Senbi, 27 Sәuir 2024
Biylik 3907 2 pikir 26 Qazan, 2020 saghat 10:54

Halyq iygilikterdi keleshekte emes, býgin kórui kerek!

Kezekti mәrte ótken Qoghamdyq senim últtyq kenesi (Últtyq qoghamdyq senim kenesi - dep dúrys atalmay jýr) otyrysynda Memleket basshysy Q.Toqaev Qazaqstan qoghamyn, túrghyndardy oilandyryp, tipti alandatyp kele jatqan birqatar aituly mәselelerding týiinin tarqatyp bergenine kuә boldyq.

Qysqalau qayyrghanda, Últtyq kenes biylik pen el arasyndaghy syndarly súhbat alanyna ainala bastady. Óitkeni Kenes mýsheleri qalyng júrtshylyq ýshin ózekti, manyzdy degen jayttardy jasyrmay, jasqanbay kóterip qana qoymay, olardyng sheshilu amaldaryn da úsynady. Múnyng ózi ishki sayasattyng týrli salalaryn týbegeyli reformalaudyng qajettiligin ashyp bermek.

Halyq memleketting jýrgizip otyrghan sayasatynyng iygiligin kemel keleshekte emes, kóz aldynda ótip jatqan býgingi ghúmyrynda kórip, sezinui haq. Tausylmaytyn san aluan halyqaralyq reytingterge talasugha júmsalatyn kýsh-jiger, qajyr-qayrat, qarajatty ýnemdep, halyqtyng әleumettik ahualyn onaltugha týbegeyli bet búru. Rasynda, búl danagóy Abay atam bayaghyda-aq aityp ketken «mәz bolady bolysyn, arqadan úlyq qaqqangha» ghoy. Basqasyn aitpaghanda, osynau jahandyq indet eshqanday reytingke qaramay-aq jappay taralyp, memleket ataulynyng barlyghy basyna týsken qiyndyqpen negizinen jalqy kýide jantalasa kýresude.

Parlamentten bastalyp, endi mine memleketting ýlesi bar kompaniyalarda basshylyqtyng otyz payyzyn әielder qauymy qúrauy jónindegi úsynysqa Preziydentting búl bastamany birtindep qolgha alu kerek degen pikirining astarynda kóp mәn jatqanyn sezindik. Terenirekten kelgende, әiel qauymynyng bolmysy, orny, anyghynda aiyrym qasiyeti eldin, últtyng ósip-ónuimen, úrpaq tәrbiyesimen, ana tilining saqtalyp qanat jangymen tikeley tamyrlas, sabaqtas boluy tabighi. Demek júmys, qyzmettegi qym-quyt bayansyz jýgiris pen janúyalyq jylylyq, әuletting әleueti, aqyry ghalam tarazysyndaghy úlys taghdyrynyng arasalmaghy menmúndalaydy.

El aimaqtaryndaghy túrghyndar tyghyzdynyng әraluandyghy, júmys kýshterining tensizdigi ishki kóshi-qon mәselesining kýnnen kýnge ótkir bolyp bara jatqanyn anghartuda. Sondyqtan ontýstik ónirlerden soltýstikke, shyghystaghy audandargha jas otbasylardyn, mamandardyng kóship baruyna bayyppen kóndiru barynsha manyzdy. Búl baghytta, birqatar shet memleketterden ata júrtyna oralugha niyettenip otyrghan qalyng qandastarymyzdy da qolayly qarsy alyp, tiyimdi ornalastyra bilu paryzy da keshendi sharalar qabyldaudy talap etedi.

Keyingi kezenderge deyin kóp aitylmay kele jatqan qazaqstandyq enbek migranttaryna qatysty taqyryptyng kóterilui әbden oryndy. Jasyratyny joq, qazirgi uaqytta myndaghan otandastarymyz resey, koreya, arab elderinde әrtýrli júmys isteude. Áriyne, syrtqy әlemdi kóru, basqa elderding tәrtibi, jýiesimen tanysu, jana kәsip ýirenu, biliktilikti jetildiru jóninen qaraghanda búl da  artyq etpes. Degenmen, tughan topyraqty basyp jýrmegendikten, jat júrtta jaltandap, óz bauyrlastarynmen óz tilinde qatynasa almay, eng aqyry enbekaqyng men kýning bótenge qarauy da onay bolmaytyny belgili. Sondyqtan qazaqstandyq migranttardyng túrmys-tirshiligin zerdelep otyru, olardyng qúqyqtary men mýddelerin qorghaugha atsalysu syrttaghy diplomatiyalyq mekemeler qyzmetining eleuli baghytyn qúraydy.

Memleket basshysynyng ortagha salghan kýretamyrly jayttardyng ishinde elimizdegi bilim salasynyn, el ishinde týrli maghynada, dәlirek, jaghymsyz beynede jii aitylatyn  joghary oqu oryndaryndaghy bilim sapasy, fundamentaldi bilim berumen emes, diplom taratudy jenil tabys kózine ainaldyrghan mekemelerge qatysty qapysyz pikirlerin júrtshylyq qanaghatpen qabyldaydy.

Bilim men ghylym, mәdeniyet pen ruhaniyat maydanynda mektep qabyrghasyndaghy oqushylarymyz ben JOO dәlizderindegi jastarymyzdyng oqu sauattylyghynyng tejendep qaluy alandatady. Qazirgi ghalamdyq internetting qarqyndauy kitap oqudy әbden yghystyryp barady. Múnyng ózi kýndelikti ómirde, júmys barysynda mamandardyng oi-órisining shektelui, ishki mәdeniyetining aqsauy, bolmysynyng tayazdyghy men tartymysyzdyghyna aparyp soghatynday. Osy orayda eng joghary minberlerden biylghy mereytoy mazmúnyna say Abaydy oqu, aqyn ólenin jattau, jalpy әlem әdebiyeti men otandyq quatty tuyndylardy oquyn yntalandyru -   ishki sasatymyzdyng keshiktirmey qolgha alynuy tiyis ajyramas bóligine ainaluy kәmil. Jalang úrandarmen júrtshylyq jappay kitap oqugha bet búruy neghaybyl. Olay bolsa, búghan yntalandyru, tipti órkeniyetti joldarmen mәjbýrleu tәsilderin qoldanu da paydaly. Mysaly, kompaniyalar men memlekettik organdargha júmysqa ornalasu talaptaryna kórkem әdebiyet oqu talaptaryn engizu.

Biz Tәuelsizdigimizding otyz jyldyq kezeninde ómirshen, eleuli belesterden óte kele, temirqazyghy Abay dep tanylghan ruhany qúndylyqtarymyzdan ajyramauymyz mindet. Kitap qaramaytyn júrt, әsirese jas buyn arasynda adasushylyqqa, teris әleumettik әreketterge, shet elderden keletin jat diny aghymdar men iydeologiyagha boy úruy sypatty qaterli baghytqa bet búruy yqtimal. Demek, býkil halyqtyng últ ústazy Abaydyng aldynda, Alash qayratkerlerining asyl múrasy men býgingi aramyzdaghy ziyaly qauymnyng jәrdemimen esep berip, kem tústarymyzdy týgendep, últtyq kodymyzdy saqtau arqyly, halyq ýnine qúlaq asa otyryp ózekti reformalardy naqty iske asyru jolymen әleumettik, ekonomikalyq Hәm ruhany quatymyzdy eseley beruimiz paryz.

Múhtar Kәribay

Abai.kz

2 pikir