Mәdeniyet jәne sport ministri A.R. Rayymqúlovanyng nazaryna!

Álemning alpys shaqty elinde bolyp, Qazaqstanyn, qazaghyn nasihattaghan jәne ol elderde qazaq tarihyna baylanysty derek esty qalsa, ony tәptishtep bilip, jazyp alyp, eline, halqyna jetkizuge asyqqan qalamger Ánuar Túrlybekúly Álimjanovtyng tughanyna biylghy mamyr aiynda 90 jyl toldy. Taldyqorghan oblysy Ýigentas audanyndaghy Qarlyghash auylynda dýniyege kelgen Ánuar 1949 jyly Lepsi pedagogika uchiliyshesin, 1954 jyly Qazaq memlekettik uniyversiytetining jurnalistika fakulitetin tәmәmdady. Jurnalistik qyzmetin oblystyq «Almatinskaya pravda» gazetinen bastap, 1955 jyldyng nauryz aiynan «Liyteraturnaya gazetanyn» Qazaqstan men Orta Aziyadaghy menshikti tilshisi, keyinirek: «Leninskaya smena» gazeti redaktorynyn  orynbasary; «Pravda» gәzetining Orta Aziya men Qazaqstandaghy menshikti tilshisi; «Qazaqfilim» kinostudiyasynyng Bas redaktory; «Qazaq  әdebiyeti» gazetining Bas redaktory; 1971- 1979 jyldary Qazaqstan Jazushylar odaghy basqarmasynyng 1-hatshysy, búl merzimde KSRO Jazushylar odaghy basqarmasynyng da hatshysy boldy. Odan son: Avtor qúqyghyn qorghau jónindegi Býkilodaqtyq assosiyasiyanyng Qazaq bólimining basshysy; Tarihy jәne mәdeny kóne eskertkishterdi qorghau jónindegi Qazaq qoghamy Ortalyq kenesi prezidiumynyn, Qazaqstannyng kommersiyalyq «Tan» tele-radio assosiyasiyasynyng tóraghasy boldy. Qazaqstan Mәdeniyet qorynyng tóraghasy qyzmetin atqardy. Respublika Jogharghy Kenesi deputattyghyna tórt   mәrte saylandy.  Jogharghy Kenes prezidiumyna birneshe ret mýshe  boldy. KSRO Jogharghy Kenesine deputattyqqa saylandy. SOKP-nyng XXIV jәne XXV-qúryltaylarynyng delegaty.

Á. Álimjanov KSRO-nyng Aziya jәne Afrika elderi jazushylarymen baylanys komiyteti tóraghasynyng orynbasary; Afrika halyqtarymen dostyqtyng KSRO Assosiasiyasy basqarmasynyn, Afrika halyqtarymen dostyqtyng Qazaq Assosiasiyasy Prezidiumynyn, Aziya jәne Afrika jazushylary assosiyasiyasy men  Europa mәdeniyeti qauymdastyghynyn  mýshesi, «Qazaqstan-Japoniya» halyqaralyq qoghamynyng preziydenti boldy. Aziya jәne Afrika jazushylarynyng 1973 jyly Almatyda ótkizilgen V-konferensiyasyn úiymdastardy. Ál-Farabiyding tughanyna 1100 jyl toluyn atap ótudin  úitqysy boldy. 1991 jyldyng basynda Qazaqstan Sosialistik  partiyasynyn  tóraghalyghyna saylandy.

1991 jylghy qazan aiynyng 29-ynan jeltoqsannyng 26-syna deyin KSRO Jogharghy kenesining Respublikalar kenesin basqaryp, 26-jeltoqsanda KSRO-nyng ydyrauy turaly deklarasiyagha qol qoydy.

Ánekeng Qazaqstan Lenin komsomoly, Qazaq KSR Memlekettik, Halyqaralyq Dj. Neru atyndaghy, Agustino Neto atyndaghy silyqtardyn, Kongo respublikasy, «Lotos» jurnaly silyqtarynyn, «Qúrmet belgisi», «Halyqtar dostyghy» ordenderining iyegeri, Qazaqstannyng Halyq jazushysy atandy.

Hikayattary: «Sumen jәne jermen elu myng mili» (1962 j.); «Kýnge bet alghan keruen» (búnyng jurnaldaghy núsqasyn oqyp riza bolghan Múhtar Áuezov Ánuardi shaqyryp alyp, talabyn quattap, hikayatyna alghysóz jazyp, kitap baspasyna joldaydy. Kitap 1963-jyly shyqty); «Kógildir taular» (1964); «Alauly nayza» (1965); «Otrar siy» (1966);  «Tanym» (1993).

Romandary: «Mahambetting jebesi» (1969); «Jaushy» (1969); «Rudaky taghy» (1974); «Ústazdyng oraluy» (1979); «Adam joly» (1984). «Jaushy» romany boyynsha kinofilim týsirildi.

...Ánekeng shet elderge barghanynda bir ghana Qazaqstannyng emes, Orta Aziyanyng da mәdeniyeti men әdebiyetining elshisi, jarshysy bolghany anyq. IYə, osynsha orasan  zor enbek sinirgen kemenger túlghany býginde qor qylyp otyrghan adamdar bar! Məselen Almaty oblysy mәdeniyet basqarmasy Əlimjanov turaly jazylghan belgili qalamger Ghabbas ata Qabyshúlynyng kitabyn shygharudan bas tartyp, qolaqpanday hat jiberipti. Əlimjanovtay qazaqtyng aradager úlyn tanymaytyn, bilmeytin, bilgisi de kelmeytin búnday memlekettik mekeme basshysy men újymyna ne deuge bolady? Osy oblystyq mədeniyettegiler qanshama qarajat bólip, kitaptar shygharyp jatyr. Biraq Ánuar Álimjanov turaly kitapty kerek qylmaydy.

Al oblystyng basshysyna Ənekendey túlghanyng mereytoyy men kitaptary jayynda jaq ashatyn adam tappay otyrmyz. Batalovtyng ýstine batyp kire alatyn adam bizde joq, basqa auylda, basqa ortada bolmasa...

Ənuar Álimjanov últtyq ədebiyet pen óner ýshin az ebek etken joq, sony bile túra bәri ýnsiz...

Ánekeng bireuge qarap sóilegende, Jetisudyng «әke-au», «әi, әke» degen sózin qosyp otyrady eken. Ministr hanymnyng nazaryna úsynyp jazghan shaghyn maqalamyzda biz de solay deymiz: әke-au, Ánuardy úmyttyndar ma?!.

Erbol Aqsholaqov

Abai.kz