Dýisenbi, 20 Mamyr 2024
Janalyqtar 2363 0 pikir 21 Shilde, 2011 saghat 09:16

Sәken Seyfolla. Orys otarlyghynyng qayta oraluy

Óz jerimizde, óz elimizde otarlaushy, tonaushy, jaulaushy elding patshalaryna arnap, azattyq jolynda shәit bolghan, qúrban bolghan babalarymyzdy qor qylghanday, keshegi joyqyn qyrghyndy esimizge týsire beretindey, jalpaq júrttyng ar-namysyna tiyetin Pavlodar, Petropavl siyaqty ataulardan qútyla almay jýrgenimizde bóten-bógde emes, ózimizding BAQ-tarymyz Qazaqstanda orys patsha Nikolay, patshayymy Aleksandra jәne olardyng Aleksey, Oliga, Tatiyana, Mariya jәne Anastasiya atty  balalaryna arnap jana shirkeu ashylghanyn "aqjoltaylap"  jazyp jatyr.

Biz Reseyden, bylaysha aitqanda, qyzyl kenes-kommunist fashizm dәuiri aldyndaghy qazaq halqynyn, qazaq últynyn, qazaq memleketining songhy resmy elbasysy Kenesary hannyng kesilgen basyn jalyna-jalbaryna súrap ala almay jýrgenimizde Astana mitropoliyti Almaty ónirine baryp osynday jana shirkeudi saltanatty týrde ashypty. Onysymen qoymay, sol shirkeudi salysugha jәrdem bergenderding birazyna dәl sol tústa elimizding "Alghys" medalideri de ýlestirilipti...  http://www.zakon.kz/224641-v-kazakhstane-pojavilsja-khram-imeni.html

Óz jerimizde, óz elimizde otarlaushy, tonaushy, jaulaushy elding patshalaryna arnap, azattyq jolynda shәit bolghan, qúrban bolghan babalarymyzdy qor qylghanday, keshegi joyqyn qyrghyndy esimizge týsire beretindey, jalpaq júrttyng ar-namysyna tiyetin Pavlodar, Petropavl siyaqty ataulardan qútyla almay jýrgenimizde bóten-bógde emes, ózimizding BAQ-tarymyz Qazaqstanda orys patsha Nikolay, patshayymy Aleksandra jәne olardyng Aleksey, Oliga, Tatiyana, Mariya jәne Anastasiya atty  balalaryna arnap jana shirkeu ashylghanyn "aqjoltaylap"  jazyp jatyr.

Biz Reseyden, bylaysha aitqanda, qyzyl kenes-kommunist fashizm dәuiri aldyndaghy qazaq halqynyn, qazaq últynyn, qazaq memleketining songhy resmy elbasysy Kenesary hannyng kesilgen basyn jalyna-jalbaryna súrap ala almay jýrgenimizde Astana mitropoliyti Almaty ónirine baryp osynday jana shirkeudi saltanatty týrde ashypty. Onysymen qoymay, sol shirkeudi salysugha jәrdem bergenderding birazyna dәl sol tústa elimizding "Alghys" medalideri de ýlestirilipti...  http://www.zakon.kz/224641-v-kazakhstane-pojavilsja-khram-imeni.html

Meni dúrys týsinuinizdi ótinemin. Ásire últshyldyqtan әste aulaqpyn. Biraq, qaydam, bizding qazekeng Reseyde ózining tól ata-baba tarihy atamekeninde ejelden shoghyrlana otyrsa da óz balalaryna kem degende (búrynnan bolghan jәne keshe ghana Putin túsynda jabylghan!) ana tilinde tәlim beretin mektebin asha almay otyrghanda búnday "myrzalyq-kenpeyildiligimiz" óz qara basyma, eng júmsartyp aitqanda, óte ersi kórinedi.

Shirkeulerin ashsa ashsyn, meyli, oghan, әlbette, eshkimning bizde qarsylyghy joq ta. Búl jerde orystargha aitar nazym joq. Qútty bolsyn jana qúday ýileri. Basqa ne aitamyz?!

Biraq ýkimetimizge, ózimizding preziydent әkimshiligine, kerek bolsa últtyq qauipsizdik komiytetimizge, jauapty mәdeniyet jәne syrtqy ister ministrlikterimizge aitar dauymyz tauday.

