Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Janalyqtar 3651 0 pikir 28 Mausym, 2011 saghat 18:04

T.Qasenov. Qazaqtyng kazaktary – Reseyding әskeri

Temirtau qalasyndaghy jaghajaylarda sugha batudyng aldyn alu júmystarymen kazaktar ainalysyp jýr. Kazaktar qútqarushylarmen birge demalushylargha qauipsizdik erejelerin týsindirip jýrgenge úqsaydy. Qay últ ókili bolsa da qútqarushylargha septigi tiyip, jazatayym oqigha­lardan saqtandandyrugha qol úshyn berip jatsa, meyli dersin. Alayda, qyzme­tine bel­senip kirisken kazaktar mundir kiyip alypty.

Songhy kezderi qysylyp-qymtyrylmastan әskery kiyim kiygen kazaktardy elimizding týkpir-týkpirinen kóresin. Jәne olar jay әskery kiyim emes, әrtýrli әskery ataqtarymen erekshelenetin pagon, jeninde Resey Federasiyasynyng memlekettik eltanbasy - ekibasty býrkitting simvolikasy bar, furajkisinde HH ghasyrdyng basyndaghy Resey imperiyasy armiyasynyng kokardy belgilengen mundir kiyedi. Áskery ataqtarynyng belgileri bar pagondargha qarap-aq, kazaktardyng qúrylymynda әskery shen boyynsha bólinu bar ekenine kóz jetkizesin. Al, búl kazak úiymdary әskery qúrylymgha jatatynyn aiqyndaytyn birden-bir belgi. Demek, kazaktar ózderin shetel memleketining әskery qúrylymy retinde kórsetedi degen sóz. Áytpese, pagon, kokard, qanjar, qamshy, ózge de әskery kiyimning atributtary anyq belgilengen kiyim zansyz әskery qúrylymnyng belgisi emey, nemene?! Onyng ýstine, Qazaqstan zannamasynda el aumaghynda kazaktardyng әskery qúrylymynyng әreketin retteytin normalar joq.

Temirtau qalasyndaghy jaghajaylarda sugha batudyng aldyn alu júmystarymen kazaktar ainalysyp jýr. Kazaktar qútqarushylarmen birge demalushylargha qauipsizdik erejelerin týsindirip jýrgenge úqsaydy. Qay últ ókili bolsa da qútqarushylargha septigi tiyip, jazatayym oqigha­lardan saqtandandyrugha qol úshyn berip jatsa, meyli dersin. Alayda, qyzme­tine bel­senip kirisken kazaktar mundir kiyip alypty.

Songhy kezderi qysylyp-qymtyrylmastan әskery kiyim kiygen kazaktardy elimizding týkpir-týkpirinen kóresin. Jәne olar jay әskery kiyim emes, әrtýrli әskery ataqtarymen erekshelenetin pagon, jeninde Resey Federasiyasynyng memlekettik eltanbasy - ekibasty býrkitting simvolikasy bar, furajkisinde HH ghasyrdyng basyndaghy Resey imperiyasy armiyasynyng kokardy belgilengen mundir kiyedi. Áskery ataqtarynyng belgileri bar pagondargha qarap-aq, kazaktardyng qúrylymynda әskery shen boyynsha bólinu bar ekenine kóz jetkizesin. Al, búl kazak úiymdary әskery qúrylymgha jatatynyn aiqyndaytyn birden-bir belgi. Demek, kazaktar ózderin shetel memleketining әskery qúrylymy retinde kórsetedi degen sóz. Áytpese, pagon, kokard, qanjar, qamshy, ózge de әskery kiyimning atributtary anyq belgilengen kiyim zansyz әskery qúrylymnyng belgisi emey, nemene?! Onyng ýstine, Qazaqstan zannamasynda el aumaghynda kazaktardyng әskery qúrylymynyng әreketin retteytin normalar joq.

90-jyldardyng ortasynda kazak qúrylymdary "Kazak mәdeniyetin saqtau jónindegi qogham" retinde tirkelgen bolatyn. Onyng ózinde kazaktargha pagon men jenge tigiletin arnayy japsyrmasy joq mundir men kokard belgilenbegen fu­rajki kiige ghana rúqsat etilgen. Al býginde kazaktar Qazaqstan zannamasyna pysqyrmaytyn bolghan.

Osy jerde Resey Federasiyasynyng preziydenti B.Elisinning "Resey kazachestvosyn qayta janghyrtu men damytu jónindegi is-әreketti je­tildiru turaly" 2003 jyldyng 25 aqpanyndaghy №249 jarlyghy eske týsedi. Osy jarlyqta kazaktardyng әskery qúrylymdary Resey Federasiyasy Qaruly kýshterining bólimi bolyp tanylghan.

RF Ýkimetining 1994 jyl­ghy 22 sәuirde bekitken №355 qaulysynyng "Kazachestvogha qatysty memlekettik sayasattyng negizgi tújyrymdary" atty 1-babynda kazachestvo memlekettik qyzmetting mynanday týrleri aiqyndalghan:

-  Resey Federasiyasy Qaruly kýshterindegi qyzmet;

-  memlekettik shekarany qorghau jónindegi qyzmet;

-  kedendik qyzmet;

-  Resey ishki ister miy­niy­str­ligi ishki әskerlerining jedel bólimindegi qyzmet;

-  memlekettik jәne halyqtyq-sharuashylyq manyzy bar nysandar men jýk­terdi alyp jýru jónindegi kýzet qyzmeti;

-  orman jәne tabighatty qorghau qyzmeti.

Reseyde kazachestvo qyz­metin retteytin ózge de jarlyqtar jeterlik. 1995 jyldyng qantarynda Resey preziydenti janyndaghy kazak әskerlerining bas basqarmasy qúryldy. Ol 1998 jyly RF preziydentining kazachestvo mәselesi jónindegi basqarmasyna ainaldy.

Búdan bólek býkilresey­lik kazaktar qoghamynyng sheshimi boyynsha Qazaqstandaghy kazak әskerleri Resey kazachestvosynyng qataryna engen. Yaghni, Oraldaghy kazak әskeri, Shyghys Qazaqstan oblysyndaghy kazaktar odaghy, Soltýstik Qazaqstan, Aqmola men Qostanay oblystarynyng kazaktary kiretin Sibir kazaktarynyng әskeri jәne Almaty men Shu óni­rining kazaktaryn biriktiretin Jetisu kazak әskeri Resey kazachestvosynyng qatarynda.

Qysqasy, Qazaqstandaghy kazak әskery qúrylymdary ózderin reseylik kazachestvonyng bir bóligi retinde tanidy degen sóz. Onyng ýstine, elimizdegi kazaktar búl jayt­ty moyyndap qana qoymay, Resey preziydentine qaratyp aitqan sózderinde de ashyq mәlimdeydi.

Ózin ózge elding әskeri dep tanyp, Reseyge qyzmet etetin kazak qúrylymdary últtyq qauipsizdikke qater tóndiredi. Mundirlerine Resey Federasiyasynyng nyshandary bar belgilerdi taghyp alyp, qazaq elinde tayrandap jýrgen kazak әskery qúrylymdarynyng әreketi zang jýzinde rettelmegen. Sondyqtanda, Kazaktardyng Reseyge arqa sýiegen is-әreketine zang jýzinde shekteu qoyyluy tiyis.

 

T.Qasenov,

«Últ taghdyry -

Aqmola» qoghamdyq úiymynyng tóraghasy

«Abay-aqparat»

0 pikir