Dýisenbi, 6 Mamyr 2024
Ghibyrat 3717 4 pikir 28 Shilde, 2020 saghat 12:14

Tәj-tajal – elding yntymaghyna jaryqshaq týsire almaydy

«Basqa týsse baspaqshyl» demekshi ólmegen qúl súm ómirding talay qyzyghy men shyjyghyn bastan keshiredi eken. Tyshqan jyly alalaydy anda aldyryp, búlalaydy múnda aldyryp, boy bermey túrghan kәri qatty indetke qay iyghymdy tosyp toytarys bersem eken degen sary uayym janymyzdy jegidey jedi. Tәuelsizdik alghannan beri talay mehnatqa tap bolsaq ta, dәl múnday qasiretti kózben kóremiz dep oilamappyz. Kýnbe-kýn kóz aldymyzda indetten jantәsilim etip jatqan marqúmdardyng janazasyn shygharyp, qara jerding qoynauyna beru, qayghysyna ortaqtasyp, jaqyn-juyghyna basalqy aitu, qasiretting jýgin kóterisip, aza tútu, myng jerden baysaldy bolugha tyryssang da adamgha auyr tiyedi eken. 

Jadau kónilimizge medeu bolghan jayt – arda azamattar bastama kóterip, el basyna kelgen nәubetti enseru ýshin bar kýsh-quatyn salyp, halyqqa kómek qolyn sozuda. Qalyng búqaranyng qamy ýshin jer-jerde qayyrymdylyq aksiyalary ótip, qajetti medisinalyq qúral-jabdyqtar men dәri-dәrmekter auruhanalargha tegin taratyluda. Iri mesenattarmen qatar jany jomart kәsipkerler, tipti ýrerge iyti, syghargha biyti joq qara halyqtyng ózi de indetti toytaru ýshin qolyndaghy baryn sarp etude. Tәj-tajal – talay jannyng ómirin jalmaghanmen, halqymyzdyng birligine jaryqshaq týsire almady. Arghymaqtyng balasy aryghan sayyn tyng shauyp, aurudyng әuselesine, indetting iritkisine boy bergen joq. 

Bizdi qatty quandyrghan habar – Qazaqstandaghy epiydemiyalyq ahual kýrt kýsheygen tústa, Týrkiya, Ózbekstan, Ázirbayjan sekildi týbi bir tuys týrki elderi birinshi bolyp kómek qolyn sozdy. Arysy – Saudiya, Katar, BAÁ sekildi arab aghayyndar, berisi Qúdayy kórshimyz – Resey men Qytay, sonday-aq, Avstraliya, Singapur, Ýndistan t.b.memleketteri gumanitarlyq kómek jiberip, tileulestik tanytty. Atalghan elderding ózderi keremet jyrghap jatpasa da, Alash balasy auylynan aurudy alastaugha jәrdemdesti. Búl da Qazaqstannyng indetpen kýreste jalghyz emes ekenin, halyqaralyq sayasatta ózindik orny bar subekti ekenin әigilep berdi.  

Sharighatymyzdyng negizgi maqsatttarynyng biri – adam ómirin qorghau bolyp sanalady. Alla-Taghala Qúran-Kәrimde: «Kimde-kim adamnyng ómirin saqtap qalsa, barsha adamzattyng ómirin qútqarghanmen ten» («Mәida» sýresi, 32-ayat) dep búiyrady. Dinimizdegi osy ýkimdi negizge alghan Qazaqstan músylmandary diny basqarmasynyng tóraghasy, bas mufti, haziret Nauryzbay qajy Taghanúlynyng bastamasymen ruspublika kóleminde «Ómirge ýmit syila» aksiyasyn ótkizip, din shyraqshylary men janashyrlary da halyqtan jylu jinap, emhanalargha ókpeni jasandy jeldetu apparattaryn (IVL) jәne qajetti dәri-dәrmekter men agharghan as-auqat jetkizip berudi qolgha aldy. El kóleminde jýrgizilip jatqan qayyrymdylyq sharasy óz jemisin berip, qazirgi tanda jinalghan milliondaghan qarajat el iygiligine júmsaluda. Sonymen qatar, QMDB jamaghat bolyp namaz oqu, janaza shygharu, as beru t.b. diny rәsimderdi atqaru barysyn indetting aldyn alugha qatysty pәtualar qabyldap, elimizdegi saqtyq sharalarynyng kýshengine septesti. Búl – el basyna kýn tughanda Qazaqstandaghy әleumettik instituttardyng qarap qalmay, halyq ýshin qal-qaderinshe at salysa alatynyn kórsetip berdi.

