Biyl qazaqtyng bas aqyny, aghartushy, oishyl Abay Qúnanbayúlynyng 175 jyldyghy, Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev bastamashylyq etip, memlekettik jәne hayqaralyq dengeyde atalyp ótiletin Abay toyynyng ayasynda úzyn-yrghasy 500-ge tarty is-shara josparlanghanyn bilesizder.

Abay múalaryn zertteu jәne nasihattaugha baghyttalghan is-sharalar tek Qazaqstanda emse, alys-jaqyn shetelderde de ótkizilip keledi. Qyrkýiek aiynda aqarylghan sol is-sharalardyng birsypyrasyn býgin biz sholyp shyqtyq.

Qytayda «Abay oqulary» ótti

15 qyrkýiekte Qytay Halyq Respublikasyndaghy Qazaqstan Elshiligining úiymdastyruymen kezekti ret «Abay oqulary» ótti. Atalghan is-shara Abaydyng 175 jyldyghyna arnalghan. Biylghy jahandyq epiydemiologiyalyq ahualdargha baylanysty «Abay oqulary» onlayn formatta ótken.

Ombyda «Abay» ýii ashyldy

22 qyrkýiekte Reseyding Omby qalasynda «Abay» mәdeniy-iskerlik ýii ashyldy. «Abay» ýii Ombydaghy Sh.Uәlihanov kóshesinde, qazaqtan shyqqan aghartushy Shoqan Uәlihanov oqyghan Omby kadet korpusynyng manyna ornalasqan eken.

«Abay» ýiining ashyluyna onlayn formatta QR Aqparat jәne qoghamdyq damu viyse-ministri M.Ázilhanov pen Omby Ýkimetining Ónirlik sayast jәne kommunikasiyalar viyse-ministri Yu.Nazarenko, «Otandastar qorynyn» viyse-preziydenti M.Sarbasov pen Qazaqstannyng Ombydaghy Bas konsuly E.Sýgirbekov qatysqan.

Janadan ashylghan búl iskerlik ýy sol jaqtaghy qandastargha qoldau kórsetumen ainalysatyn bolady deydi úiymdastyrushylar. Al búl iskelik ýiding ashyluyna «Otandastar qory» men QR Aqparat jәne qoghamdyq damu ministrligi múryndyq bolghan. Ol aldaghy uaqta 4 naqty baghyt boyynsha júmys jasydy. Olar: mәdeniy-gumatitarlyq (jәne  qazaq tilin ýiretu kurstaryn úiymdastyrady), «Atameken» iskerlik baghyty (eki jaqtaghy qandastargha biznestik qoldau kórsetu), «Jas Qazaq» baghyty (shettegi jas qandastardy elge tartu, birlesken jobalar úiymdastyru) jәne «Atajúrt» baghyty (shetelderde qazaq tildi BAQ kenistigin qúru).

Aldaghy uaqta múnday ortalyqtar («Abay» mәdeniy-iskerlik ýileri) Reseyden bólek, Ózbekstan, Týrkiya, Qyrghyzstan men Germaniyada da ashylady dep josparlanghan.

Vilinuste Abay atyndaghy oqu zaly ashyldy

24 qyrkýiekte Litvanyng Vilinus okrugindegi  Adam Miskevich atyndaghy Qoghamdyq kitaphanasynda Abay Qúnanbayúlynyng 175 jyldyghyna oray «Abay» oqu zaly ashylghan. Atylghan sharagha Parlament deputattary, memlekettik organdardyng basshylary men ghalymdar, isker toptardyng jetekshileri kelip qatysqan. Búl turaly QR Syrtqy ister ministrligi habarlady.

Saltanatty sharanyng ashyluynda sóz alghan Qazaqstannyng Litvadaghy elshisi Viktor Temirbaev «Abay» oqu zalynyng dәl osy Adam Miskevich kitaphanasynda ashyluynyng simvolikalyq mәni bar ekenin atap ótti. Óz sózinde Elshi Temirbekov Europagha aty mәshhýr Adam Miskevichti ózining ana tiline audarghan alghashqy shyghys aqyny – Abay bolghandyghyn aitqan. Ol sonday-aq, qazaqtyng ruhany reformatory bolghan Abay Qúnanbayúlynyng últ tәrbiyesindegi negizgi baghyttarynyng biri – halyqty europalyq mәdeniyetke baulu bolghanyn, osy maqsatpen de Shiller, Pushkiyn, Bayronnyng enbekterin alghash bolyp qazaqqa tanystyrghanyn atap ótken.

