18.05.13

Жылына 200 мың доллардан кем емес табыс табатындарға қосымша салық салу туралы бастама көтерді Мәжіліс де­путаты Жамбыл Ах­метбеков. Оның айтуынша, байлар жал­пы кірісінің үштен бір бө­лі­гін ортақ қазынаға құйғаны дұ­рыс. «Егер супербай болса, орта­ша күн көріс­те­гі қазақстандық төлейтін салық оған түк емес. Сондықтан байларға бө­лек салық енгізген жөн. Сол ар­қы­лы байлар Қазақстанның да­муына өз үлесін қоса ала­ды», - деп мәлімдеді депутат.
Жалпы, ауқатты азамат­тар­ға қо­сымша салық салу тура­лы бастама бұрын да көтерілге­нін еске салады сенатор, «Нұр Отан» партиясы жа­нындағы Сыбайлас жемқорлықпен кү­рес қоғамдық кеңесінің төр­ағасы Оралбай Әбдікәрі­мов. 2008 жылы Мемлекет басшы­сы Үкіметке сән-салтанат бұйым­дарына қосымша салық салу мәселесін зерделеуге тапсырма берген. Одан кейін Қаржы министрлігінде бұл бағыттағы ре­сейлік тәжірибе зерттелуде екендігі айтылған.

18.05.13

Жылына 200 мың доллардан кем емес табыс табатындарға қосымша салық салу туралы бастама көтерді Мәжіліс де­путаты Жамбыл Ах­метбеков. Оның айтуынша, байлар жал­пы кірісінің үштен бір бө­лі­гін ортақ қазынаға құйғаны дұ­рыс. «Егер супербай болса, орта­ша күн көріс­те­гі қазақстандық төлейтін салық оған түк емес. Сондықтан байларға бө­лек салық енгізген жөн. Сол ар­қы­лы байлар Қазақстанның да­муына өз үлесін қоса ала­ды», - деп мәлімдеді депутат.
Жалпы, ауқатты азамат­тар­ға қо­сымша салық салу тура­лы бастама бұрын да көтерілге­нін еске салады сенатор, «Нұр Отан» партиясы жа­нындағы Сыбайлас жемқорлықпен кү­рес қоғамдық кеңесінің төр­ағасы Оралбай Әбдікәрі­мов. 2008 жылы Мемлекет басшы­сы Үкіметке сән-салтанат бұйым­дарына қосымша салық салу мәселесін зерделеуге тапсырма берген. Одан кейін Қаржы министрлігінде бұл бағыттағы ре­сейлік тәжірибе зерттелуде екендігі айтылған.
«Қазір бюджетке салық аз түсіп жатыр. Сондықтан салық түсетін бас­қа да көздерді із­дестіру қажет. Ал қалталы аза­маттар өздерінің салық­тары­нан қосымша қаржы бөліп жатса, оның ешқандай кем­шілігі жоқ», - деп есептейді депутат Әб­дікәрімов. Оның айтуынша, «қазіргі саясаттың арқасында олар байыды, салықтары көбейді», бірақ
елде «тұрмыстары нашар аза­мат­тар да көп». Сол себептен, байлар қосымша салық төлесе, бұл әлеуметтік мәсе­лелерді шешуге септігін тигізер еді. Депутат қосымша салық түрі тұрмысы орта деңгейден жо­ғары «миллионер­лер мен мил­лиардерлерге» салынуы керек екендігін атап көрсетеді. «Олар­дың табыстары өскен са­йын салығы да жоғарылауы керек», - деп есептейді де­путат.
Алайда Қазақстанда «ау­қат­ты­ларға артық салық салуға әлі ерте», - деген ойда Мәжі­ліс депутаты Серікбай Нұрғи­саев. Ол байларға қосымша салық салу мәселесін кө­термес бұрын анықтап алатын мә­селелер жеткілікті екендігін алға тар­тады. «Біріншіден, мұндай салық түрі олардың айлық табысына ма, әлде жалпы дү­ние-мүлкіне салына ма? Екін­ші­ден, Қазақстан нарық эко­номи­касына кіргеніне жиырма жылдай уақыт болғанын ес­керсек, осы уақыт аралы­ғында орташадан жоғары, өте ауқат­тылар бізде әлі көп қалыптаса қойған жоқ. Олардың саны орташа жалақыдан төмен ала­тын адамдар пайызына шақ­қанда аз», - дейді депутат. Сон­дықтан бай­ларға қосым­ша салық салу тұрмысы нашар­лардың мәселесін шеше қой­майды. Депутаттың мәлі­метіне қарағанда, статистика бойын­ша жасы 55-тен жоғары жұмыс істеп жүрген­дердің саны 10 пайыздан сәл асады. Сон­дық­тан «қазіргі мақсат - ақшаны өз еліне салып, экономикаға құйып, жаңа жұмыс орында­рын ашуға ауқаттыларды ын­таландыру болуы керек. Қа­зақстанда тапқан пайда қазақ жеріне, қазақ экономи­касына жұмыс жасауы керек».
Ал олардың артық пайдаларына са­лық салынса, бұл «оларды шошы­тып, еңбек орындарын ашып, биз­нес­­ті дамыту қауқарын бұзады, ақ­шаларын шетелдерге әкетуге түрт­кі болады деп есептейді депутат.
Дегенмен байлардың артық та­быс­тарына салық салу сыбайласқан жем­қорлықпен күрестің бір тетігі деп қа­растырады Мәжіліс депутаты Ай­қын Қоңыров. Өйткені олар салық тө­лейтін кезде қымбат дүние-мүлік­те­рінің қайдан келгенін көрсетуге мәжбүр. «Қымбат машиналар мен жыл­жымайтын мүліктер, яхталар мен ұшақтар, гауһар тастар мен ал­тын шоттардың иелері қосымша са­лық төлесе, бұл ақшалар бюджет ар­қылы тұрмысы нашар азаматтар-дың мұ­қтаждығын өтеуге мүмкіндік берер еді» деп есептейді депутат. Ол салық заңнамасына тиісті өз­ге­рістер енгізу арқылы қалталылардың салығын 30-40 пайызға дейін кө­теру­ге болатындығын айтады.
Сән-салтанатты дүние-мүлікке са­лық салу тәжірибесі әлемнің көп­те­ген елдерінде бар екендігін еске са­лады халық қалаулысы. Мәселен, Мек­сикада аса қымбат дүние-мү­ліктерге 5 пайыздық салық салынса, Үндістанда бұл - 5 пайыз. Ресейде биыл күзде сән-салтанат бұйымд­а­ры­на қосымша салық салуды енгізу көзделген. Франция үкіметі кірісі 1,3 млн евродан асатын қалталыларға
75 пайызға дейін салық салуды ұсын­ған. Бірақ осыдан кейін көптеген мил­лионерлер француз азаматты­ғынан бас тарта бастады. Актер Жерар Депардье ресейлік төлқұжатқа ие болса, өздерінің тұратын елін ауыс­тырғысы келетіндігін актриса Мо­ника Беллуччи мен экс-президент Ни­коля Саркози де айтып үлгерген. Фра­нцуздардың жартысынан артығы бай­ларға 75 пайыздық салық салуды қол­дағанымен, бұл бастама Консти­туциялық сот арқылы заңға қайшы деп табылған. Қазақстанда жақын ке­лешекте қалталыларға қосымша са­лық салуға қатысты заңнамаға өз­герістер енгізілмейтіндігі туралы қар­жы министрі мамыр айында мә­лімдеген.
Айжан КӨШКЕНОВА

"Айқын" газеті