Al, Qazaqstan ýkimetin tәj-tajalgha toytarys berude auzyn qu shóppen sýrtip, qúr qarap otyrdy dep aita almaymyz. Jyl basynda indetting dýbiri estilgennen-aq Qazaqstan Preziydenti Qasym-Jomart Toqaev memleketting organdardyng shúghyl taghanaq kenesin ótkizip, epiydemiyanyng aldyn alugha memleket qazynasynan milliardtaghan qarajat bóldi. QR Densaulyq saqtau uәzirligi barynsha saqtyq sharalaryn qolgha aldy. Shetelderde jýrgen myndaghan otandastarymyzdyng qauipsizdigin eskerip, olardy edel-jedel elge aldyrdy. Memleketting tapsyrysymen BAQ tәj-tajaldan sanitarlyq saqtanu joldary turaly jiyi-jii dabyl qaqty. Kóktemgi karantin kezinde bilim ordalary onlayn qyzmetke kóship, oiyn-sauyq ortalyqtary, sayabaqtar, iri sauda oryndary men keybir kәsiporyndar jәne t.b. halyq kóp jinalatyn oryndardyng júmysy toqtatyldy. Júmyssyz qalghan milliondaghan azamattargha jәrdemaqy taghayyndaldy.  

Tәj-tajaldyng kóktemgi shabuylynyng osylaysha betin qaytarghanday bolghanymyzben, ile-shala syrqattyng syryna ýnilmey samarqau qaraghandyghymyzdyng kesirinen elimizde jaztoqsannyng basynda indet órship shygha keldi. Mәselege salghyrt qarau – ensendi saly sugha týsiretin eng basty kesapat ekenin bilsek te, osy joly beyghamdyq tanytamyz dep pnevmoniyadan onbay tayaq jedik. IYә, ózge eldermen salysyrghanda indetting әdepki aryny qatty bolmaghandyqtan, halyq saqtyq sharalaryna nemqúrayly qaray bastady. Tipti, el ishinde búl aurudyng qauiptiligine kýmәn keltirip, qalyng búqarany dәrkýmәn kýige týsirushiler de kóp boldy. Osynday ala-qúla kýy keshuding saldarynan san soghyp qaldyq. Epiydemiyanyng taraluy qarqyndy kýsh alyp, aldyn alugha boy bermey ketti. 

Dese de, halyq bolyp, memleket bolyp birlesip kýresuding arqasynda songhy kýnderi indet keri shegindi. Memleket qaytadan qatang karantin sharalaryn qolgha alghandyqtan jәne pnevmoniyanyng jýrdim-bardym qaraytyn auru emes ekenine halyqtyng kózi jetkendikten, eldegi ólim-jitim az da bolsa azaydy. Búiyrsa, memleket baqylaudy kýsheytip, halyq saqtyq sharalaryn ynty-shyntymen oryndasa, sonday-aq, jemqorlyqqa jol berilmey әrbir azamat óz mindetin adal atqarsa, búl epiydemiyany da týbegeyli ensere alamyz dep oilaymyn. 

Týiin: «Hakim Abay ózining ghaqliyasynda: «Ózing ýshin enbek qylsan, ózi ýshin ottaghan hayuannyng biri bolasyn, adamshylyqtyng qaryzy ýshin enbek qylsang – Allanyng sýigen qúly bolasyn» – deydi. IYә, eng bastysy sol – Alash balasynyng bir-birine degen meyirimi men mahabbaty atqaqtap túrsa, onday Allanyng sýigen qúldaryn eshbir indet, eshbir jau ala almaydy. Endeshe, Alash balasy auru-syrqaudan aman bolyp, barshamyzgha Allanyng sýigen qúly bolu nәsip bolsyn dep tileymin!    

Ermek Múqatay, 

QMDB-nyng Óskemen óniri boyynsha ókil imamy, oblystyq «Halifa Altay» meshitining bas imamy

Abai.kz

4 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1454
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 1302
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1057
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1107