Senbi, 27 Sәuir 2024
Janalyqtar 3221 0 pikir 18 Qazan, 2013 saghat 14:33

Elbasy jýktegen manyzdy mindetter múqiyat oryndaluy tiyis

Memleket basshysy Núrsúltan NAZARBAEV Ýkimetting keneytilgen mәjilisin ótkizip, ministrlerge, ónir basshylaryna qadau-qadau tapsyrmalar jýktegen bolatyn. Osyghan oray keshe oblys Ákimi Berdibek SAPARBAEV selektorlyq rejimdegi keneytilgen apparattyq kenes ótkizip, Elbasy mindetterine qatysty audandarmen qala әkimderine, departamentter men basqarmalar basshylaryna tiyisti tapsyrmalar berdi.

Memleket basshysy Núrsúltan NAZARBAEV Ýkimetting keneytilgen mәjilisin ótkizip, ministrlerge, ónir basshylaryna qadau-qadau tapsyrmalar jýktegen bolatyn. Osyghan oray keshe oblys Ákimi Berdibek SAPARBAEV selektorlyq rejimdegi keneytilgen apparattyq kenes ótkizip, Elbasy mindetterine qatysty audandarmen qala әkimderine, departamentter men basqarmalar basshylaryna tiyisti tapsyrmalar berdi.

Preziydent tapsyrmalaryna jeke-jeke toqtalghan aimaq basshysy eng aldymen orynbasarlaryna, basqarma basshylaryna, әkimderge barlyq memlekettik baghdarlamalardyng oryndaluyna taldau jýrgizudi jýktedi. Baghdarlamalar qalay atqarylyp jatyr, olardyng ong nәtiyjesi bar ma, joq pa? – mine, osy mәselelerdi jan-jaqty zerdeleu qajet. Kelesi bir basty mindet budjettik sayasatty onaylandyru, onyng tiyimdiligin arttyru, yaghni, qazyna qarjysynyng shyghyndaryn barynsha azaytu bolyp otyr. Osy rette bizding oblys memlekettik satyp alu proseduralaryna baylanysty Ýkimetke óz úsynystaryn jóneltui kerek. Kóptegen zanbúzushylyqtardyng osy memlekettik satyp alulardy jýrgizu barysynda oryn alyp jatatyny jasyryn emes. Sondyqtan aimaq basshysy Berdibek SAPARBAEV oblystyq prokuraturanyn, qarjy polisiyasynyng jetekshilerine qúqyq búzushylyqtardy kemitu jóninen kenester ótkizudi tapsyrdy. Aymaq basshysynyng aituynsha, búl orayda bizge Aqtóbe oblysynyng tәjiriybesin bayqap kórgen jón. Atalmysh ónirde memlekettik satyp alulardyng ortalyqtandyrylghan jýiesi qúrylghan. Konkurstardyng keshiktirilui, sozylyp ketui de – atqarushy biylik kónil bólui tiyis týitkildi mәselelerding biri.
Jalpy, bizding oblystaghy qarjynyng iygerilu qarqyny jaman emes. Ótken 9 aidaghy kórsetkishter boyynsha budjetting shyghys bóligining oryndaluy 98 payyzdy qúrap otyr. Oblys Ákimi jyl sonyna deyin bólingen aqsha tolyq iygerilui tiyis ekenin eskertti.

Aymaqta salynyp jatqan jekelegen әleumettik nysandar qúnynyng tym joghary boluy shýbә keltirmey qoymaydy. «Búl ýshin mektepter, balabaqshalar jәne auruhanalar ýshin tiptik jobalar qajet» dep sanaydy oblys Ákimi Berdibek SAPARBAEV. Ol qúrylys barysyna tiyisti baqylaudyng joq ekenine de nazar audardy.
Jer telimderi boyynsha da oblysta mәseleler bar. Bos jatqan jerler múqiyat tekserilui tiyis. Olar memleketee qaytty ma, menshiktegi telimdertalapqa say paydalanylyp jatyr ma? Aymaq basshysynyng tapsyrmasyna sәikes, aldaghy uaqytta atqarushy biylik osy mәselelermen týbegeyli shúghyldanatyn bolady.
Oblys Ákimi Memleket basshysy jýktegen mindetterge baylanysty joldardyng sapasyn da tilge tiyek etti. Mәselen, Óskemen qalasynyng kósheleri, Óskemen - Ridder tasjoly talap ýdesinen shyghyp otyr ma? Oblystaghy «Qazaqavtojol», «Oblshyghysjol» kәsiporyndary jana tehnologiyalardy qoldanulary kerek. Al olar joldardy bayyrghy әdis-tәsilder arqyly jóndep keledi. Sonyng saldarynan avtomobili joldaryn paydalanugha bergen bir jyldan keyin qayta jóndeu kerek bolady. Atap ótilgendey, әlemdik reytingte jol sapasy jóninen Qazaqstan 140 elding ishinde 117-shi orynda túr.

