdiktin, inkәrlikting simvoly retinde týrikting jana tughan qyzdaryna qoyylyp jatsa, tanghalugha bolmaydy.

«Ayqyn» gazeti, 03.03.12

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2103
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2517
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2206
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1624