Senbi, 4 Mamyr 2024
Áne, kórding be? 14854 45 pikir 24 Mamyr, 2019 saghat 15:13

167 mlrd dollar. Búl – offshordaghy aqsha. Búl – úrlanghan aqsha

167 milliard dollar. Búl – Qazaqstannan zansyz shygharylghan qarajat. Búl – offshordaghy aqsha. Búl – úrlanghan aqsha. Búl – bizdegi bay-baghlannyn, shendi-shekpendining bizden tyghyp qoyghan aqshasy. Anyghynda – bizding elding budjetine tiyesili aqsha.

Ótkende Mәjiliste ótken jiynda deputat Azat Peruashev aitty. Ýkimetbasy Asqar Mamin men Bas prokuror Ghizat Núrdәuletovting atyna deputattyq saual joldady. Peruashev kótergen eki mәselening mazmúnyn tarqatyp jazayyq...

Qazir bizde qalay, bir sheneunik iri kólemde paramen ústalady. Mysaly, 1 million dollar aldy delik... Sot oghan keltirilgen shyghyndy óteudi mindetteydi de, shamamen 7-8 jyl jaza kesedi. Álgi әkki alayaq sol alghan 1 milliondy ýstine kóp bolsa jarty millionyn qosyp budjetke qaytarady. Sottalady. 1,5-2 jyl ótkende mop-momaqan tәrtibi ýshin uaqytynan búryn bosatugha ótinish jazady. Sot maqúldasa әlgi jemqor sheneunik bostandyqqa shyghady. Bolghany osy. Al onyng ústalghangha deyin jighan-tergeni, jymqyryp-qymqyrghany esepke alynbaydy. Bostandyqqa shyqqan song ózining sol kapitalyn júmsap-aq, júmaq kýnin kóre beredi.

Deputat Azat Peruashev osynday qulyq-súmdyqtyng aldyn alu ýshin jemqorlyqpen sottalghan azamattargha «uaqytynan búryn bosatu» shartyn qoldanbaudy úsynypty. Býideydi:

«Bizding aldymyzda úrlanghan aqshany qaytaru mәselesi ghana emes, syrtqa toqtausyz ketip jatqan zansyz kapitaldyng oryn aluyna jol bermeu mindeti túr. Jemqorlar sottalghan jaghdaydyng ózinde, olar merzimnen búryn shartty bosatu arqyly bir, bir jarym jyldan song bostandyqqa shyghyp, ózderining kapitaldaryna qayta oralatynyna senedi.

Osyghan baylanysty, «Aq jol» fraksiyasy sottalushylardyng shartty týrde merziminen búryn bosatuyn boldyrmau ýshin qylmystyq zang normalaryna: shartty týrde merziminen búryn bosatu mýmkindikterine jol bermeu jәne sottalushylardyng úrlanghan qarajat somasyn tolyq ótemeyinshe, elden syrtqa shyghuyna tyiym saludy engizudi talap etedi», deydi.

Jalpy búl әlemdik praktikada bar zannama. Alghash ret Batys elderi, AQSh-tyng birneshe shtaty  jemqorlyq boyynsha 10-15 jylgha sottalghan azamattardy merziminen búryn bosatugha tyiym salghan. Dәl osynday zang Belarusi memleketinde de qoldanysqa engen. Tipti, Reseyding Memlekettik Dumasy da osy mazmúndaghy zang jobasyn engizgen.

Paramen ústalghandar aiyppúl tólep, shartty týrde bostandyqqa shyghatyny turaly jogharyda aittyq qoy. Sózimizge dәlel bolsyn:

2019 jyl. Qostanay qalasynyng búrynghy әkimi Ahmedbek Ahmetjanov uaqytynan búryn bosap shyqty. Ol 2016 jyldan bastap jazasyn ótep jatqan. 13 jylgha sottalghan. Oghan birneshe kompaniyadan 74 million tenge para alghan degen aiyp taghylghan.

2018 jyl. Aqmola oblysy, Atbasar audandyq Ishki ister departamentining basshysy Shamsiddin Týbekov 400 myng tenge auyzbastyryq alamyn dep ústalghan. 4 ay tergeu abaqtysynda jatqan. Sot sheshimimen 23 million tengeni budjetke qaytarghan son, sot zalynan bosap shyqqan.

2018 jyl. Astanada ekonomikalyq tergeuler qyzmetining asa manyzdy ister boyynsha agha tergeushisi paramen ústaldy. Ol 15 myng dollar paranyng 5 myng dollaryn alyp jatqanda qúryqtalghan. Keyin kinәsin tolyq moyyndauyna baylanysty qamalghan joq.

2017 jyl. Jemqorlyq faktisimen sottalghan «Astana EKSPO-2017» ÚK qúrylys departamentining búrynghy basshysy Qajymúrat Ýsenov raqymshylyqpen bosap shyqty. Ýsenov 200 million tenge úrlaghan. Jaqsy tәrtibi ýshin bosady.