Alkogolidi ishimdikter satu salasyna da jýielilik qajet. Óskemen, Semey, Ridder, Zyryan syndy qalalarda ishimdik satylatyn dýken-dýngirshekter әleumettik-mәdeny oryndardan qashyq boluy tiyis, sonymen qatar, onday sauda nýktelerining sanyn shekteu qajet.

Oblysta memlekettik-jekemenshik seriktestik ortalyghy qúrylghan. Biraq aimaq basshysynyng aituyna qaraghanda, atalmysh ortalyqtan әli birde-bir útymdy úsynys týspepti.

– Memleket basshysy nesiyeni subsidiyalau, kәsipkerlerge qarjylyq granttar beru júmystaryna qatysty syn aitty. Mine, osy baghytta júmys isteuimiz kerek. Atqarylghan jәne aldaghy uaqytta atqarylatyn sharualar turasynda Ýkimetke esep berudi tapsyramyn. Ókinishke qaray, belsendi shaghyn jәne orta biznes nysandary da oblysta azayghan, búl da – erekshe kónil bóletin mәsele, – degen aimaq basyshysy «Biznesting jol kartasy» baghdarlamasyn iske asyruda kedergiler bar ekenin aityp, shaghyn nesiyelerding qaytarylymyna taldau jýrgizudi tapsyrdy.
Elbasy tapsyrmalaryna oray oblysta júmys oryndaryn qúru isin odan әri jalghastyru qajet. Irgeli óndiris oryndaryndaghy otandyq ýlesti úlghaytudy da úmyt qaldyrugha bolmaydy. Alpauyt kәsiporyndar negizinen óz ónirimizde nemese elimizde shyghatyn shiykizattardy tútynuy tiyis. Óskemende Industriyalandyru aimaghy bar, biraq ol jerde әli naqty jobalar joq, ol aimaqty qúrugha memleket tarapynan qarjy bólinip, infraqúrylym salyndy.
Elbasy elektr quatyn ýnemdeu qajettigin jii talap etedi. Oblysta birneshe shaghyn su jәne jel stansalaryn salu qolgha alynghan. Alayda, jana jobalar bayqalmaydy. «Jasyl ekonomika» baghdarlamasyna say oblys basshylyghy qoqysty qayta óndeuge jiti kónil bólip otyr. Juyrda osynday kәsiporyn qúru maqsatynda investorlarmen kelissózder jýrgizilmek. Energiyany ýnemdeuding taghy bir joly – eseptegish qúraldaryn ornatu.

– Ystyq jәne suyq sudy esepteu qúraldary eng aldymen budjettik mekemelerge ornatylu kerek degenbiz. Osy tapsyrmanyng oryndalu barysyn tekseremiz. Taghy bir aitarym, qazir kýn jyly bolsa da, qala pәterlerindegi batareyalar qaynap túr, jylu ortalyqtary syrtqy aua temperaturasyn da qaperge aluy qajet qoy, – dedi aimaq basshysy.

Biyldan bastap jergilikti organdardyn, atap aitsaq, auyldyq okrug әkimderining qúzireti keneytildi. Saylanghan auyl әkimderi ne istep jýr? Olar óz mindetterin jauapkershilikpen atqaryp, eldi mekenderdegi jer telimderin, jyljymaytyn jәne jyljymaly mýlikterding bәrin esepke alulary tiyis.