«Abay» oqu zalynyng ashyluyna Litvanyng eng ýzdik opera әnshisi Raymonda Yanutenayte men konsertmeyster Niyole Baranauskayte Abay shygharmalaryn, onyng ishinde Abaydyng «Kózimning qarasy», «Jelsiz týnde jaryq ai», «Ayttym sәlem, Qalamqas» sekildi tanymal әnderin oryndaghan.

Al saltanatty sharagha qatysushylar óz kezeginde Litvadaghy búl ortalyq jalghyz Litvada ghana emes, kýlli Baltyq elderindegi qazaq mәdeniyetining ortalyghy bolatynyn aitqan.

Sonyme qatar, «Abay» oqu zalynyng ashyluyna qarsa, Vilinus kitaphanasy men Qazaqstandaghy eng kóne kitaphana sanalatyn Shyghys Qazaqstandaghy oblystyq әmbebap kitaphana arasynda ekijaqty әreptestik kelisim jasalghan.

Aldaghy uaqta atalghan ortalyqta Litvadaghy Qazaqstan elshiligining úiymdastyruymen Múhtar Áuezovting litva tiline audarylghan «Abay joly» roman-epopeyasy men Ánuar Álimjanovtyng «Ústazdyng oraluy» romandarynyng túsaukeserin ótkizu josparlanypty.

24 qyrkýiekte Birikken Arab әmirlikterining astanasynda «Abay» ortalyghy ashyldy.

24 qyrkýiekte Týrkiyanyng Antaliya qalasynda «Abay» sayabaghy ashyldy. Oghan Qazaqstannyng Týrkiyadaghy Elshiligi múryndyq bolghan.

Sayabaqtyng resmy ashyluynda qúttyqtau sóz sóilegen Múrat pasha audanynyng meri Ýmit Ýisal, sayabaqqa Abay esimining berilui óz kezeginde qazaq pen týrik halyqtaryn odan sayyn jaqyndastyra týsetinin atap ótken.

25 qyrkýiekte Pәkistannyng Islamabad qalasynda «Abay» ortalyghy ashyldy. Atalmysh is-shara Abay Qúnanbayúlynyng 175 jyldyghyn merekeleu ayasynda jýzege asyrylghan.

Ystambúlda endi Abay kóshesi bar

28 qyrkýiekte Týrkiyanyng Ystambúl qalasyndaghy danghylgha qazaqyng bas aqyny – Abay Qúnanbayúlynyng esimi berildi.

Týrkiyadaghy etnikalyq qazaqtardyng deni Ystambúldyng Zeytýnbúru aimaghynda túrady eken. Osy aimaqtaghy qazaq diasporasynyng kzekti kezdesuinde 50-shi jyldary Týrkiyagha baryp qonys tepken qazaqtyng býgingi úrpaqtary bas qosqan. Atalghan jiynda Ystambúldaghy Qazaqstannyng Bas konsuldyghy úiymdastyrghan. Mine, osy jiynda Ystambúldaghy ýlken kóshelerding birine qazaqtyng úly oishyly, aghartushy Abay Qúnanbayúlynyng esimi berilgeni belgili boldy.

«Men ózim Ystambúlda tughan qazaqpyn. Maghan qazaq tilin ýirenu manyzdy. Biz osynday kezdesuledi jii ótkizip túrugha kelistik. Osynday kezdesuler arqyly biz ana tilimizdi de tezirek ýirenemiz, birgilimiz de nyghaya týsedi», - depti Týrkiya qazaghy Ghappar Orhun Aqdaq.

Ystambúldaghy ýlken kóshelerding birine Abay esimin beru Ankaradaghy Qazaqstan elshiligi men Ystambúldaghy Bas konsuldyqtyng kýsh saluymen jýzege asqan.

29 qyrkýiekte Indoneziyanyng Djakarta qalasynda Abaydyng «Qara sózderinin» indoneziya tilindegi jinaghynyng túsaukeseri ótti. Sharany Indoneziyadaghy Qazaqstan elshiligi men QR Últtyq kitaphanasy birlesip úiymdastyrghan.

Abai.kz