2017 jyl. QR Auylsharuashylyghy ministrligining búrynghy viyse-ministri Mýslim Ómiryaev te raqymshylyqpen bosap shyqty. Ol 100 myng dollar para aldy dep ústalghan.

2016 jyl. «Qorghas» halyqaralyq ortalyghynyng búrynghy basshysy Vasiliy Ny degen adamnyng ústaluy tipti qyzyq. Para aldy. Ústaldy. Bosap shyqty. Anau-mynau emes,  baqanday 1 million dollar para alghan. Ony ózi de moyyndady. Ny osy ýshin tipit 2 ay da qamau kórgen joq. Istegen isine qatty ókinipti-mys.

Tizbeley bersen, tipti shegine jetu mýmkin emes. Múndaylar kóp bizde. Óte kóp. Barlyghy da para alghandar. Bireuleri tenge jegender. Tengege toymaytyndary dollar jútqandar. Aqyry tútyldy. Tútylghany ne kerek, aiyppúlyn eselep berip, qútylyp jatqan joq pa?!

167 milliard dollargha qayta oralayyq. Búl – offshordaghy aqsha. Búl – úrlanghan aqsha. Halyqaralyq sarapshylardyng eseptep shygharghan somasy osy. Búl Tәuelsizdik jyldaryndaghy múnay saudasynan týsken Qazaqstannyng Últtyq qoryndaghy qarajattan 2 ese kóp soma. Osydan 7-8 jyl búryn Halyqaralyq sarapshylar Qazaqstannyng offshordaghy aqshasy 138 milliard dollar dep mәlimdegen edi. Bayqasanyz, shetelge shygharylghan aqsha kólemi kóbeymese, azayghan joq. Eselep úlghayda.

IYә, jogharydaghy jemqorlar aqshalaryn offshorgha jasyrady. Tútylghany da, qútylghany da. Esterinizde bolar, 2016 jyly Panama offshorlarynyng tizimi jariya bolyp, bizding biraz myrzalar men hanymdar masqara bolghan. Panamada әshekere bolghandar mynalar edi;

Darigha NAZARBAEVA (QR Senatynyng qazirgi basshysy);

Erlan SAGhADIYEV (QR búrynghy Bilim jәne ghylym ministri);

Núrәli ÁLIYEV, (kәsipker, Darigha Nazarbaevanyng úly);

Tólegen BALGhYMBAEV (QR eks-premier-ministrining úly);

Baqyt NIYaZOV (Real Invest Group holdingining negizin qalaushy);

Talghat QUANYShEV ( «ForteBank» AQ basqarma tóraghasy);

Erlan QOSAEV (Múhtar Áblәzovting sybaylasy retinde Reseyden Qazaqstangha qaytarylghan adam);

Shynghys DOSMÚHAMBETOV (búrynghy QR Turizim jәne sport ministri Temirhan Dosmúhambetovtyng úly);

Núrlan QAPPAROV (Marqúm, búrynghy «Kazatomprom» últtyq kompaniyasynyng basshysy bolghan);

Berik QANIYEV (Núrlan Qapparov pen  Erbolat Dosaevpen birge «Lancaster Group» AQ qúrghan,  diyrektorlar kenesining tóraghasy bolghan);

Aygul NÚRIYEVA ( «Kazaqtelekom» AQ-nyng 24,96 % aksiyasynyng iyesi).

Aytpaqshy 2019 jyldyng nauryzynda Darigha Núrsúltanqyzynyng Avstriyadaghy aqshasy da әshkere bolghan. IYә, aita berseng taghy kóp.

Týiin. Bizdegi shendiler osylay ómir sýredi. Olar Qazaqstanda kedey-kepshikting bar ekenin bilmeydi de. Kóp balaly ata-analary ataghy әlemge әiligi Astananyng manayyndaghy qirauyq tamdy panalap, kýn-týn demey tyrashtanyp jýrip kýnin kóretin elding bay-baghlandary men shendi-shekpendileri shetelge aqsha tyghady. Shalqyp ómir sýredi. Sheneunikteri de shetterinen myqtylar. Olar ýshin sottalu degen týk emes. Ári ketse, aiyppúlyn tólep berip, bosap shyghady. Búl real! Búl shyndyq!

Sondyqtan jemqorlyq faktisi boyynsha sottalghandargha uaqytynan búryn bosatu amaly qoldanylmauy kerek-aq! Qylmystyng aty – qylmys. Kinәli jazalanuy tiyis! Kim bolsa – ol bolsyn, zang bәrine ortaq. Qarapayym túrghyn tauyq úrlaghany ýshin 3 jylgha sottalady. Oligarhtar million dollarmen ústalyp, qútylyp shyghady. Paradoks. Qazaqstandyq sotqa osydan keyin qanday senim qalady. Qazaqta airan ishken qútylyp, shelek jalaghan tútyldy degen naqyl bar. Sonyng kebi búl. Biz aituyn aitamyz-au. Sony estiytin qúlaq bolsa, kәne...

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz

45 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1084
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 977
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 718
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 829