Beysenbi, 16 Mamyr 2024
Óz saltyng 3862 14 pikir 14 Nauryz, 2020 saghat 14:52

14 nauryz – Kórisu kýni

Qazaqtyng eskishe esebi boyynsha, 13 nauryzda «qys toqsany» ayaqtalady. Múny «toqsan shyqty» dep esepteydi, yaghny alty ay qystyng eng qiyn toqsan kýni bitip, qys mezgili mýldem ketedi degen úghym. Qarapayym sózdermen aitsaq, sharuany, túrmys-tirshiliktegi týrli qareketterdi, amal-әreketterdi «qysyp tastaghan» toqsan kýndik qatty qys mezgili bitip, ayaq-qol keneyetin, jaydarly jaz mezgili – qayta janaru kezeni jer betine ayaq basady. Alty ay qysta úiqyda, yaghny óliara kezende bolghan tabighat qayta tirilip, jana tirshiligin bastaydy. Tirshiligi tabighatpen etene baylanysty bolghan ata-babalarymyz jer anadaghy janarudy airyqsha quanyshpen qarsy alghan. Halyqtyng túrmys-tirshiliginde, dýniyetanymynda airyqsha orny bar atalmysh dәstýr astarynda tereng tanymy bar rәsimder tuyndauyna sebepker bolghan. Sonyng biri – kórisu.

Óliara mezgilden aman-esen shyqqan halyqtyng quanyshy – kórisu (amandasu, qauyshu) ghúrpymen aishyqtalady. Kórisu – ótkendi, yaghny eskini artqa tastap, janamen janasudyn, amandyqpen qauyshudyn, qayta tabysudyng әri týzu kónildin, adal tilekting rәmizi. Kórisu 14 nauryzdan bastalady.

Ótken iske qayta oralmay «ótkenge – salauat», aldaghy kýnderden ýmit kýtip «bolashaqqa - amanat» dep beldi bekem baylau - kórisuding basty tanymdyq filosofiyasy. Sol tanymnyng arnasynda qalyptasqan ata-babalar ruhyna dúgha baghyshtau, kórshi-kólemin, aghayyn-tughanyn aman kórip, olargha syi-syyapat jasau, tartu-taralghy berip qúrmet etu, Alla-taghala bergen jastyng bir jylgha úzaryp kelgenine shýkirshilik etu – kórisuding basty amaldary.

Tabighattay janarudy ishki jan-dýniyesinen bastaytyn adamzat balasynyng ruhany týleuinde kórisu yrymynyng mәn-manyzy zor. Búl tústa sanamyzgha mynaday úghymdardy ornatqan jón sekildi: qayta týlegen, janghyrghan ruh janany, jaqsylyqty, tabysty, dostyqty, mahabatty, quanyshty kónilding shenberine qabylday alady. Sol arqyly adamzat balasy tylsym Jaratylystan ózine baghyttalghan syigha da, sybaghagha da, sauapqa da, yryzdyqqa da jol ashatyny sózsiz.

Almas Ábsadyq

Abai.kz

14 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2066
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2495
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2104
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1608