Kórshi eki el arasyndaghy qarym-qatynas terezesi teng dәrejede iske asyrylu kerek emes pe? Qashanghy biz jalpaqtap әr oblysta, әr qalada, býkil audandarymyzda budjetten  basqa da  qaynar-kózderden  qarjylandyryp evrey, orys, ukrain taghy taghylar tolyp jatqan mәdeniy-últtyq ortalyqtardy asha beremiz? Dәl bizdegidey diasporalar kez-kelgen memlekette de bar. Germaniyada da, Fransiyada da, basqalarda da. Dәl bizdegidey jaghday olarda da barshylyq. Biraq dýniyejýzinde bir de bir órkeniyetti memleket tap  bizdey  jalpaqshesheylik tanytpaydy.

Búl bisharalyq jaltaqtyqty qashan qoyamyz? Qashan el bolamyz?

Patsha ólimi el ýshin ýlken tragediya. Orys ýshin óz patshasy (búl ózderining diny rәsimderi boyynsha resmy týrde jariyalanady!) qasiyetti әuliye-әmbie qataryna qosylady. Qazaq halqy, qazaq últy, qazaq memleketi ýshin ol patsha, birinshiden, Reseyding bizdi otarlau sayasatyn basqarghan zúlym! Yaghny bizder ýshin ol, tarihy túrghydan alsaq, otarlau men qanaudyng simvoly.

Biz layyq dәriptey almay jýrgen Kenesarymyz biz ýshin sózsiz úly túlgha bolsa, Resey ýshin ol, birinshiden, ózderimen soghysqan qas dúshpany, olardyng últtyq otarlau sayasatyna qarsy shyqqan býlikshi ekeni belgili. Jogharyda aty atalghan orys patshasy da orys halqynyng songhy (óltirilgen) patshasy, Kenesary da qazaq halqynyng songhy resmy elbasysy, hany, patshasy. Ony da óltirgen. Orystar bizde óz patshasynyng atyn memlekettik dengeyde (memlekettik medalimen marapattau sol emes pe?) nasihattap jatyr. Al biz she? Biz songhy elbasy, patsha, hanymyz Kenesary atyn Reseyde bir nysangha beru týgili onyng bas sýiegin (aruaqqa syiynghan, ata-baba mazarlaryna tәu etken qazaqqa odan qymbat, odan otanshyl, odan qasiyetti ne bar?!) sol Reseyden әke-kókelep súrap mәimónkelep qaytara almay jýrgen týrimiz osy...

Erteng jonghar úrpaghy qalmaqtarymyz da qazaqty ayausyz qyrghan óz patshalaryna arnalghan saltanatty sharalaryn ótkize bastasa, ne isteymiz biz? Olar da tenqúqyly azamat qoy!

Shyndyghy kerek bolsa osy «qaptaghan» diasporalardyng býkil is-әreketteri memleketimizge, memlekettik tilimizdi damytugha nege baghyttalmaydy? Jo-joq, olar, kerisinshe, tek óz birinshi otany -  memleketterin ansauda, óz tili men dinin oilauda. "Ýy syrtyndaghy bórini" ýiimizding tórine shygharyp qashanghy esikten syghalap kýn keshe beremiz, aghayyn?

Memlekettik til  ‒  ol tek qana qazaqtyng ghana tili emes qoy, ol barsha Qazaqstan azamattarynyng ortaq birinshi, negizgi tili! Qazaq tiline múrynyn shýiirgenderdi elimizding azamaty dep esepteuding ózi aqylgha syimaydy!

Ózimizdi ózimiz bólshektey bergennen kim útady, kim útylady? Osy qarapayym payymdy kórmegen, elemegen, dúrysy  ‒  kórgisi kelmegen adamdy qazaq sanatyna jatqyzugha bola ma, bolmay ma?

Qazaq, «jauynyng sózin qoshtaghan, jauynnyng ózi jasasyn» degendey (Múqaghali) orysty da, Reseydi de syilaydy. Biraq qazaqqa orys patshanyng qúny (qaytadan júmsartyp aitayyn) kók tiyn ekenin, olardyng attary qalalarymyzgha, basqa nysandarymyzgha berilgeni bizder ýshin qorlyq ekenin bizge syrtan kelgen kelimsek diasporalar eskeru kerek pe, kerek emes pe? Memlekettik sayasat el mýddesin qorghamasa, eldik mәselesi tóniregine júmyldyrylmasa, búnday sayasat sayasat pa, kesepat pa? Qazaq jerinde ýy ishinen ýy tiguge jol bergen biylik óz atyna da, zatyna layyq pa, layyq emes pe?

Joghary jaqta eldi, eldikti, tughan halqyn, egemendikti oilaytyn adam bar ma ózi, nemese mýlde joq pa?

Búl qorlyqqa halyq malday tóze beredi dep oilay ma olar shynymen?

"Masa-aqparat"

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2165
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2569
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2444
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1669