«Jany ashymastyng qasynda basyng auyrmasyn» degen sóz bar. Budjet qarjysyn qalay-bolsa solay paydalanatyn keybir jauapty sheneunikter turaly solay demeske shara joq.

Býgin Senatqa kelip 2018  jylghy respublikalyq budjetting atqaryluy turaly esep bergen Ýkimeti pen Esep komiytetining esep-qisabyndaghy keybir qisynsyz tústar senatorlardyng synyna ilikti. Senat deputaty Álimjan Qúrtaev Esep Komiytetining derekterine sýiene otyryp,  2018 jyly jarymjan budjettik sheshimderding kesirinen 138 milliard tengening tiyimsiz júmsalghanyn, onyng ishinde 26 milliard tenge qarjylyq búzushylyqtargha soqqanyn ashyq aitty. Senator eng aldymen jekeshelendiruding Keshendi Josparyn iske asyru ayasynda kvaziymemlekettik salanyng jalpy ishki ónimdegi ýlesi azayyp bara jatqanyn aita kelip, búdan basqa, esep Komiytetining mәlimetine sәikes, kvaziymemlekettik sala subektilerining tiyimdiligining tómendigi bayqalatynyn, búl osy salanyng jalpy taza kirisi 2018 jyly 18 payyzgha ghana ósip, al shyghystary 5 esege artqanyn atap aitty.

«Býgingi kýni, kvaziymemlekettik sala subektileri qyzmetindegi nәtiyjening jetkiliksizdiginen budjetke divindentterding týsimi dúrys qamtamasyz etilmey otyr. Osylaysha, songhy 4 jylda divindentterding jәne taza kiris tólemderining kólemderi 2 esege juyq qysqardy. Al jyldan jylgha osy salagha memlekettik budjetten kólemdi mólsherde qarjylar bólinip keledi.

Qazir bizge ekonomikadaghy kvaziymemlekettik salanyng róli men naqty qatysu parametrlerin anyqtau qajet. Ýkimetke kvaziymemlekettik sala subektilerine berilip otyrghan resurstardy útymdy paydalanu jәne olardy tiyimdi basqarugha qyzyqtyru maqsatynda tiyisti sharalardy әzirleui  jón»,- dedi senator.

Á.Qúrtaev budjet qarajatyn tiyimsiz paydalanu jәne budjet baghdarlamalaryndaghy kemshilikterding jyl sayyn qaytalanuynyng sebebi ony jibergen basshylardyng tiyisti jauapkershiligining bolmauynda jatqanyn, yaghni, kinәliler tek tәrtiptik jauapkershilikke tartylatynynda ekenin ashyq aitty

Sondyqtan búnday kelensizdik jyl sayyn qaytalanbauy ýshin qoldanystaghy zannamagha qarjylyq búzushylyqtar ýshin, sonday-aq memlekettik aktivterdi jәne budjettik qarajattardy tiyimsiz josparlau jәne tiyimsiz paydalanu ýshin lauazymdy túlghalardyng jauapkershiligi men tartatyn jazasyn kýsheytudi úsyndy.

Sonday-aq senator Industrialdy ýy qúrylys kombinattary boyynsha naqty baghdarlama kerektigin algha tartty .

«Qazirgi uaqytta, Qazaqstanda zamanauy tehnologiyalarmen tolyq sikldy 16 zauyt bar. Olar tek 30-40% jýktelgen. Tolyq kólemde júmys istemeuding nәtiyjesinde óndiris kólemi tómendeydi, túrghyn ýidyng ózindik qúny kóbeyedi, nesiyelerdi uaqtyly tóley almau, júmysshylardyng qysqartyluy jәne taghy da basqalaroryn alady.

Ýkimetke әrbir ónirge qúrylystyng industrialdy ýy qúrylys kombinattaryn óndiriske tarta otyryp, 5 jyldyq jospar әzirleu mýmkindigin qarastyru kerek. Búl industrialdy ýy qúrylys kombinattaryn qajetti júmys kólemimen qamtamasyz ete otyryp, túrghyn-ýidi paydalanugha beru men qoljetimdi túrghyn-ýy baghasynyng tómendeuine jol ashady» ,- dedi senator.

Búdan bólek senator qazirgi uaqytta әrbir qazaqstandyqqa jana sәbiylerdi qosa eseptegende 330 myng tenge qaryzdan keletinin,  bankterge halyqtyng qaryzy olardyng jalaqylarynan kóri 4 ese tez ósip bara jatqanyn atap ótip, elimizding ekonomikasyn damytu ýshin bankter orta jәne shaghyn biznesti kóbirek nesiyelendirui qajet ekenin, alayda bizde shaghyn biznesti nesiyelendiru 18 payyzdan ghana keletinin syngha aldy.

Osy jәne búdan da basqa birshama syn pikir aitqan senator Á. Qúrtaev Ýkimet jogharyda atalghan ýrdisterdi týzetu boyynsha auqymdy sharalar qabyldap jәne aitylghan úsynystardy nazargha aluy kerektigin eskertti.

Ádilbek Qaba

Abai.kz