– Áleumettik janghyrtu boyynsha bilim men densaulyq saqtau salalaryna birqatar mindetter jýktelip otyr. Atap aitsaq, barlyq mýmkindikterdi paydalana otyryp, oblystaghy últtyq birynghay testileuding kórsetkishterin jaqsartuymyz, oblys azamattarynyng qay mekemelerde emdeletinine saraptama jýrgizuimiz qajet. Auyl sharuashylyghy ónimderin týpkilikti óndeu – Elbasy jýktegen mindetterding biri. Agrarlyq sektorgha bólingen subsidiyalar qalay paydalanyluda? Osy mәselemen ainalysu kerek. Azyq-týlikterding túraqtandyru qory tiyimsiz degen jansaq pikirler aitylyp jýr. Osy qorlar inflyasiyany auyzdyqtaugha zor kómegin tiygizip otyr, – dedi oblys Ákimi.
Tirek eldi mekenderde qolgha alynghan barlyq jobalar tolyq iske asulary tiyis. Sport jәne mәdeniyet nysandary bos túrmauy kerek. «Júmyspen qamtu-2020» baghdarlamasyna sәikes azamattardy bolashaghy joq auyldardan kóshiru júmystary aqsap jatyr oblysta. Osy is jyl sonyna deyin ayaqtaluy qajet.

«Qoljetimdi baspana-2020» baghdarlamasy boyynsha túrghyn ýy qúnyn arzandatu kerek. Qúrylys materialdarynyng bәri birdey shetten tasylmauy tiyis. Osy salagha baqylau ornatqan jón.

Halyqaralyq integrasiya boyynsha Keden odaghy elderimen, kórshiles memlekettermen júmysty qarqyndatu qajet. Mәselen, Kedendik odaq elderine oblystan jóneltilip jatqan ónimderge esep jýrgizilmeydi.
BAQ júmysyna qatysty da biraz syn aityldy mәjiliste. Elbasy obiektivtilik joq dese, aimaq basshysynyng payymynsha, auyldyq jerlerdegi qarapayym enbek adamdary turaly aqparat az beriledi.

– Ózge ónirler respublikalyq BAQ arqyly bolmashy dýniyelerdi jariyalap jatady. Al bizde qolgha alynyp, jasalyp jatqan auqymdy júmystar kórsetilmeydi. Taghy bir aitarym, baspasózde syn maqala jariyalanatyn bolsa, oghan tiyisti mekemeler ýsh kýnning ishinde túshymdy jauap qaytaratyn bolsyn. Syn tekten-tekke jazylmaytyn shyghar?! – dep qatang eskertti oblys Ákimi.

Songhy kezderi kәsipkerler ózderine týrli memlekettik organdardan tekserushilerding jii keletinin aityp shaghymdanuda. Oblys Ákimi jiynda osynday basy artyq tekseruler sanyn azaytu qajettigin mindettedi.
– Innovasiya baghytynda joghary oqu oryndarymen әriptestik әlsiz, atap aitsaq, ShQMTU men ShQMU-dan eshbir tiyimdi úsynys joq, – dedi aimaq basshysy. Ol sonday-aq, týrli forumdarda qabyldanghan sheshimderdin, qol qoyylghan memorandumdardyng oryndalu barysyna baqylau jýrgizudi de jetkizdi.

Jiynda oblys Ákimi ústazdarmen jәne dәrigerlermen jýz payyz qamtyludy kózdeytin joba jasaudy da tapsyrdy.
– Biz maman tapshylyghyn qashan joyamyz? Jyl sayyn qanshama týlek oqu bitirip, diplom alyp jatady. Al bizde kadrlar jetispeydi. Osy baghytta naqty jospar qajet. Atalmysh problemany týbegeyli sheshetin uaqyt jetti, – dedi oblys Ákimi.

Jalpy, osy jiynnyng qorytyndysy boyynsha aimaq basshysy óz apparatyna jәne orynbasarlaryna Memleket basshysynyng tapsyrmalaryn oryndau boyynsha arnayy keste qúryp, jauapty túlghalardy belgileu kerektigin qadap tapsyrdy.

Ýkimet otyrysynda ózge de manyzdy mәseleler qozghalghan bolatyn. Aymaq basshysy olar turaly da aityp, tiyisti sala jetekshilerining moyyndaryna naqty tapsyrmalar artty. Basqosuda qysqy jylytu mausymyna dayyndyqtyn, kýzgi jiyn-terin júmystary men әleumettik nysandar qúrylysynyng barysyna qatysty ózekti mәseleler pysyqtaldy.
Jiyn sonynda oblys Ákimi juyrda ótken Shyghys Qazaqstannyng Almatydaghy kýnderi jәne Óskemendegi auyl jastarynyng kongresi syndy auqymdy is-sharalardyng tabysty ótkenin aityp, osyghan oray atalghan sharalardyng basy-qasynda jýrgen qyzmetkerlerge, úiymdastyrushylargha ózining alghysyn bildirdi.

Erjan Ábish

Derekkózi: «Didar» gazeti

Abai.kz

0 pikir