Budjeti 15 mlrd, al nәtiyje qayda?
Elimizde Altay men Atyrau arasyna, ontýstiktegi qarbyzdy dala men soltýstiktegi astyqty alqaptyng bәrine tútas taraytyn arnanyng biri "Habar". "Ayqynnyn" myna zertteuin oqyp shyqtym. Zertteu jaqsy shyghypty, ol ýshin alghys.
Jalpy oqyp, tendensiyany týsine almadym. Búl qalay bolghany? Elimizde jyl sayyn qazaqtyng sany artyp keledi. Qazaq balalary qazaq mektepterine baryp, demografiyamen-aq aldynghy on jylda til mәselesi ong sheshiletini aitylyp jýr. Jyl sayyn memlekettik arnalardaghy qazaq tilindegi jobalar men baghdarlamalardyng sanyn 10%-gha arttyru turaly naqty kórsetilgen. Býgin emes, keshe emes, sonau 2011 jyly. Sol uaqyttan beri attay 9 jyl ótipti. Bylay qarasaq "Habardaghy" qazaq tilining ýlesi 80-90% boluy tiyis, al myna zertteuge sýiensek tipti kerisinshe azayyp ketken. Orys tilining ýlesi artypty, maqala zertteui solay deydi. Qazaq tilining ýlesin bir kónil kóterer tok shoularmen, konserttermen, bir-eki baghdarlamamen jaba salghanday әser qaldyrady eken.
Zertteude "Habardyn" jyl sayynghy budjeti 13-15 mlrd tenge dep kórsetilipti. 13-15 mlrd! Búl audandardyng budjetinen kóp qoy, ainalayyn-au. 15 mlrdqa 15 mlndyq eki bólmeli 1000 ýy alugha bolady. Biraq sonsha qarjyny iydeologiyany qalyptastyrsyn dep arnagha salyp otyr. Búl budjetting aqshasy. Al kez kelgen budjetting aqshasy, ol halyqtyng salyghy ekeni aitpasa da týsinikti jayt. Men óz salyghymnyng qarjysy tútas memleketke taraytyn arnada oryssha shýldirlep, ondaghan jyldar búryn ghúmyry ótip ketken serialdardy, mәni men maghynasy joq mulitfilimderdi kórsetuge júmsalghanyn qalamas edim.
Qazaq tilining ýlesi nege artpay otyr? Sapaly qazaq tildi kontent qayda? Qazaq tilindegi myqty zertteuler, halyq múnyn aitatyn baghdarlamalar qayda? Bar bolsa nege az? "Habar-au" qazaq tilinen sapaly ónimnen habar bar ma? Men jalpy kez kelgen memlekettik arnanyng qazaq tildi bolghanyn qalaymyn. Salyq tóleushilerding 70% qazaqtar. Demek kez kelgen salyqtan týsken qarjygha kýn kóretin sektor da kemi 70% qazaqsha boluy mindetti. Mindetti! Kezinde últtyq naqyshtyng brendi bolghan, halyq sýiip, әr baghdarlamasyn asygha kýtetin "Habar" syndy arnanyng býginde orystanugha bet búruynyng kórinisi bayqalghanday. Óz basym oghan qarsymyn. Siz ne oilaysyz kózi qaraqty kórermen?
Men osynsha budjetke ie "Habar" jaqyn arada zertteude aitylghan barlyq olqylyqty retteydi dep senemin, ýmit artamyn.
Ashat Qasenghaliyding әleumettik jelidegi jazbasy
Abai.kz
